Đảo Lý Sơn, một điểm đến nổi tiếng của tỉnh Quảng Ngãi, không chỉ cuốn hút du khách bởi vẻ đẹp tự nhiên như ‘Maldives của Việt Nam’ mà còn bởi sự phong phú của các loại hải sản tươi ngon. Một trong những đặc sản không thể bỏ qua khi đặt chân đến đây là ốc cừ, một món ăn không chỉ thơm ngon mà còn chứa đựng nét văn hóa đặc trưng của vùng đảo này.

Ốc cừ, còn được biết đến với các tên gọi như ốc xà cừ, ốc gõ hay ốc mặt trăng, ốc mắt ngọc, là một loại hải sản phổ biến ở các vùng biển và đảo từ Quảng Trị đến Khánh Hòa. Tuy nhiên, do vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên riêng biệt, ốc cừ ở Lý Sơn được đánh giá cao về độ thơm ngon và đậm đà hơn so với các nơi khác.

Ốc cừ thường sinh sống ở các rạn đá và rạn san hô, với vỏ ngoài xù xì, được phủ bởi những đường vân chạy quanh, màu sắc đa dạng như xám xanh, trắng xanh hoặc cam đỏ. Phần miệng ốc có vảy dày, tròn và nhẵn bóng như mặt trăng, với nhiều màu sắc óng ánh giống như xà cừ. Những chiếc vảy này không chỉ có giá trị về mặt ẩm thực mà còn được sử dụng làm vật trang trí và đồ lưu niệm rất đẹp và bền.

Khi thủy triều xuống thấp, du khách có thể dễ dàng bắt gặp ốc cừ lang thang trên các bãi đá ven bờ ở Lý Sơn. Tuy nhiên, những con ốc này thường có kích thước nhỏ. Để tìm được những con ốc ngon, to và có thịt dày, các ngư dân phải lặn bắt ở các vùng nước sâu với trang thiết bị chuyên dụng.

Ốc cừ có thể được chế biến thành nhiều món ăn ngon và đa dạng như ốc cừ luộc, nướng bơ, xào tỏi ớt… Món luộc là một trong những cách chế biến đơn giản nhưng đòi hỏi kỹ thuật tinh tế để tách vỏ và thịt ốc. Thực khách sẽ cầm con ốc, hơi nghiêng về một phía và gõ liên tiếp xuống mặt bàn với lực vừa phải, cho đến khi vảy ốc long ra khỏi vỏ. Phần thịt ốc chắc và dai, khi ăn có vị ngọt và đậm đà.

Ngoài ra, ốc cừ còn được nướng than hoa, tạo ra mùi thơm khó cưỡng. Phụ nữ trên đảo còn có nghề đập vỏ thu thịt ốc, với giá khoảng 40.000-60.000 đồng/kg. Thịt ốc có thể được xào sả ớt thái nhỏ, hạt tiêu, ăn kèm với bánh đa giòn tan.

Một điều đáng lưu ý là ốc cừ rất khó vận chuyển về đất liền vì dễ hỏng. Hiện nay, nhiều nơi cũng bán ốc cừ nhưng thường là từ các vùng biển khác, không phải ở Lý Sơn. Vì vậy, nếu có cơ hội đến đảo Lý Sơn, du khách nên thưởng thức ốc cừ tại chỗ để trải nghiệm được hết sự tươi ngon và đặc trưng của món ăn đặc sản này.

Quảng Ngãi, một mảnh đất được thiên nhiên ưu ái với nhiều cảnh quan đẹp và đặc sản nổi tiếng, là nơi ươm mầm sự sống trên đất cát. Một trong số đó là tỏi Lý Sơn, loại gia vị không thể thiếu trong nhiều món ăn của Việt Nam. Tuy nhiên, để có được những củ tỏi chất lượng, người nông dân ở đây đã phải bỏ ra rất nhiều công sức và kinh phí.

Gia đình Haha đã có một chuyến trải nghiệm đáng nhớ tại Lý Sơn, nơi họ đã cùng nông dân tìm hiểu về nghề trồng tỏi. Quá trình gieo tỏi trên ruộng phải làm hoàn toàn thủ công, từ tạo rãnh trên nền cát đến vùi những tép tỏi xuống và tưới nước để tỏi bắt đầu bén rễ. Cái nắng gay gắt và khắc nghiệt của miền Trung đã khiến người dân phải “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời”, trồng từng tép tỏi nhỏ xuống nền cát nóng hổi.

Một thửa ruộng tỏi sau khi gieo sẽ mất đến 4 tháng để chăm sóc. Thu hoạch xong lại phải phơi thêm 1 tháng. Thu nhập trừ đi các chi phí phân bón, nhân công, vốn liếng thì chỉ còn vỏn vẹn 15 triệu. Anh Lộc, một nông dân trồng tỏi ở Lý Sơn, cho biết người dân nơi đây luôn cho rằng tỏi rất “khó ăn”. Không phải vì vị cay nồng đặc trưng, mà vì để trồng ra một ruộng tỏi, họ phải bỏ rất nhiều công sức, kinh phí, mà thu về chẳng được bao nhiêu.

Suốt một buổi sáng trải nghiệm trồng tỏi cùng nông dân ở đây, dàn cast không khỏi khâm phục trước sức chịu đựng phi thường của họ. Dù trời nắng to hay có mệt đến mấy, người nông dân vẫn luôn chăm chỉ, cần mẫn làm việc chẳng quản ngại khó khăn.

Bên cạnh nghề trồng tỏi, ruộng muối là một trong những sinh kế quan trọng của người dân Sa Huỳnh, Quảng Ngãi. Để làm được một mẻ muối, diêm dân phải thức từ tờ mờ sáng, gạt nước và phơi nắng để ô muối trở nên khô ráo. Sau đó, họ dùng cả buổi sáng để nện đất cho bề mặt ô rắn chắc hơn.

Tuy nhiên, với đặc thù phải phơi lâu dưới ánh nắng mặt trời để hạt muối tách nước, chỉ cần thời tiết thay đổi đột ngột cũng có thể khiến diêm dân trắng tay. Trong Gia đình Haha, ruộng muối mà anh Điệp, Jun Phạm và Bùi Công Nam đang phơi bất ngờ gặp cơn mưa lớn. Sau khi mưa tạnh, muối đang kết tinh bị pha loãng, nước mặn trong ô muối cũng không còn sạch nữa.

Mọi quy trình đều phải làm thủ công lại từ đầu. Hiểu được nỗi vất vả để làm ra một mẻ muối, vì thế khi ngồi trong nhà, dù trời mưa mát mẻ nhưng Jun Phạm vẫn đăm chiêu, lo lắng cho công sức mà diêm dân bỏ ra suốt mấy ngày qua.

Chuyến đi biển đêm của Gia đình Haha đã mang lại cho dàn cast và khán giả những trải nghiệm mới mẻ về cuộc sống bám biển khó khăn của người dân nơi đây. Mỗi chuyến đi biển của ngư dân có thể cách bờ vài chục, thậm chí hàng trăm hải lý. Có những chuyến đi xa đến cả biên giới nước bạn. Với người dân vùng biển, một cuộc đi biển kéo dài cả tuần đến 1-2 tháng đã trở thành chuyện thường tình.

Mùa cá ở biển Sa Huỳnh thường rơi vào tháng Giêng đến tháng 3. Những hôm như thế, mỗi đêm thuyền của chú Sơn có thể đánh được đến 4-5 tấn cá cơm. Nghề biển với chú vừa khổ, vừa bạc. Năm nào được mùa thì ngư dân thu về khoảng trăm triệu, năm nào mất mùa chỉ lác đác 60-70 triệu.

Để lo cho gia đình và các con ăn học, không những chú mà các thành viên khác trong gia đình cũng phải kiên trì bám biển đến giờ. Đi ra biển, những hôm trời êm thì vẫn có sóng lớn, những hôm trời giông thuyền lại càng nhấp nhô và chòng chành hơn. Dàn cast và ekip Gia đình Haha chỉ trải nghiệm 1 đêm đã nể phục sức chịu đựng và sự kiên cường của chú Sơn và ngư dân nơi đây.