Trung Quốc, quốc gia chiếm ưu thế trong sản xuất và xuất khẩu đất hiếm, gần đây đã siết chặt kiểm soát xuất khẩu các khoáng sản thiết yếu này, khiến nhiều nước rơi vào tình trạng báo động.

Căng thẳng thương mại Mỹ – Trung và tác động toàn cầu

Quốc kỳ Trung Quốc và hai nguyên tố đất hiếm

Các lệnh hạn chế xuất khẩu của Trung Quốc đã gây ra lo ngại trên toàn cầu, đặc biệt là trong ngành công nghiệp ô tô và công nghệ cao. Nhiều hãng sản xuất ô tô lớn, từ Đức đến Ấn Độ và Mỹ, đã lên tiếng cảnh báo về nguy cơ gián đoạn sản xuất do thiếu hụt linh kiện đất hiếm.

Hồi tháng 4, Trung Quốc đã ngừng xuất khẩu một số loại nam châm và khoáng sản quan trọng, làm xáo trộn chuỗi cung ứng toàn cầu. Động thái này được xem là phản ứng trước các biện pháp áp thuế quan của Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump.

Căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc tiếp tục leo thang khi ông Trump đe dọa áp thuế quan cao hơn lên hàng hóa Trung Quốc. Bắc Kinh đã phản ứng bằng cách đánh thuế quan trả đũa và tận dụng vị thế thống trị trong các chuỗi cung ứng quan trọng để gây sức ép.

Tình trạng xuất khẩu bị đình trệ

Lô hàng xuất khẩu nam châm đất hiếm đang bị tắc nghẽn tại các cảng Trung Quốc do chờ đợi giấy phép xuất khẩu. Điều này khiến các nhà sản xuất ô tô và các ngành công nghiệp khác lo lắng về khả năng gián đoạn sản xuất.

Giám đốc Hiệp hội Công nghiệp Ô tô Đức, Hildegard Mueller, cảnh báo rằng nếu tình hình không sớm thay đổi, hoạt động sản xuất có thể bị chậm trễ hoặc thậm chí tạm ngưng hoàn toàn. Chuyên gia khoáng sản Frank Fannon nhấn mạnh rằng Mỹ và các nước khác cần nỗ lực để đảm bảo nguồn cung và tăng cường năng lực sản xuất nội địa.

Nhiều quốc gia, từ Nhật Bản đến châu Âu và Ấn Độ, đang khẩn trương tìm cách gặp gỡ với giới chức Trung Quốc để thúc đẩy tiến độ cấp phép xuất khẩu. Tuy nhiên, việc tìm kiếm nguồn cung thay thế và giảm phụ thuộc vào Trung Quốc là một thách thức lớn đối với các ngành công nghiệp.

Căng thẳng thương mại toàn cầu tiếp tục leo thang khi Mỹ tăng gấp đôi thuế quan đối với thép và nhôm nhập khẩu lên 50% từ ngày 4/6. Động thái này không chỉ làm gia tăng căng thẳng mà còn thúc đẩy nhanh chóng các cuộc đàm phán giữa Washington và các đối tác thương mại chủ chốt.

Canada, một trong những đối tác thương mại gần gũi nhất với Mỹ, dự kiến sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề từ mức thuế mới, đặc biệt là trong lĩnh vực thép và nhôm. Thủ tướng Canada Mark Carney khẳng định Ottawa sẵn sàng đáp trả nếu các cuộc đàm phán với Washington không đạt được kết quả mong muốn.

Việc Mỹ tăng thuế quan đối với thép và nhôm không chỉ ảnh hưởng đến Canada mà còn tác động đến nhiều quốc gia khác, bao gồm cả các thành viên Liên minh châu Âu (EU). Tuy nhiên, EU lại phát đi tín hiệu lạc quan về những tiến triển nhất định trong đàm phán với Mỹ.

Sau cuộc gặp giữa Ủy viên Thương mại EU Maros Sefcovic và Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer tại Paris, cả hai bên đều mô tả cuộc họp là “mang tính xây dựng” và “tiến triển đúng hướng”. Ông Sefcovic bày tỏ sự lạc quan về các cuộc thảo luận cụ thể đang diễn ra, dù bày tỏ tiếc nuối về việc Mỹ tăng thuế quan đối với thép.

Mức thuế 50% mới của Mỹ áp dụng cho tất cả các đối tác thương mại, ngoại trừ Vương quốc Anh, quốc gia đã đạt được thỏa thuận thương mại sơ bộ trong thời gian tạm dừng một loạt mức thuế quan tương ứng. Tuy nhiên, EU vẫn đối mặt với nguy cơ bị áp thuế 50% vào ngày 9/7 nếu không đạt được thỏa thuận với Mỹ.

Bên cạnh đó, căng thẳng thương mại Mỹ-Trung tiếp tục là một vấn đề đáng chú ý. Tổng thống Donald Trump nhận định thận trọng về khả năng hai nước đạt được thỏa thuận. Trước đó, Trung Quốc là mục tiêu chính trong đợt áp thuế của ông Trump hồi tháng 4. Hai bên đã có những động thái đáp trả qua lại trước khi đồng ý tạm thời hạ nhiệt vào tháng 5.

OECD đã hạ dự báo tăng trưởng toàn cầu do tác động từ các biện pháp thuế quan của Mỹ. Kinh tế thế giới được dự báo sẽ tăng ở mức 2,9% trong năm 2025 và 2026, sau khi ghi nhận tăng trưởng 3,3% năm 2024.

Giới quan sát cảnh báo những bất ổn từ chính sách thương mại của Tổng thống Trump sẽ tiếp tục phủ bóng lên các hoạt động kinh tế toàn cầu, ảnh hưởng đến niềm tin và quyết định đầu tư trên diện rộng.