Việc sắp xếp và tinh gọn tổ chức bộ máy nhà nước là một trong những nội dung trọng tâm trong quá trình đổi mới và hiện đại hóa nền hành chính quốc gia. Tuy nhiên, thực tế cho thấy tình trạng ‘khoảng trống pháp lý’ và ‘lúng túng thể chế’ đang xuất hiện tại nhiều địa phương sau khi sáp nhập đơn vị hành chính. Tốc độ sắp xếp tổ chức bộ máy đang đi nhanh hơn so với tiến độ chuẩn bị thể chế đi kèm, dẫn đến những hệ lụy pháp lý nghiêm trọng.
Quá trình sáp nhập đơn vị hành chính nếu không đi kèm với sự chuẩn bị kỹ lưỡng về thể chế sẽ dẫn đến sự chồng chéo, mâu thuẫn hoặc thiếu hụt văn bản điều chỉnh. Điều này tạo ra những hệ lụy pháp lý nghiêm trọng và ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân. Để khắc phục tình trạng này, cần tuân thủ các nguyên tắc bảo đảm thống nhất, ổn định hệ thống pháp luật khi tổ chức lại đơn vị hành chính.
Trước hết, cần bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành. Việc sửa đổi, thay thế hoặc ban hành mới văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) tại địa phương sau khi sáp nhập phải được rà soát kỹ lưỡng về mặt căn cứ pháp lý. Điều này giúp đảm bảo không mâu thuẫn hoặc chồng chéo với luật và các văn bản của Trung ương.
Thứ hai, cần bảo đảm tính kế thừa hợp lý. Việc sáp nhập đơn vị hành chính không có nghĩa là phủ nhận hoàn toàn giá trị của hệ thống văn bản tại các đơn vị cũ. Nhiều văn bản đã được xây dựng công phu, đã được kiểm nghiệm trong thực tiễn và đang phát huy hiệu quả, cần được kế thừa và hiệu chỉnh.
Thứ ba, cần lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm trong quá trình xây dựng pháp luật. Việc lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm không chỉ là một khẩu hiệu hành chính mà phải được thể hiện rõ trong nội dung và quy trình xây dựng văn bản pháp luật.
Để hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật sau sáp nhập, cần thực hiện một số giải pháp cụ thể. Trước hết, cần tổ chức một cuộc tổng rà soát hệ thống VBQPPL đang áp dụng tại các đơn vị hành chính liên quan. Trên cơ sở rà soát, chính quyền cấp huyện cần lập danh mục phân loại các văn bản theo ba nhóm: (i) văn bản tiếp tục áp dụng không cần sửa đổi; (ii) văn bản cần sửa đổi, bổ sung; (iii) văn bản cần bãi bỏ.
Thứ hai, cần xây dựng bộ tiêu chí đánh giá chất lượng thể chế sau sáp nhập. Chất lượng thể chế không thể đo bằng số lượng văn bản ban hành mà cần có các tiêu chí rõ ràng về hiệu lực, hiệu quả, tính hợp pháp, tính khả thi và tính minh bạch.
Thứ ba, cần củng cố đội ngũ làm công tác pháp chế ở địa phương. Một trong những điểm yếu cố hữu của chính quyền địa phương là năng lực pháp chế chưa được quan tâm đúng mức. Sau sáp nhập, điều này càng trở nên nghiêm trọng khi địa bàn quản lý rộng hơn, số lượng đầu mối công việc tăng lên, nhưng đội ngũ làm công tác pháp chế vẫn còn mỏng, thiếu chuyên môn hoặc kiêm nhiệm.
Cuối cùng, cần áp dụng công nghệ thông tin trong hệ thống hóa và quản lý văn bản pháp luật địa phương. Việc quản lý văn bản thủ công đang là một rào cản lớn khiến các địa phương chậm trễ trong rà soát và điều chỉnh hệ thống VBQPPL.
Nhìn chung, việc sắp xếp và tinh gọn tổ chức bộ máy nhà nước là cần thiết để xây dựng nền hành chính nhà nước tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Tuy nhiên, cần phải có giải pháp bảo đảm tính thống nhất, ổn định của hệ thống pháp luật tại chính quyền địa phương sau sáp nhập. Điều này giúp đảm bảo quyền lợi của người dân và doanh nghiệp, cũng như tăng cường hiệu quả quản lý của chính quyền địa phương.
Tham khảo thêm thông tin tại: Quốc hội Việt Nam
Hoặc liên hệ với cơ quan chức năng tại: Văn bản pháp luật Việt Nam
Để cập nhật thông tin mới nhất về pháp luật, vui lòng truy cập: Thông tin pháp luật