Xung đột quyền lợi giữa nhà tài trợ chính của V.League và nhà tài trợ chính của câu lạc bộ bóng đá Hoàng Anh Gia Lai (CLB HAGL) chưa thể giải quyết đang đặt đội bóng phố núi vào tình thế có thể phải bỏ giải vì không đủ kinh phí hoạt động. Nhưng sau cùng, đôi bên cùng nhượng bộ, HAGL vẫn có được nhà tài chính là tập đoàn nước tăng lực đến từ Thái Lan – Carabao.

Tại Việt Nam, HAGL là câu lạc bộ gắn liền với tên tuổi của ông Đoàn Nguyên Đức (tức bầu Đức) và Công ty CP Hoàng Anh Gia Lai (HAG). Thực tế, câu lạc bộ bóng đá này hiện vẫn vận hành với vai trò là công ty con của HAG.

Bên cạnh nguồn tài trợ từ các đối tác thứ ba, với vai trò là công ty mẹ, công ty của bầu Đức vẫn đều đặn bơm tiền để câu lạc bộ bóng đá này duy trì hoạt động. Nhiều người cho rằng, HAGL thông báo thiếu nguồn tài chính nếu không được nhà tài trợ chỉ là một trong lý do để đội bóng của bầu Đức phản đối về quy định “nhà tài trợ độc quyền” của Công ty CP bóng đá chuyên nghiệp Việt Nam (VPF).

 

Tình hình kinh doanh Công ty CP Hoàng Anh Gia Lai (HAG) ra sao?

Nguồn tiền chính để bầu Đức tài trợ cho các hoạt động bóng đá của CLB HAGL là lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh của HAG. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, cả vị thế và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp này đã không còn được như trước.

HAG từng là một trong những doanh nghiệp tư nhân lớn nhất sàn chứng khoán Việt Nam, cá nhân bầu Đức cũng từng là người giàu nhất thị trường này với khối tài sản hơn 6.100 tỷ đồng vào năm 2008.

Tuy nhiên, những biến động của thị trường trong hơn một thập niên qua đã khiến HAG cũng như bầu Đức không còn giữ được vị thế.

Với riêng HAG, trong giai đoạn hoàng kim 2009-2014, mỗi năm công ty này đều mang về cho bầu Đức và các cổ đông hàng nghìn tỷ đồng lợi nhuận. Kết quả kinh doanh của HAG chỉ bắt đầu lao dốc khi doanh nghiệp mở rộng quy mô quá nhanh và vướng vào các khoản nợ vay hàng chục nghìn tỷ. Trong khi đó, các chiến lược chuyển hướng kinh doanh của ban lãnh đạo đều không mang lại hiệu quả.

HAG chịu đà suy giảm từ năm 2015 khi lợi nhuận ròng giảm mạnh từ mức 1.556 tỷ đồng năm trước xuống còn hơn 600 tỷ đồng. Một năm sau đó (năm 2016), HAG báo lỗ ròng hơn 1.500 tỷ đồng…

Sau giai đoạn thăng trầm, năm 2022, dưới sự dẫn dắt của ‘bầu’ Đức vẫn kiên trì với chiến lược “1 cây, 1 con” (cây chuối, con heo), HAGL đã thu về thắng lợi lớn với doanh thu và lợi nhuận cao nhất kể từ năm 2011.

Theo đó, trong quý IV/2022, HAGL thu về 1.610 tỷ đồng, tăng 119% so với cùng kỳ. Hàng loạt doanh thu từ hoạt động chính của công ty đồng loạt tăng trưởng tích cực.

Giá vốn dù vậy cũng tăng hơn 2 lần lên 1.191 tỷ đồng, HAGL thu về 419 tỷ đồng lợi nhuận gộp, biên lãi gộp giảm từ 30% cùng kỳ năm trước xuống 26%.

Doanh thu hoạt động tài chính giảm 35% xuống 82 tỷ đồng do tiền lãi cho vay trong quý cuối năm 2022 giảm so với cùng kỳ năm trước. Trong khi đó, chi phí tài chính tăng mạnh 34 lần lên 407 tỷ đồng do HAGL đã tăng trích dự phòng khoản đầu tư vào nhóm CTCP Nông nghiệp Quốc tế Hoàng Anh Gia Lai (mã: HNG), cùng với đó là lãi vay với hơn 225 tỷ đồng. Chi phí bán hàng tăng nhẹ lên 50 tỷ đồng, chi phí quản lý doanh nghiệp giảm 405 tỷ đồng so với cùng kỳ 2021 do trong quý IV/2022 tập đoàn đã tăng hoàn nhập dự phòng các khoản phải thu.

Dù vậy, HAGL vẫn thu về lãi ròng 288 tỷ đồng trong quý IV/2022, gấp gần 3 lần so với cùng kỳ 2021.

Luỹ kế cả năm 2022, doanh thu của HAGL đạt 5.081 tỷ đồng, tăng 142%. Trong đó, bán heo và trái cây vẫn là 2 nguồn doanh thu chủ lực của tập đoàn khi mang về 1.214 tỷ đồng, chiếm 75% tổng doanh thu. Sau đó là bán sản phẩm, hàng hoá cùng cung cấp các dịch vụ.

Lãi ròng cả năm đạt gần 1.181 tỷ đồng, gấp 9 lần năm 2021, bao gồm hơn 92 tỷ đồng thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại (bao gồm chênh lệch lợi nhuận nội bộ chưa thực hiện và chênh lệch giá trị hợp lý của tài sản mua trong hợp nhất kinh doanh).

Năm 2022, HAG đặt mục tiêu doanh thu thuần 4.820 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế đạt 1.120 tỷ đồng. Với kết quả đạt được, tập đoàn đã vượt 5,4% doanh thu và lợi nhuận, đúng như lời khẳng định trước đó của bầu Đức trong thư gửi cổ đông. Đáng chú ý, đây là năm đầu tiên doanh nghiệp thu lãi trên nghìn tỷ đồng.

Với tình hình trên, bầu Đức sẽ không quá lo lắng về nguồn tài chính cho đội bóng. Đáng chú ý, kể từ năm 2009, khi CLB HAGL được chuyển đổi thành Công ty CP Thể thao Hoàng Anh Gia Lai với vốn điều lệ 115 tỷ đồng (HAG sở hữu 51% và các công ty con nắm 19%), doanh nghiệp bầu Đức đã liên tục rót tiền vào đội bóng này.

Tháng 4/2021, sau khi rót thêm gần 31 tỷ đồng vào CLB HAGL, HAG đã nâng tỷ lệ sở hữu tại câu lạc bộ này lên 97,5%.

Theo báo cáo tài chính mới nhất của công ty mẹ HAG, hiện giá gốc của khoản đầu tư vào CLB HAGL là gần 90 tỷ đồng. Tuy nhiên, công ty đang phải trích lập dự phòng cho toàn bộ khoản đầu tư này…

Trong những năm gần đây, giá trị khoản phải thu về cho vay giữa hai bên liên tục tăng lên, bất chấp kết quả kinh doanh của HAG ra sao.

Nửa đầu năm 2022 vừa qua, bên cạnh hơn trăm triệu đồng tiền chi trả hộ chi phí, doanh nghiệp của bầu Đức còn cho CLB vay gần 24 tỷ đồng. Đáng chú ý, việc cho vay này diễn ra trong bối cảnh công ty đang có một khoản nợ khó đòi đã xử lý với đội bóng giá trị lên tới gần 422 tỷ đồng vào cuối năm 2021. Đến cuối tháng 6/2022, giá trị khoản nợ khó đòi này đã tăng lên hơn 445 tỷ đồng.

Trở lại với những xung đột lợi ích giữa hai nhà tài trợ chính của V.League và CLB HAGL, hiện hai bên đã thống nhất với nhau, Carabao vẫn sẽ là nhà tài trợ chính của CLB HAGL nhưng phải tuân thủ một số quy định từ nhà tài trợ chính V.League 2023. Đội bóng phố núi vẫn tham gia V.League 2023 và nguồn tài trợ đến từ doanh nghiệp nước tăng lực Thái Lan rất lớn (khoảng 80 tỷ đồng/năm).

Câu chuyện mẫu thuẫn giữa HAGL và VPF tưởng chừng đi đến hồi kết sau khi đôi bên đã có sự thống nhất về phương án xử lý thì mới đây, Chủ tịch HAGL Đoàn Nguyên Đức tuyên bố sẽ kiện VPF ra tòa. “HAGL sẵn sàng đối đầu với VPF trong vụ kiện này. Chúng tôi kiện không phải vì HAGL cần tiền bồi thường mà vì 14 đội bóng dự V.League”, bầu Đức nhấn mạnh.

 

Thông tin từ BCTC cho hay doanh thu thuần trong quý IV/2022 của  HAGL Agrico chỉ đạt gần 152 tỷ đồng, giảm 50% so với quý IV/2021. Trong đó, hai nguồn thu chính là bán trái cây và bán mủ cao su đồng loạt giảm lần lượt 63% và 24% xuống 58 tỷ và 94 tỷ đồng. Việc tiếp tục kinh doanh dưới giá vốn khiến công ty lỗ gộp 465 tỷ đồng. 

Tính riêng trong quý IV/2022, doanh nghiệp lỗ ròng 2.793 tỷ đồng, gấp hơn 3 lần số lỗ 816 tỷ đồng cùng kỳ năm trước. 

HAGL Agrico cho biết, nguyên nhân lỗ đến từ ảnh hưởng bão Noru vào thời điểm cuối tháng 9/2022 và tình trạng thiếu hụt lao động tại Lào dẫn đến sản lượng thu hoạch chuối giảm 68% so với cùng kỳ quý IV/2021. Trong khi đó, giá mua phân bón tăng 35%, giá vật tư nông nghiệp và bao bì đóng gói tăng 18%, cước vận chuyển cũng tăng 9%.

Đáng chú ý, khoản lỗ kỷ lục trong quý IV/2022 đến từ việc công ty rà soát lại sổ sách kế toán, ghi nhận chi phí chuyển đổi các vườn cây năm 2020 trở về trước chưa hạch toán bao gồm vườn cao su, cọ dầu và cây ăn trái với tổng chi phí 2.127 tỷ đồng. Khoản lỗ khác ghi nhận trên 2.200 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ chưa đến 8 tỷ đồng.

Lũy kế cả năm 2022, công ty báo doanh thu thuần giảm 38% so với 2021, từ gần 1.200 tỷ về còn 742 tỷ đồng. HAGL Agrico lỗ ròng cả năm 3.566 tỷ đồng, gấp hơn 3 lần số lỗ trong năm 2021. 

 Như vậy, tính đến 31/12/2022, HAGL Agrico lỗ luỹ kế chưa phân phối 6.993 tỷ đồng. Lỗ lũy kế lớn như vậy cũng là một phần nguyên nhân khiến vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp giảm xuống 3.045 tỷ đồng.

Công ty cho biết đang thực hiện chiến lược về đầu tư và sản xuất nông nghiệp cho giai đoạn 2022-2023, từ đó tạo ra lợi nhuận cho các năm tiếp theo và từng bước giảm các khoản lỗ trên BCTC. Đồng thời, doanh nghiệp đã thực hiện chuyển đổi đồng tiền hạch toán của các công ty con tại Lào từ LAK sang USD, nhằm giảm thiểu ảnh hưởng bởi chênh lệch tỷ giá, phần gây lỗ lớn trong BCTC các năm qua.

 Tính đến 31/12/2022, quy mô tài sản HAGL Agrico giảm gần 10% so với đầu năm về 12.688 tỷ đồng. Chiếm phần lớn trong đó là tài sản cố định hơn 5.000 tỷ đồng và tài sản dở dang dài hạn với chi phí xây dựng dở dang 3.899 tỷ đồng (bao gồm phát triển vườn cây ăn trái 2.140 tỷ đồng, vườn cao su 1.188 tỷ đồng, nhà máy cọ dầu 179 tỷ đồng cùng một số công trình khác). 

Ở bên kia bảng cân đối, doanh nghiệp ghi nhận nợ phải trả 9.643 tỷ đồng, trong đó vay ngân hàng cả ngắn hạn và dài hạn 2.717 tỷ đồng (giảm 17%), vay CTCP Nông nghiệp Trường Hải 3.116 tỷ đồng (tăng 6 lần so với năm 2021) và Hoàng Anh Gia Lai (HAGL, mã: HAG) 1.514 tỷ đồng (giảm 28%). Theo đó, trong năm 2022, công ty đã hoàn tất trả nợ đợt 1 HAGL theo thỏa thuận cam kết giữa BIDV, HAGL và HAGL Agrico, số tiền 600 tỷ đồng, nhận lại quyền sử dụng đất diện tích 9.470 ha và các tài sản trên đất thuộc sở hữu của Công ty Andoung Meas (đã bán cho CTCP Nông Nghiệp Trường Hải).