Trong báo cáo Sách Be (Beige Book) mới nhất khảo sát 12 khu vực của Mỹ, Fed cho rằng các điều kiện kinh tế có sự gia tăng ở mức khiêm tốn đến vừa phải trong hầu hết các khu vực, trong khi điều kiện thị trường lao động vẫn vững chắc. Hoạt động kinh tế nói chung tăng nhẹ trong năm tính đến ngày 27/2, với 6 trong số 12 khu vực của Fed cho thấy sự mở rộng khiêm tốn trong tốc độ hoạt động, trong khi 6 khu vực còn lại báo cáo ít thay đổi hoặc không thay đổi.

Một số khu vực đã báo cáo về sự gia tăng lạm phát về giá, với áp lực lạm phát dai dẳng được ghi nhận ở khu vực New York và sự gia tăng “mạnh mẽ” trong chi phí cho thuê nhà ở khu vực Cansas City.

Lạm phát ở Mỹ dù có giảm sau các đợt tăng lãi suất cơ bản liên tiếp nhưng hiện vẫn mức cao so với mục tiêu dài hạn của Fed là 2%, bất chấp một chiến dịch thắt chặt tiền tệ được triển khai quyết liệt với việc đưa lãi suất lên đến mức cao chưa từng thấy kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.

Phát biểu tại phiên điều trần của Thượng viện hôm 7/3, ông Powell cũng nói với các nhà lập pháp rằng thị trường lao động vẫn “vô cùng chặt chẽ”, trong bối cảnh hơn nửa triệu việc làm mới đã được tạo ra trong tháng 1/2023, đưa tỷ lệ thất nghiệp xuống mức thấp nhất kể từ những năm 1960./.

Theo báo cáo từ Tổng cục Thống kê (TCTK), CPI tháng 2 tăng 4,31% so với cùng kỳ năm trước, thấp hơn CPI tháng 1 tăng 4,89%.Bình quân hai tháng đầu năm 2023, CPI tăng 4,6% so với cùng kỳ năm trước.

Tuy nhiên, Công ty Chứng khoán Ngân hàng BIDV (BSC) đánh giá, chỉ số CPI cốt lõi duy trì xu hướng tăng mạnh và vượt lên CPI toàn phần. Tình trạng lạm phát cốt lõi gia tăng vẫn đang gây áp lực lên tình trạng điều hành chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước (NHNN).

Lãi suất O/N liên ngân hàng trung bình ở mức 5,33% trong tháng 1. Tính tới cuối tháng 12, tín dụng tăng 14,5% YTD. Bên cạnh đó, hoạt động tín phiếu hút ròng 166,5 nghìn tỷ đồng trong tháng 2. Thanh khoản hệ thống ngân hàng đang có chịu áp lực trước xu hướng tăng lãi suất của đồng USD. CPI cơ bản tăng 5,08% trong tháng 2 so với cùng kỳ năm trước.

Về tỷ giá, giá trị đồng USD tăng trong tháng 2 khi các số liệu về lạm phát tháng 1 của Mỹ cho thấy mức tăng cao hơn dự báo, thị trường kỳ vọng FED sẽ thắt chặt chính sách tiền tệ mạnh tay hơn. Do đó, tỷ giá VND/USD suy yếu theo đà tăng của đồng USD. BSC đánh giá tỷ giá USD/VND đến cuối năm 2023 có thể giao động trong mức 23.900 – 24.400 đồng/USD.

Giá cả hàng hoá chỉ “trực chờ” bùng nổ

Phân tích về những yếu tố ảnh hưởng đến mặt bằng lãi suất năm nay, chuyên gia kinh tế Lê Duy Bình, Giám đốc điều hành Economica Vietnam cho rằng, việc tăng hay giảm lãi suất phụ thuộc từ khá nhiều yếu tố trong đó động thái từ Fed chỉ là một yếu tố.

Việc Fed sẽ tăng lãi suất khoảng hai đến ba lần nữa với bước nhảy thấp hơn chỉ 0,25 điểm % là một điều kiện thuận lợi để NHNN có dư địa tốt hơn trong việc giảm lãi suất nhưng không quyết định tất cả.

Theo chuyên gia, mặt bằng lãi suất phải hạ xuống càng sớm càng tốt bởi các doanh nghiệp hiện đang rất khó khăn, tuy nhiên cơ sở để hạ lãi suất vẫn là phải kiểm soát được chỉ số giá tiêu dùng, kiềm chế được lạm phát, đảm bảo tỷ giá hối đoái trong mức ổn định để không gây ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh của các doanh nghiệp.

“Việc giảm lãi suất phụ thuộc nhiều vào yếu tố lạm phát mà nguyên nhân từ giá cả hàng hoá. Giá cả các mặt hàng thiết yếu hiện nay chỉ ‘trực chờ’ bùng nổ bất kỳ lúc nào cho nên NHNN vẫn phải rất cân nhắc”, TS. Lê Duy Bình phân tích..

Ngoài ra, khả năng huy động tiền gửi của các Ngân hàng thương mại để cho vay cũng là một yếu tố ảnh hưởng đến mặt bằng lãi suất.

Các ngân hàng cũng phải huy động từ người dân, một khi lãi suất đầu vào đủ hấp dẫn thì họ mới gửi tiền vào. Trong bối cảnh nhiều rủi ro như hiện nay có vẻ như gửi tiết kiệm cũng là một kênh được người dân yêu thích. Đây là một thuận lợi của hệ thống ngân hàng”, ông Bình đánh giá.

Do đó, dù NHNN gặp những điều kiện thuận lợi như tăng trưởng tiền gửi tốt, Fed dừng tăng lãi suất thì vẫn còn yếu tố quan trọng là lạm phát. Mặc dù vậy, hiện tại NHNN vẫn đang nỗ lực giảm lãi suất và mở cung tiền cho các doanh nghiệp cho sản xuất kinh doanh.

Trong những tháng tới, những yếu tố trên sẽ ảnh hưởng rất lớn đến quyết định hạ lãi suất điều hành của NHNN. Nếu như áp lực giá tiêu dùng tiếp tục tăng thì NHNN sẽ phải có những biện pháp để kiềm chế lạm phát và công cụ được sử dụng sẽ là lãi suất, chuyên gia phân tích.

Dự trữ ngoại hối đã tăng lên 92 tỷ USD

Một điểm tích cực là NHNN đã bắt đầu mua vào ngoại tệ kể từ tháng 1, tính riêng trong tháng 2, NHNN đã mua thêm 0,65 tỷ USD, nâng dự trữ ngoại hối hiện tại đạt khoảng 92,43 tỷ USD, theo số liệu từ BSC.

Nếu so sánh với giai đoạn dự trữ ngoại hối dồi dào nhất là khoảng 110 tỷ USD thì NHNN nhiều khả năng sẽ tiếp tục mua vào. Tuy nhiên, so với giai đoạn đầu tháng 11/2022 khi dự trữ ngoại hối chỉ còn 83,4 tỷ USD (theo ước tính của Wigroup) thì đây là một con số khá tích cực giúp NHNN có thể sử dụng công cụ này để bình ổn tạm thời nếu tỷ giá tăng nóng.

Theo PGS. TS. Phạm Thế Anh, Trưởng khoa Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân, không loại trừ khả năng NHNN đang muốn giữ mặt bằng lãi suất ở mức khá cao để tạo điều kiện thuận lợi trong việc mua dự trữ ngoại hối. Lãi suất tiền Việt ở mức cao thì việc mua vào ngoại tệ sẽ dễ dàng hơn.

Trong những tháng tới, khi NHNN hoàn thành việc tích trữ ngoại hối thì có thể kỳ vọng điều kiện của thị trường tiền tệ sẽ dễ dàng hơn. Khi dự trữ ngoại tệ dồi dào thì NHNN sẽ có nhiều dư địa để hạ lãi suất tiền đồng.

Chuyên gia Phạm Thế Anh đánh giá,nếu lãi suất giữ ở mức cao như hiện nay khi lạm phát không hạ xuống sẽ rủi ro lớn nhất đối với các doanh nghiệp trong năm 2023.

“Nếu mặt bằng lãi suất tiếp tục được duy trì ở mức cao như hiện nay sẽ dẫn đến sự sụp đổ, phá sản của rất nhiều doanh nghiệp. Đặc biệt là những doanh nghiệp khó khăn trong việc tiêu thụ các sản phẩm đầu ra như các doanh nghiệp bất động sản”, vị chuyên gia này cảnh báo.

Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đang đối mặt với một thực tế là các công ty đang kiếm lời từ lạm phát cao, trong khi người lao động và người tiêu dùng phải thanh toán hóa đơn.

Câu chuyện kinh tế vĩ mô đang được nhắc tới nhiều trong 9 tháng qua là giá cả tăng mạnh với mọi thứ, từ năng lượng, thực phẩm đến chip máy tính, làm tăng chi phí của các công ty ở Khu vực sử dụng đồng euro (Eurozone).

ECB đã tăng lãi suất mạnh nhất trong gần bốn thập kỷ để hạ nhiệt nhu cầu, khi đối mặt với nguy cơ giá tiêu dùng cao sẽ kéo lương tăng và gây ra vòng xoáy lạm phát.

Số liệu cho thấy biên lợi nhuận của các công ty đang tăng lên. Việc các công ty có thể tăng giá bán vượt chi phí có thể khiến công chúng phẫn nộ.

Tuy nhiên, lạm phát do biên lợi nhuận doanh nghiệp tăng có xu hướng tự điều chỉnh, khi các công ty cuối cùng sẽ hãm đà tăng giá để tránh mất thị phần.

Theo các nhà kinh tế, câu chuyện mới về lạm phát tập trung vào biên lợi nhuận có thể giúp một số thành viên Hội đồng điều hành ECB có lý do để phản đối việc tiếp tục tăng lãi suất.

ECB sẽ tiếp tục tranh luận tại cuộc họp lần tới vào ngày 16/3, khi ngân hàng này đã cam kết tăng lãi suất lên mức cao nhất kể từ giai đoạn đỉnh điểm của khủng hoảng tài chính năm 2008.

Tình hình lạm phát tại Eurozone đã bắt đầu chuyển biến.

Theo khảo sát của ECB và Viện Ifo của Đức, các công ty dự kiến sẽ giảm tốc độ tăng giá, khi triển vọng chi phí và nhu cầu kém rõ ràng hơn.

Một số nước ở châu Âu như Hy Lạp đã cân nhắc các biện pháp để kiểm soát lạm phát đối với các hàng hóa thiết yếu, trong khi Pháp và Tây Ban Nha đang thảo luận về các bước tương tự.

Nhà kinh tế trưởng của ECB, Philip Lane, cho rằng các công ty châu Âu nhận thức rằng việc tăng giá quá mạnh sẽ khiến họ bị mất thị phần.

Chỉ số giá tiêu dùng cá nhân (PCE), chỉ số thường được Fed sử dụng để đánh giá mức độ lạm phát, chỉ tăng 0,1% trong tháng 12 năm ngoái, sau khi tăng cùng mức trong tháng 11. Tính đến tháng 12/2022, chỉ số giá PCE hàng năm của Mỹ chỉ tăng 5,0%, mức tăng hàng năm thấp nhất kể từ tháng 9/2021, giảm so mức tăng hàng năm 5,5% trong tháng 11 và mức tăng hàng năm gần 7% vào tháng Sáu năm ngoái.

Chỉ số PCE lõi (không tính giá các mặt hàng năng lượng và thực phẩm) trong tháng 12 tăng 0,3%, sau khi tăng 0,2% trong tháng 11. Tính theo chu kỳ 12 tháng, chỉ số PCE lõi của Mỹ đã tăng 4,4% trong tháng 12, mức tăng thấp nhất kể từ tháng 10/2021, giảm so với mức tăng 4,7% trong tháng 11 và mức cao gần đây là 5,2% trong tháng 9.

Cùng với các dấu hiệu lạm phát hạ nhiệt, tiền lương của người lao động Mỹ đã tăng 0,3% trong tháng 12, tương đương với mức tăng của tháng 11, giúp sức mua của người tiêu dùng tăng lên. Thu nhập của các hộ gia đình Mỹ trong tháng 12 sau khi tính đến lạm phát tăng 0,2%, trong khi tỷ lệ tiết kiệm tăng lên mức cao nhất trong vòng bảy tháng, đạt mức 3,4%, tăng so với mức 2,9% của tháng 11.

Các chuyên gia đánh giá, các số liệu cho thấy lạm phát tại Mỹ tiếp tục hạ nhiệt sẽ giúp Fed có thể đưa ra mức tăng lãi suất thấp trong cuộc họp sắp tới từ 31/1 – 1/2. Thị trường tài chính dự báo Fed có thể sẽ đưa ra mức tăng lãi suất 0,25 điểm phần trăm, mức tăng thấp nhất kể từ tháng 3/2022./.

Cụ thể, chỉ số giá chi tiêu tiêu dùng cá nhân (PCE) của Mỹ trong tháng 11/2022 tăng 5,5%, chậm hơn mức 6,1% của tháng trước. Mặc dù số liệu trên tiếp tục thể hiện xu hướng lạm phát tăng chậm lại trong những tháng gần đây khi các quan chức cố gắng hạ nhiệt nền kinh tế lớn nhất thế giới, song mức giảm này dường như không đủ mạnh để thay đổi lập trường tăng lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) trong cuộc chiến dài hơi chống lạm phát.

Ngân hàng trung ương thường tập trung vào chỉ số giá PCE vì nó phản ánh chi tiêu thực tế của người tiêu dùng, bao gồm cả xu hướng chuyển sang mua sắm các mặt hàng rẻ hơn. Nếu xem xét kỹ hơn, từ tháng 10 đến tháng 11, chỉ số giá PCE tăng 0,1% do giá lương thực tăng. Điều này có khả năng khiến Fed sẽ thắt chặt chính sách tiền tệ hơn nữa.

Tuy nhiên, việc giảm bớt áp lực lạm phát nói chung đã góp phần thúc đẩy tâm lý người tiêu dùng trong tháng 12. Chỉ số tâm lý người tiêu dùng do Đại học Michigan công bố cũng tăng 5% – cao hơn dự kiến nhờ giá xăng giảm và thị trường chứng khoán khởi sắc đầu tháng này. Giám đốc khảo sát Joanne Hsu cho biết mặc dù tâm lý người tiêu dùng vẫn tương đối bi quan, nhưng thái độ cực kỳ tiêu cực đã được cải thiện.

Chuyên gia Ian Shepherdson của công ty tư vấn nghiên cứu kinh tế Pantheon Macroeconomics (Anh) cho biết hoạt động chi tiêu dường như đang bị thắt chặt, với chi tiêu cho ô tô giảm mặc dù chi tiêu cho các dịch vụ vẫn chưa có dấu hiệu chững lại.

Dữ liệu của Bộ Thương mại cũng cho thấy chi tiêu hộ gia đình, vốn luôn chứng tỏ khả năng phục hồi tốt ngay cả khi lạm phát cao trong nhiều thập kỷ, đã tăng 0,1% từ tháng 10 đến tháng 11.

Ông Shepherdson lưu ý rằng, mặc dù yếu tố mua sắm trong dịp lễ cuối năm có thể gây ra sai lệch về số liệu, nhưng dường như mọi người đang trở nên thận trọng hơn khi chi tiêu. Điều này là do người tiêu dùng sắp tiêu hết khoảng một nửa số tiền tiết kiệm tích lũy do đại dịch trong khi các điều kiện thị trường lao động đang yếu đi. Theo số liệu chính thức, thu nhập cá nhân trong tháng 11 cũng tăng 0,4% so với tháng 10.

Nhà kinh tế Oren Klachkin của Công ty nghiên cứu kinh tế quốc tế Capital Economics (Anh) nhận định rằng, lãi suất cao và lạm phát tăng khiến người tiêu dùng không còn thoải mái mua sắm như trước, nhưng thu nhập tăng và tiết kiệm dư thừa vẫn là yếu tố hỗ trợ hoạt động tiêu dùng.

Giá tiêu dùng đã tăng vọt trong năm nay và tình hình càng trở nên trầm trọng hơn do sự gián đoạn của chuỗi cung ứng và cuộc xung đột Nga-Ukraine (U-crai-na), khiến Fed nhanh chóng tăng lãi suất với hy vọng làm giảm nhu cầu. Ngân hàng trung ương đã tăng lãi suất 7 lần trong năm nay, gây thiệt hại cho nhiều lĩnh vực trong đó có bất động sản. Tuy vậy, chi tiêu tiêu dùng vẫn duy trì ổn định và giá cả vẫn ở mức cao.

Nếu loại trừ giá các mặt hàng dễ biến động như lương thực và năng lượng, chỉ số giá PCE lõi tăng 4,7% so với một năm trước, mặc dù con số này giảm so với tháng 10 nhưng vẫn còn cách xa mục tiêu 2% của Fed.

Theo chuyên gia Klachkin, các số liệu lạm phát mới công bố là “đáng khích lệ”, nhưng vẫn chưa báo hiệu sự sụt giảm đáng kể trong chi tiêu của người tiêu dùng. Ông cho biết, xu hướng tăng giá tiêu dùng có thể sẽ thu hẹp trong năm tới, nhưng ngân hàng trung ương vẫn sẽ duy trì lập trường thắt chặt chính sách tiền tệ.