Việc đầu tư mở rộng cao tốc Bắc Nam từ 4 làn xe hạn chế lên 6 làn xe theo quy hoạch đang được các doanh nghiệp lớn đề xuất thông qua hình thức đối tác công tư (PPP). Điều này có thể giúp giảm áp lực lên ngân sách nhà nước nhưng cũng tiềm ẩn những nhược điểm.
Nhiều doanh nghiệp lớn đã đề xuất tham gia mở rộng cao tốc Bắc Nam. Trong đó, Tập đoàn Sơn Hải đề xuất đầu tư đoạn Hoài Nhơn (Bình Định) – Nha Trang (Khánh Hòa) dài 263 km. Tập đoàn Đèo Cả kiến nghị mở rộng 19 dự án thành phần, tổng chiều dài 1.241 km. Công ty Phương Thành muốn đầu tư hơn 200 km các đoạn Vũng Áng – Bùng – Vạn Ninh và Phan Thiết – Dầu Giây.
Ông Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội Nhà đầu tư các công trình giao thông, cho rằng việc huy động vốn tư nhân để đầu tư hạ tầng giao thông là giải pháp hợp lý và bền vững trong bối cảnh ngân sách còn hạn chế.
Bộ Xây dựng ước tính để hoàn thiện hơn 1.200 km cao tốc Bắc Nam phía Đông cần khoảng 152.000 tỷ đồng. Nếu đầu tư theo phương thức PPP, phần lớn gánh nặng tài chính này sẽ do tư nhân đảm nhận.
Cao tốc Dầu Giây – Phan Thiết cần mở rộng 6 làn xe. Ảnh: Việt Quốc
Ưu điểm của hình thức đầu tư PPP
PPP giúp ngân sách nhà nước không phải chi trả cho công tác vận hành, bảo trì đường. Nhà đầu tư sẽ vận hành, bảo trì dự án theo hợp đồng từ 10 đến 20 năm và thu phí hoàn vốn đầu tư.
Ông Nguyễn Viết Huy, Phó cục trưởng Đường bộ Việt Nam, cho biết doanh nghiệp có động lực xây dựng công trình chất lượng tốt để giảm chi phí sửa chữa về sau.
PPP cũng là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân, phù hợp với tinh thần Nghị quyết 68/2025.
Tư nhân có nhiều lợi thế trong đổi mới công nghệ, tối ưu hóa tổ chức thi công và ứng dụng thiết bị hiện đại nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả đầu tư.
Nhược điểm của hình thức đầu tư PPP
Tổng mức đầu tư dự án có thể tăng so với đầu tư công do cộng thêm chi phí vay vốn và lợi nhuận cho nhà đầu tư. Theo các chuyên gia, tổng mức đầu tư dự án PPP thường tăng khoảng 10% so với dự án đầu tư công có cùng quy mô.
Năng lực tài chính của doanh nghiệp trong nước vẫn là rào cản. Phần lớn nhà đầu tư hiện nay có vốn chủ sở hữu dưới 10.000 tỷ đồng, trong khi quy định yêu cầu vốn chủ sở hữu ít nhất 15% tổng mức đầu tư.
Để khắc phục, ông Trần Chủng đề xuất chia nhỏ tuyến cao tốc Bắc Nam thành các dự án thành phần với tổng mức đầu tư khoảng 30.000 tỷ đồng mỗi dự án.
Đại diện Tập đoàn Đèo Cả cho biết nếu nhà nước chia dự án cao tốc Bắc Nam thành ba phần, Đèo Cả sẵn sàng liên danh cùng các doanh nghiệp lớn để tham gia đầu tư.