Bộ Thương mại Mỹ đã công bố số liệu điều chỉnh về mức tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) trong quý 4/2022.

Nền kinh tế số 1 thế giới chỉ đạt mức tăng trưởng 2,7% trong 3 tháng cuối năm ngoái, thấp hơn so với mức 2,9% đưa ra hồi tháng 1 vừa qua. Trong một báo cáo, bộ trên cho biết mức chi tiêu thực tế của người tiêu dùng Mỹ trong thời điểm mua sắm cuối năm ngoái thấp hơn so với các ước tính đưa ra trước đó.

Tuy nhiên, kinh tế Mỹ hiện nay vẫn đang có những dấu hiệu phát triển mạnh mẽ như số lượng đơn đăng ký nhận trợ cấp thất nghiệp theo tuần tính đến ngày 23/2 chỉ là 192.000 đơn, thấp nhất trong 53 năm qua, hay doanh số bán lẻ trong tháng 1 và hoạt động kinh doanh trong tháng 2 tiếp tục khả quan. Tất cả những điều này có thể sẽ buộc Ngân hàng Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) phải tiếp tục kéo dài lộ trình tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát về mức mục tiêu. 

Trong biên bản cuộc họp tháng 1 của Fed vừa được công bố, chỉ số lạm phát thực tế ở Mỹ vẫn cao hơn nhiều so với mức mục tiêu là 2% trong khi thị trường lao động tiếp tục gây áp lực lên tiền lương và giá cả. Điều này cho thấy việc Fed tăng lãi suất trong thời gian qua có thể vẫn chưa đủ mạnh để tác động vào phần lớn nền kinh tế và kéo lùi lạm phát theo tốc độ mong muốn.

Hiện có nhiều ý kiến tại Mỹ cho rằng có thể Fed sẽ tăng lãi suất cơ bản thêm 0,25 điểm phần trăm trong cuộc họp chính sách tiếp theo vào tháng 3 tới, cùng với một vài lần tăng nữa sau đó để đưa lãi suất lên mức cao nhất là 5,5% trong năm nay.

Tuy nhiên, việc tăng nhanh và mạnh lãi suất cơ bản cũng sẽ tiềm ẩn rất nhiều rủi ro, trong đó có nguy cơ đẩy nền kinh tế rơi vào suy thoái.

Tại cuộc họp báo sau lần tăng lãi suất mới nhất của Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed), Chủ tịch Fed Jerome Powell đã có một thông điệp rõ ràng rằng dù “rất hài lòng” khi đà tăng lạm phát đã bắt đầu chậm lại, ngân hàng này vẫn chưa thể đảo ngược chính sách lãi suất hoặc tuyên bố cuộc chiến chống lạm phát đã kết thúc.

Ông Powell nói rằng, sẽ mất một thời gian để xu hướng giảm lạm phát lan rộng khắp nền kinh tế.

Ông dự đoán rằng Fed sẽ thực hiện thêm một vài đợt tăng lãi suất nữa và không có khả năng sẽ cắt giảm lãi suất trong năm nay.

Các nhà đầu tư đã “phớt lờ” nhận định này, tiếp tục đặt cược vào một đợt tăng lãi suất nữa của Fed và cho rằng mức lãi suất cuối năm nay sẽ thấp hơn so với hiện tại.

Hiện không rõ quan điểm nào sẽ đúng, khi cả Fed và thị trường đều không có thành tích dự đoán tốt kể từ chu kỳ thắt chặt chính sách tiền tệ của ngân hàng này bắt đầu vào tháng Ba năm ngoái.

Cách giải quyết tình trạng mất kết nối giữa hai luồng dự báo này hiện tại phần lớn phụ thuộc vào việc liệu lạm phát có giảm nhanh hơn dự kiến của ngân hàng trung ương hay thị trường lao động yếu hơn mức họ kỳ vọng hay không.

Tim Duy, nhà kinh tế trưởng của Mỹ tại SGH Macro Advisors, cho biết: “Kết quả thực tế phụ thuộc vào dữ liệu kinh tế và chúng ta sẽ không có dữ liệu để xác nhận hay phủ nhận cho đến ít nhất là nửa đầu năm nay.”

Và chừng nào vẫn còn sự không chắc chắn đó thì sự quan tâm của ông Powell là cố gắng giữ cho thị trường tài chính không đặt niềm tin quá nhiều vào việc cắt giảm lãi suất sẽ nới lỏng các điều kiện tài chính, có thể làm suy yếu tiến trình chống lạm phát mà Fed đã nỗ lực đạt được.

Ngay cả việc thừa nhận khả năng cắt giảm lãi suất vào cuối năm cũng có thể ảnh hưởng tiêu cực tới một số kế hoạch của Fed, khiến việc tránh suy thoái thậm chí còn khó khăn hơn.

Do đó, ông Powell nhiều lần khẳng định việc Fed sẽ không cắt giảm lãi suất và thực sự cần phải đưa lãi suất lên ít nhất trên 5% như các nhà hoạch định chính sách dự báo.

“Theo đánh giá của chúng tôi, chúng tôi chưa có lập trường chính sách đủ hạn chế, đó là lý do tại sao chúng tôi nói rằng chúng tôi kỳ vọng việc tăng lãi suất liên tục sẽ là phù hợp,” ông Powell nói.

Nhưng cho đến nay, ông Megan Greene, nhà kinh tế trưởng toàn cầu của Viện Kroll, cho biết: “Thị trường không mua những gì Fed đang rao bán.”

Họ vẫn tin rằng ngân hàng này sẽ cắt giảm lãi suất vào tháng Chín tới, quan điểm mà ông Powell cho rằng được thúc đẩy bởi kỳ vọng lạm phát giảm nhanh.

Dữ liệu lạm phát của Mỹ đang có xu hướng đi đúng hướng trong ba tháng qua. Theo thước đo lạm phát ưa thích của Fed là chỉ số giá tiêu dùng (CPI), lạm phát hiện đang ở mức 5%, vẫn cao hơn gấp đôi mục tiêu 2% của ngân hàng này, song giảm từ mức cao 7% vào mùa Hè năm ngoái.

Áp lực tiền lương cũng đang giảm bớt, điều này có thể cho phép Fed giảm lãi suất vào cuối năm nay khi họ đang cố gắng tạo ra một cú  “hạ cánh mềm” cho nền kinh tế, với nỗ lực giảm lạm phát mà không gây tổn hại nghiêm trọng đến tăng trưởng kinh tế và việc làm.

Fed cũng cảnh giác với việc lạm phát “hạ nhiệt” quá dễ dàng và cắt giảm lãi suất quá sớm.

Ông Powell và một số người khác đã chỉ ra cuộc chiến chống lạm phát lớn gần đây nhất mà Fed đã trải qua vào cuối những năm 1970 và đầu những năm 1980, như một lời cảnh báo.

Vào những năm 1970, dưới sự giám sát của Chủ tịch Fed Arthur Frank Burns, Fed đã liên tục tăng lãi suất và sau đó cắt giảm lãi suất để ngăn chặn tỷ lệ thất nghiệp gia tăng, khiến giá cả tăng mạnh  trở lại và buộc phải tăng lãi suất nhiều hơn.

Người kế nhiệm của ông, Paul Volcker, cuối cùng đã tăng lãi suất lên gần 20% để dập tắt tình trạng lạm phát vượt tầm kiểm soát dưới thời ông Burns.

Các điều kiện tài chính bắt đầu nới lỏng sau cuộc họp chính sách của Fed vào tháng 11/2022 và trong khi ông Powell phần lớn gạt bỏ những lo ngại như vậy tại cuộc họp mới nhất, Fed không đủ khả năng để chúng nới lỏng hơn nữa.

Gregory Daco, nhà kinh tế trưởng tại công ty kiểm toán EY Parthenon, cho biết: “Việc nới lỏng các điều kiện tài chính chắc chắn không phải là điều mà Fed hướng tới và chúng tôi cho rằng một loạt các nhận định của quan chức Fed trong những tuần tới sẽ nhằm mục đích định hướng lại thông điệp của họ”.

Số liệu của chính phủ công bố ngày 12/1 cho thấy, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tại Mỹ trong tháng 12 giảm so với tháng trước đó lần đầu tiên trong hơn 2 năm rưỡi và lạm phát cơ bản tăng chậm lại. So với cùng kỳ năm ngoái, CPI tháng 12 tăng 5,7%, mức tăng thấp nhất kể từ tháng 12/2021 và là dấu hiệu mới nhất cho thấy nỗ lực tăng lãi suất của Fed đã mang lại kết quả như mong muốn. 

Chủ tịch chi nhánh Fed tại Richmond, Tom Barkin, đã nói ông ủng hộ việc tăng lãi suất nhưng với tốc độ chậm hơn và việc tiếp tục tăng trong thời gian dài hơn sẽ phụ thuộc vào tình hình lạm phát. 

Trong khi đó, Chủ tịch chi nhánh Fed tại Philadelphia, Patrick Harker, cho rằng mức tăng 25 điểm cơ bản trong thời gian tới là hợp lý và cần dừng tăng khi lãi suất vượt 5%.

Fed đặt mục tiêu lãi suất trong khoảng 4,25-4,5% tại cuộc họp vào tháng 12/2022. Các số liệu được công bố sau đó cho thấy lạm phát giảm và thị trường việc làm tăng khiêm tốn so với tốc độ tăng mạnh về việc làm và lương trong phần lớn năm 2022.

Số liệu lạm phát mới công bố cho thấy nền kinh tế có thể “hạ cánh mềm” như hy vọng của Fed và cho phép các nhà hoạch định chính sách trong tuần này cân nhắc việc tăng lãi suất ở mức 25 điểm cơ bản như thường thấy trong những thập kỷ gần đây.

Chủ tịch chi nhánh Fed tại St. Louis, James Bullard, nhấn mạnh rằng số liệu mới công bố cho thấy Fed đi đúng hướng. Tuy nhiên, lạm phát vẫn cao hơn nhiều mức mục tiêu 2% của Fed và lãi suất cần tăng lên vượt mức 5%.

Ông Barkin nhấn mạnh nền kinh tế tiếp tục tạo thêm việc làm dù tăng trưởng chậm hơn. Những số liệu gần đây về hoạt động kinh tế cho thấy vẫn chưa có nguy cơ suy thoái.