Trong bối cảnh hiện nay, dân số Việt Nam đang phải đối mặt với một thách thức lớn khi Tổng tỷ suất sinh (TFR) vào năm 2024 chỉ đạt mức 1,91 con/phụ nữ, thấp nhất trong lịch sử. Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là sự tăng cao của giá nhà đất, khiến cho người trẻ gặp khó khăn trong việc “an cư” và từ bỏ kế hoạch lập gia đình, sinh con. Hiện tượng “Thế hệ 3 Không” – Không nhà, Không hôn nhân, Không sinh con – đang hình thành một cách lặng lẽ.
Xu hướng này đang đẩy Việt Nam tiến nhanh đến trạng thái “xã hội ít trẻ em” và nguy cơ rơi vào bẫy “già hóa trước khi giàu”. Kinh nghiệm từ nhiều quốc gia cho thấy rằng mức sinh giảm sâu rất khó phục hồi. Đằng sau sự giảm sinh này là những nguyên nhân thầm lặng nhưng quan trọng, trong đó có sự phi mã của giá nhà đất. Tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM, nhà ở đã trở nên vượt xa tầm với của người trẻ. Không ít người trẻ từ bỏ giấc mơ lập gia đình, chọn sống một mình, làm nghề tự do, tận hưởng trải nghiệm cá nhân.
Theo một khảo sát, có đến 62% người trẻ cho biết họ trì hoãn kết hôn vì lý do tài chính, trong đó nhà ở là mối lo lớn nhất. Điều này cho thấy mối quan hệ chặt chẽ giữa vấn đề nhà ở và quyết định lập gia đình của người trẻ. Việt Nam đang đứng trước các hệ lụy như suy giảm năng suất lao động, thiếu hụt nguồn lực đóng góp vào bảo hiểm, y tế, và áp lực ngân sách cho chăm sóc người cao tuổi tăng mạnh.
Thực tế cho thấy, từ năm 2011, Việt Nam đã bước vào giai đoạn già hóa dân số. Đến năm 2024, cả nước có khoảng 14,2 triệu người từ 60 tuổi trở lên. Con số này dự báo sẽ lên tới 18 triệu vào năm 2030, chiếm 25% dân số. Điều này đặt ra những thách thức lớn trong việc chăm sóc và hỗ trợ người cao tuổi trong tương lai.
Chính sách nhà ở không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà còn là điều kiện tồn tại của một quốc gia trong tương lai. Đã đến lúc cần nhìn thẳng vào vấn đề và hành động quyết liệt để giải quyết tận gốc vấn đề nhà ở, động lực cốt lõi để người trẻ an cư, lạc nghiệp và sinh con. Mới đây, trong đề xuất về chính sách kinh tế, các chuyên gia đã kiến nghị cần có các chính sách hỗ trợ để giúp người trẻ có thể tiếp cận nhà ở dễ dàng hơn.
Để giải quyết vấn đề này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng trong việc phát triển và thực hiện các chính sách nhà ở phù hợp, giúp người trẻ có thể an cư lạc nghiệp và thực hiện kế hoạch sinh con một cách tự tin hơn. Ngoài ra, các giải pháp hỗ trợ về tài chính, như vay mua nhà với lãi suất ưu đãi, cũng được xem là một phương án giúp người trẻ tiếp cận sở hữu nhà ở.