Một nghiên cứu gần đây cho thấy việc cho trẻ em dưới 13 tuổi sử dụng smartphone và mạng xã hội có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tâm lý của chúng. Theo nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Phát triển Con người và Năng lực, việc tiếp xúc sớm với smartphone và mạng xã hội có thể làm giảm khả năng điều chỉnh cảm xúc của trẻ, tạo ra cảm giác tự ti, tách rời khỏi thực tế và thậm chí dẫn đến ý nghĩ tự tử.

Các nhà nghiên cứu của Sapien Labs, một tổ chức phi lợi nhuận chuyên nghiên cứu về tác động của cuộc sống hiện đại đến sức khỏe não bộ và tâm trí con người, đã thực hiện một khảo sát với 2 triệu người tại 163 quốc gia. Kết quả cho thấy trẻ em càng tiếp xúc với smartphone và mạng xã hội sớm, sức khỏe tâm lý và trạng thái hạnh phúc của trẻ sẽ bị giảm sút. Đặc biệt, sự tác động đến tâm lý khi sử dụng smartphone và mạng xã hội từ quá sớm sẽ ảnh hưởng đến bé gái nhiều hơn so với các bé trai.

Các nhà nghiên cứu của Sapien Labs đã kêu gọi các bậc phụ huynh trên toàn cầu nên ngăn trẻ dưới 13 tuổi sử dụng smartphone và mạng xã hội, như một biện pháp để bảo vệ trẻ em. Tiến sĩ tâm lý Tara Thiagarajan, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết cần phải có hành động khẩn cấp để hạn chế trẻ em dưới 13 tuổi tiếp cận và sử dụng smartphone, cũng như quy định rõ ràng về môi trường số mà trẻ tiếp xúc.

Giáo sư giáo dục học Caroline Fitzpatrick và nhóm các nhà khoa học và tâm lý học Canada cũng cho thấy việc sử dụng smartphone, máy tính bảng ở trẻ nhỏ có thể gây ra rối loạn khả năng kiểm soát cơn giận dữ và sự thất vọng, dẫn đến tăng các cơn bùng nổ cảm xúc ở trẻ nhỏ.

Tỷ phú Bill Gates, nhà sáng lập Microsoft, cũng đã từng chia sẻ quan điểm cá nhân khi cho rằng độ tuổi phù hợp nhất để trẻ em sử dụng smartphone là năm 13 tuổi và ông cũng đã áp dụng điều này cho 3 đứa con của mình.

Kết quả nghiên cứu của Sapien Labs cho biết một trong những tác động xấu đến tâm lý của trẻ khi sử dụng smartphone là tiếp cận với mạng xã hội từ quá sớm. Điều này có thể dẫn đến các nguy cơ trẻ tiếp xúc các nội dung độc hại, bị bắt nạt trực tuyến hoặc có những mối quan hệ không lành mạnh.

Các chuyên gia tâm lý khuyên các bậc phụ huynh nên để trẻ em tránh xa mạng xã hội, ít nhất đến năm 16 tuổi. Để thực hiện điều này, cần có sự quan tâm từ các bậc phụ huynh, những người sẵn sàng hướng trẻ đến những niềm đam mê và sở thích khác bên ngoài màn hình điện thoại.

Nếu sau khi đọc bài viết này, nhiều phụ huynh nhận ra mình đã để cho con sử dụng smartphone, tiếp xúc với mạng xã hội từ quá sớm và cảm thấy lo lắng về điều đó, thì nên thay đổi điều này càng sớm càng tốt. Các nhà tâm lý học cho biết thêm trong trường hợp phụ huynh muốn để trẻ tiếp xúc với smartphone và máy tính bảng, hãy giới hạn thời gian cụ thể cho chúng sử dụng, chẳng hạn 20 phút sử dụng smartphone hoặc 15 phút sử dụng máy tính bảng mỗi ngày. Ngoài ra, không nên để trẻ tự sử dụng các thiết bị này mà luôn có người lớn ngồi bên để giám sát và cùng trẻ khám phá những nội dung hữu ích.

Nhiều phụ huynh hiện nay thường lo lắng khi con mình không thích dọn dẹp và để giường ngủ bừa bộn. Tuy nhiên, các nghiên cứu tâm lý gần đây đã chỉ ra rằng sự bừa bộn có thể có tác động tích cực đến sự sáng tạo của trẻ. Một nghiên cứu được thực hiện bởi nhà tâm lý học Vohs vào năm 2023 đã chỉ ra rằng những người ở trong môi trường bừa bộn có khả năng sáng tạo cao hơn 30% so với những người ở trong môi trường gọn gàng.

Cụ thể, nghiên cứu này đã yêu cầu 48 người tham gia liệt kê những công dụng sáng tạo của quả bóng bàn trong một căn phòng ‘gọn gàng’ hoặc ‘bừa bộn’. Kết quả cho thấy số lượng và chất lượng ý tưởng sáng tạo do nhóm phòng bừa bộn đề xuất cao hơn đáng kể. Ngoài ra, một nghiên cứu mở rộng khác cũng chỉ ra rằng những người có giường bừa bộn đánh giá khả năng sáng tạo của mình cao hơn 50% so với những người có giường gọn gàng. Điều này cho thấy rằng môi trường hỗn loạn có thể trực tiếp thúc đẩy tư duy phân kỳ, cho phép mọi người thoát khỏi khuôn khổ trong thời gian ngắn và có khả năng liên tưởng tự do.

Về cơ bản, một môi trường hỗn loạn truyền đi các tín hiệu ‘ngẫu nhiên’, và các tín hiệu ngẫu nhiên trong một môi trường hỗn loạn kích thích mạng lưới tư duy của con người. Ví dụ, kích thích tư duy sáng tạo, tư duy số không,… Tư duy từ con số không bắt nguồn từ khái niệm lập ngân sách từ con số không vào những năm 1970. Nó đề cập đến một cách suy nghĩ xem xét lại các vấn đề từ đầu bằng cách thoát khỏi khuôn khổ và kinh nghiệm hiện có. Cách suy nghĩ này ủng hộ việc gạt bỏ dữ liệu lịch sử và khuôn khổ hiện có và tái cấu trúc bản chất của thông tin hiện có. Mục đích của chế độ tư duy này là tìm kiếm sự đổi mới.

Ba đặc điểm của tư duy từ con số không là thiết lập lại từ đầu, định hướng mục tiêu và đột phá sáng tạo. Một môi trường hỗn loạn về cơ bản là một sự thiết lập lại, khiến các quy tắc và môi trường có trật tự trở nên ngẫu nhiên, cho phép mọi người tìm ra các giải pháp mới trong sự hỗn loạn. Con đường cơ bản của sự sáng tạo do sự hỗn loạn mang lại là môi trường định hình lại các mô hình nhận thức thông qua tính dẻo của não.

Rối loạn làm suy yếu cảm giác kiểm soát và kích hoạt mạng lưới chế độ mặc định/ACC của vỏ não vành trước DMN, do đó thúc đẩy các mối liên kết không liên quan từ xa và giải phóng tư duy khác biệt và sáng tạo của mọi người. Tuy nhiên, mọi thứ đều quá mức, và trong khi sự hỗn loạn phá vỡ sự cân bằng mang đến những ý tưởng tuyệt vời, nó cũng đi kèm với một số ‘rủi ro’ nhất định.

Ví dụ, một loạt hiệu ứng cửa sổ vỡ xuất hiện trong tâm lý học. Khi con người ở trong môi trường hỗn loạn trong thời gian dài, chức năng thùy trước trán của họ sẽ bị ức chế. Ngoài ra, môi trường lộn xộn sẽ làm tăng quá tải cảm giác ở một mức độ nhất định, làm tăng mức cortisol của một người, ức chế trạng thái thư giãn cần thiết cho tư duy sáng tạo và không có lợi cho tư duy phân kỳ.

Tóm lại, sự bừa bộn trong phòng sẽ có tác động đa chiều đến con người, vừa có lợi vừa có hại. Chúng ta cũng nên có thái độ biện chứng khi xem xét kết luận, bởi vì không bao giờ có một câu trả lời chuẩn mực cho việc làm thế nào để đạt được sự sáng tạo. Nghiên cứu tâm lý học cho thấy rằng sự sáng tạo có thể được thúc đẩy bởi nhiều yếu tố khác nhau, và môi trường hỗn loạn chỉ là một trong số đó.

Trong quá trình dọn dẹp ngăn kéo trang điểm, tôi đã có một trải nghiệm thú vị khi nhận ra rằng việc sở hữu quá nhiều món đồ không nhất thiết mang lại cảm giác thỏa mãn như tôi từng nghĩ. Ngược lại, việc sử dụng đúng những món đồ phù hợp với bản thân mới thực sự khiến tôi cảm thấy nhẹ lòng và thoải mái. Điều này đã khiến tôi suy ngẫm về thói quen tiêu dùng của mình và cách tiếp cận với việc mua sắm.

Tôi đã quyết định “chia tay” với 5 thỏi son môi, những món đồ mà tôi thừa nhận là mua không phải vì cần thiết, mà chỉ để lấp đầy cảm xúc nhất thời. Có thể là cảm giác phấn khích khi sở hữu một món đồ mới, hoặc là áp lực phải theo kịp xu hướng. Tuy nhiên, khi nhìn lại, tôi nhận ra rằng những món đồ này không thực sự phục vụ mục đích gì cho bản thân, ngoài việc tồn tại như một vật dụng không cần thiết.

Quá trình dọn dẹp và đánh giá lại những món đồ trang điểm của tôi đã giúp tôi nhận ra thói quen tiêu dùng cảm xúc. Điều này không chỉ xảy ra với việc mua sắm trang điểm, mà còn có thể áp dụng cho nhiều lĩnh vực khác trong cuộc sống. Chúng ta thường có xu hướng mua sắm để thỏa mãn cảm xúc nhất thời, thay vì cân nhắc kỹ lưỡng về nhu cầu thực sự của bản thân.

Sau trải nghiệm này, tôi đã quyết định thay đổi cách tiếp cận với việc mua sắm. Thay vì mua sắm theo cảm xúc, tôi sẽ dành thời gian để đánh giá lại nhu cầu của bản thân và cân nhắc kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định mua hàng. Điều này không chỉ giúp tôi tiết kiệm tài nguyên, mà còn giúp tôi xây dựng một mối quan hệ lành mạnh hơn với việc mua sắm.

Hy vọng rằng, qua trải nghiệm của mình, tôi có thể truyền cảm hứng cho những người khác đánh giá lại thói quen tiêu dùng của bản thân. Bằng cách thay đổi cách tiếp cận với việc mua sắm, chúng ta có thể xây dựng một cuộc sống tiêu dùng thông minh và bền vững hơn. Và nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về cách thay đổi thói quen tiêu dùng của mình, hãy tìm hiểu thêm trên Google hoặc tham khảo các nguồn thông tin uy tín.