Sau khi lạm phát chậm lại trong tháng 12/2022, giá tiêu dùng trong tháng 1/2023 ở Đức đã tăng trở lại, với mức tăng 8,7% so với cùng kỳ năm ngoái.

Phóng viên TTXVN tại Berlin dẫn số liệu của Văn phòng Thống kê Liên bang Đức (Destatis) cho biết tháng 12/2022, tỷ lệ lạm phát ở nước này đã giảm xuống 8,1% so với mức 10% trong tháng 11/2022 và 10,4% trong tháng 10/2022, thời điểm ghi nhận lạm phát lên đến mức cao kỷ lục trong vòng 70 năm.

Theo Destatis, giá cả giảm là nhờ khoản thanh toán một lần trong khuôn khổ gói cứu trợ của chính phủ với hóa đơn khí đốt mùa Đông của người tiêu dùng trong tháng 12. Tuy nhiên, tác dụng của gói cứu trợ của Chính phủ Đức dường như đã giảm dần vào tháng 1/2023, khi tỷ lệ lạm phát tăng trở lại lên mức 8,7% và giá hàng tiêu dùng, năng lượng gia dụng cùng một số dịch vụ đồng loạt đi lên.

Chủ tịch Destatis – ông Ruth Brand – giải thích: “Chúng tôi đang chứng kiến xu hướng tăng giá của nhiều loại hàng hóa, đặc biệt là giá dịch vụ. Đối với các hộ gia đình, giá năng lượng và thực phẩm tăng khá cao.” 

Giá năng lượng của các hộ gia đình đã trở nên đắt đỏ hơn trong tháng 1/2023, với mức tăng 36,5% so với cùng kỳ năm 2022. Giá khí đốt tăng 51,7% và người tiêu dùng phải trả thêm 30,6% cho dầu sưởi. Trong khi đó, giá điện đắt hơn 25,7%.

Giá lương thực ở Đức cũng tăng 20,2% trong tháng 1/2023 so với cùng kỳ năm ngoái. Tỷ lệ lạm phát đối với hàng tạp hóa vẫn cao hơn gấp đôi so với tỷ lệ lạm phát chung. Trong khi đó, giá dịch vụ đã tăng 4,5% trong tháng 1/2023. Chẳng hạn, giá bảo trì và sửa chữa nhà ở tăng 16,9% và dịch vụ nhà hàng tăng 10,9%, cao hơn mức trung bình.

Theo thống kê, chỉ có một số dịch vụ, chẳng hạn như viễn thông, đã trở nên rẻ hơn, với mức tăng 1,1%. Tuy nhiên, một thông tin tích cực hơn cho những người lái xe ở Đức là tốc độ tăng giá nhiên liệu đã chậm lại, với mức tăng trong tháng 1/2023 ghi nhận là 7%.

Chỉ số giá tiêu dùng cá nhân (PCE), chỉ số thường được Fed sử dụng để đánh giá mức độ lạm phát, chỉ tăng 0,1% trong tháng 12 năm ngoái, sau khi tăng cùng mức trong tháng 11. Tính đến tháng 12/2022, chỉ số giá PCE hàng năm của Mỹ chỉ tăng 5,0%, mức tăng hàng năm thấp nhất kể từ tháng 9/2021, giảm so mức tăng hàng năm 5,5% trong tháng 11 và mức tăng hàng năm gần 7% vào tháng Sáu năm ngoái.

Chỉ số PCE lõi (không tính giá các mặt hàng năng lượng và thực phẩm) trong tháng 12 tăng 0,3%, sau khi tăng 0,2% trong tháng 11. Tính theo chu kỳ 12 tháng, chỉ số PCE lõi của Mỹ đã tăng 4,4% trong tháng 12, mức tăng thấp nhất kể từ tháng 10/2021, giảm so với mức tăng 4,7% trong tháng 11 và mức cao gần đây là 5,2% trong tháng 9.

Cùng với các dấu hiệu lạm phát hạ nhiệt, tiền lương của người lao động Mỹ đã tăng 0,3% trong tháng 12, tương đương với mức tăng của tháng 11, giúp sức mua của người tiêu dùng tăng lên. Thu nhập của các hộ gia đình Mỹ trong tháng 12 sau khi tính đến lạm phát tăng 0,2%, trong khi tỷ lệ tiết kiệm tăng lên mức cao nhất trong vòng bảy tháng, đạt mức 3,4%, tăng so với mức 2,9% của tháng 11.

Các chuyên gia đánh giá, các số liệu cho thấy lạm phát tại Mỹ tiếp tục hạ nhiệt sẽ giúp Fed có thể đưa ra mức tăng lãi suất thấp trong cuộc họp sắp tới từ 31/1 – 1/2. Thị trường tài chính dự báo Fed có thể sẽ đưa ra mức tăng lãi suất 0,25 điểm phần trăm, mức tăng thấp nhất kể từ tháng 3/2022./.

Trong bối cảnh lạm phát tăng cao, các hộ gia đình Mỹ đang phải chi trả nhiều tiền hơn mỗi tháng cho các hóa đơn tiền thuê nhà, tạp hóa và tiện ích.

Mặc dù lạm phát đã hạ nhiệt trong những tháng gần đây, các số liệu cho thấy một hộ gia đình điển hình của Mỹ đã phải chi thêm 371 USD cho hàng hóa và dịch vụ trong tháng 12/2022 so với cùng kỳ năm trước đó, theo Cơ quan nghiên cứu kinh tế Moody’s Analytics.

Tuy nhiên, tin tốt là cú sốc về chi phí sinh hoạt dường như đang hạ nhiệt, và tiền lương đang bắt đầu bắt kịp.

Vào thời điểm lạm phát đạt đỉnh vào tháng Sáu năm ngoái, một gia đình Mỹ điển hình phải chi thêm 502 USD/tháng so với cùng kỳ năm 2021, theo Moody’s Analytics.

Trong đó, Moody’s Analytics cho biết trong tháng 12/2022, các hộ gia đình phải chi tiêu thêm 82,60 USD/tháng cho chỗ ở và thêm 72,01 USD/tháng cho thực phẩm.

Cục Thống kê Bộ Lao động Mỹ cho biết hôm 12/1 rằng người Mỹ đã chi nhiều hơn đến 11,8% tại các cửa hàng tạp hóa so với một năm trước đó.

Giá trứng đã tăng gần 60% trong năm qua, ghi nhận mức tăng hàng năm lớn nhất kể từ năm 1973, một phần do khủng hoảng nguồn cung vì dịch cúm gia cầm.

Theo Moody’s Analytics, những mặt hàng tăng giá theo từng tháng khác bao gồm các tiện ích (tăng 47,33 USD), chăm sóc sức khỏe (tăng 17,97 USD), giải trí (tăng 15,27 USD) và đồ uống có cồn (tăng 2,67 USD).

Một điểm sáng nhỏ là xăng. Một hộ gia đình điển hình đã tiết kiệm được 1,55 USD/tháng so với một năm trước.

Những tác động tiêu cực từ lạm phát đang được “xoa dịu” nhờ những thay đổi đáng kể về tiền lương trong những tháng gần đây. Tiền lương đã tăng với tốc độ nhanh hơn tốc độ tăng của lạm phát.

Lạm phát rõ ràng đã tăng chậm lại. Chỉ số giá tiêu dùng tại Mỹ trong tháng 12/2022 đã tăng 6,5% so với cùng kỳ năm 2021, là tốc độ tăng chậm nhất kể từ tháng 10/2021.

Matt Colyar, chuyên gia kinh tế tại Moody’s Analytics, cho biết: “Những tiến bộ đáng kể trong cuộc chiến chống lạm phát của Mỹ đã được ghi nhận vào những tháng cuối năm”.

Bức tranh kinh tế Việt Nam năm 2023: Tìm kiếm ổn định trong bất định

Tại báo cáo chiến lược vĩ mô năm 2023 mang tên “Lạc quan trên tâm thế thận trọng” công bố ngày 5/1, nhóm phân tích MAS nhận định triển vọng kinh tế toàn cầu trong năm nay tiếp tục là câu chuyện tăng trưởng thấp đi kèm lạm phát cao. 

Theo đó, các ngân hàng trung ương lớn trên thế giới nhiều khả năng sẽ tiếp tục duy trì xu hướng tăng lãi suất để đối phó với lạm phát trong nửa đầu năm 2023 và giảm dần trong nửa cuối năm.

Với nền kinh tế lớn nhất hành tinh, MAS kỳ vọng Cục Dự trữ Liên bang (MAS) sẽ thành công đưa thị trường hạ cánh mềm năm. Về phía nền kinh tế lớn thứ hai thế giới là Trung Quốc, dự báo triển vọng tăng trưởng thấp sau thời gian dài duy trì chiến lược Zero COVID. Trong khi đó, khu vực đồng tiền chung châu Âu (EU) dự báo sẽ bước vào suy thoái trong bối cảnh nợ công ở một số nước gia tăng; tuy nhiên có triển vọng cơ bản ổn định và hồi phục lại trong nửa cuối năm. 

Ngoài ra, xung đột Ukraine – Nga kéo dài có khả năng sẽ tiếp tục gây ra sự gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu lâu hơn và khiến giá hàng hóa duy trì ở mức cao, dù tác động lên chuỗi cung ứng toàn cầu sẽ nhẹ hơn nhiều so với năm 2022.

Giữa nền viễn cảnh kinh tế toàn cầu nhiều thách thức, trong năm 2023, nhóm phân tích MAS cho rằng Việt Nam có thể sẽ ưu tiên mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô hơn tăng trưởng.

Theo kế hoạch của Chính phủ, lạm phát được đặt mục tiêu kiểm soát khoảng 4,5% vào năm 2023, trong khi tăng trưởng GDP năm 2023 dự kiến sẽ ở mức 6,5%. 

Liên quan đến mục tiêu tăng trưởng này, MAS dự phóng Việt Nam sẽ duy trì tốc độ tăng trưởng GDP ở mức 6,2%−6,7% so với cùng kỳ vào năm 2023 và trung bình 7,3% trong giai đoạn 2023-2025, theo đó tốc độ tăng trưởng giải ngân đầu tư công sẽ bù đắp cho sự chững lại trong tăng trưởng tiêu dùng, cũng như sự chậm lại của xuất khẩu và sản xuất công nghiệp. 

Đầu tư công là động lực chính cho tăng trưởng kinh tế 2023

Trong bối cảnh thương mại quốc tế đang chững lại do nhiều thách thức, Chính phủ có thể sẽ tiếp tục đẩy mạnh đầu tư công trong năm 2023. Động thái như vậy không chỉ nhằm mục đích hỗ trợ tăng trưởng GDP của Việt Nam mà còn giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam trong việc thu hút FDI. 

Năm 2023, theo dự toán ngân sách nhà nước cả năm đã được Quốc hội thông qua, chi đầu tư phát triển năm 2023 sẽ ở mức 726,68 nghìn tỷ đồng, tức tăng 38% so với kế hoạch năm 2022. 

Theo đó, báo cáo của MAS kỳ vọng giải ngân đầu tư công cùng với Quy hoạch Điện VIII sẽ là những động lực tăng trưởng chính trong 2023. 

Doanh số bán lẻ có thể chững lại dù vẫn là động lực tăng trưởng kinh tế

Năm 2022, tiêu dùng nội địa tăng khá mạnh (từ mức thấp của năm 2021), với tổng mức bán lẻ tăng khoảng 20% so với cùng kỳ (nếu trừ lạm phát, tăng 15,6%). 

Tuy nhiên trong năm 2023, nhóm phân tích MAS cho rằng tăng trưởng tiêu dùng sẽ chững lại do áp lực lạm phát, điều kiện tài chính thắt chặt (ví dụ như lãi suất cho vay tăng và mức chi trả nợ cao hơn), cũng như rủi ro thất nghiệp gia tăng sẽ gây áp lực lên tiêu dùng trong nước. Cùng đó là việc so sánh với mức nền khá cao của năm 2021.

Tuy nhiên, du lịch tiếp tục phục hồi sẽ là điểm sáng quan trọng thúc đẩy tiêu dùng nội địa như một động lực của tăng trưởng kinh tế. Ngành này đóng góp gần 10% GDP (năm 2018-2019, thời điểm trước dịch) và giải quyết việc làm cho khoảng 1,3 triệu người; vì vậy, các chuyên gia cho rằng sự trở lại của ngành du lịch được kỳ vọng sẽ là động lực tăng trưởng “mới” cho mảng bán lẻ hàng hóa, dịch vụ nói chung và dịch vụ du lịch, lưu trú, ăn uống nói riêng. 

Sản xuất và xuất khẩu có thể phục hồi vào nửa cuối năm

Trước đại dịch COVID-19, xuất khẩu ròng đóng góp khoảng 5–6% GDP. 

Theo Tổng cục Thống kê, kim ngạch xuất khẩu năm 2022 tăng 10,6% so với cùng kỳ và đạt 371,85 tỷ USD. Dù vậy, nếu tính riêng từng giai đoạn, có thể thấy xuất khẩu đã giảm tốc đáng kể từ tháng 9 (chủ yếu đến từ thị trường Hoa Kỳ và EU) sau 3 quý đầu năm mạnh mẽ. 

Theo MAS, tăng trưởng thương mại quốc tế năm 2023 nhìn chung dự báo vẫn tiếp tục chậm lại trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang xấu đi, rủi ro địa chính trị và gián đoạn chuỗi cung ứng tiếp diễn. Theo S&P Global, việc tiền đồng mất giá dẫn đến chi phí đầu vào tăng nhanh hơn, trong bối cảnh tiêu dùng toàn cầu kém khả quan. Điều này cũng được phản ánh qua chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) của các ngành công nghiệp chế biến chế tạo đã chậm lại đáng kể từ tháng 10/2022. 

Do vậy, dự báo ít nhất trong nửa đầu năm, xuất khẩu có thể sẽ tăng trưởng với tốc độ chậm hơn do nhu cầu bên ngoài suy yếu.

Bước sang nửa cuối năm, nhiều sự đồng thuận kỳ vọng rằng lạm phát Chi tiêu tiêu
dùng cá nhân (PCE) quý IV/2022 của Mỹ sẽ thấp hơn dự báo của FED. Điều này có thể sẽ vực dậy tâm lý người tiêu dùng tại Mỹ cũng như các thị trường xuất khẩu chủ lực khác của Việt Nam. Cùng với việc Trung Quốc mở cửa trở lại gần đây, những tín hiệu này được kỳ vọng có thể giúp sớm thúc đẩy xuất khẩu và sản xuất của Việt Nam về cuối năm.

Dòng vốn FDI vẫn tích cực

Theo Tổng cục Thống kê, tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đăng ký vào Việt Nam tính đến ngày 20/12/2022 (bao gồm vốn đăng ký cấp mới, vốn đăng ký điều chỉnh và giá trị góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài) ước đạt gần 27,72 tỷ USD, giảm 11% so với năm trước. Tuy nhiên, điểm sáng là vốn FDI giải ngân đạt tới 22,4 tỷ USD, tăng 13,5% so với cùng kỳ và là mức FDI thực hiện cao nhất trong 5 năm qua.

Trên nền mạnh mẽ của năm 2022, Việt Nam được kỳ vọng vẫn giữ được lợi thế trong việc thu hút FDI trong năm 2023 trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang tái cơ cấu. 

Nhóm phân tích MAS chỉ ra một số yếu tố chính có thể tác động đến triển vọng hút FDI của nước ta trong năm nay bao gồm: ảnh hưởng của việc đồng USD mạnh lên so với VND, rủi ro địa chính trị cũng như cạnh tranh gia tăng trong việc thu hút đầu tư nước ngoài giữa các quốc gia (chẳng hạn như Malaysia, Indonesia, Ấn Độ). 

Lạm phát cả năm dự báo 4,5-5%, chính sách tiền tệ có thể linh hoạt hơn

MAS dự báo lạm phát năm 2023 sẽ dưới mức 4,5-5%, tương ứng với kỳ vọng tăng trưởng tín dụng 13-15%. Cụ thể, trong năm 2022, các chuyên gia cho rằng xung đột Ukraine – Nga và các biện pháp “Zero-Covid” nghiêm ngặt của Trung Quốc đã gây ra lạm phát chi phí đẩy (cost-push inflation). Trong khi đó, bước sang năm 2023, dự báo tác động của yếu tố chi phí đẩy sẽ giảm dần và thay thế bằng yếu tố nội tại (built-in factors) (áp lực giữa lương và giá). 

“Theo chúng tôi quan sát, CPI tăng khá nhanh bắt đầu từ tháng 9/2022, trong đó CPI của nhóm Lương thực & thực phẩm, Nhà ở & VLXD, và Giáo dục có mức tăng cao nhất. Trong bối cảnh này, chúng tôi cho rằng quá trình giảm phát có thể sẽ mất nhiều thời gian hơn vì sẽ có độ trễ giữa tốc độ tăng lương chậm lại và tốc độ lạm phát chậm lại ở các lĩnh vực dịch vụ vốn sử dụng nhiều nhân lực. 

Ngoài ra, với khả năng cao giá điện sẽ tăng vào năm 2023 (giá điện Việt Nam bình quân giữ ở mức 1.864,44 đồng/kWh (chưa bao gồm VAT) kể từ tháng 3/2019), chúng tôi kỳ vọng yếu tố nội tại sẽ đóng vai trò quyết định trong việc gia tăng áp lực lạm phát ở Việt Nam trong năm 2023”, báo cáo của MAS nêu rõ.

Trong giả thuyết như vậy, chính sách tiền tệ được dự báo sẽ linh hoạt hơn trong năm 2023. Nhất là khi các ngân hàng trung ương trên toàn thế giới, bao gồm cả FED, được dự báo sẽ giảm tốc độ tăng lãi suất dần trong năm. 

“Với kỳ vọng này, chúng tôi dự báo chính sách tiền tệ sẽ tiếp tục được thắt chặt trong nửa đầu năm 2023 trước khi nới lỏng dần. Như vậy, mức giảm giá của VND được kỳ vọng sẽ ở mức vừa phải nhờ cơ chế điều tiết cung cầu ngoại tệ linh hoạt của NHNN. Ngoài ra, việc củng cố chính sách tài khóa (với tỷ lệ nợ công năm 2021 là 43,1% GDP) và bộ vốn đệm để ứng phó với các cú sốc từ bên ngoài (nhờ dòng vốn FDI ổn định và thặng dư tài khoản vãng lai) sẽ giúp ổn định vĩ mô nói chung”, nhóm phân tích MAS nhận định.

Phát biểu trước báo chí Croatia mới đây, Chủ tịch Ngân hàng trung ương châu Âu (ECB) Christine Lagarde nói rằng tiền lương trong khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) đang tăng nhanh hơn so với dự đoán trước đây và ECB phải ngăn chặn điều này bới nó làm trầm trọng thêm tình trạng lạm phát leo thang.

ECB đã tăng lãi suất tổng cộng 2,5 điểm phần trăm kể từ tháng 7/2022, trong nỗ lực ngăn chặn lạm phát gia tăng kỷ lục và hứa hẹn sẽ thắt chặt chính sách tiền tệ mạnh tay hơn nữa trong một số cuộc họp tiếp theo khi dự báo đà tăng trưởng lạm phát dài hạn đã bắt đầu vượt trên mức mục tiêu 2%.

Báo Jutarnji list của Croatia dẫn lời bà Lagarde cho biết: “Chúng tôi biết tiền lương của người lao động đang tăng lên, có thể với tốc độ nhanh hơn dự kiến. Chúng ta không thể cho phép những cú sốc giá cả trong ngắn hạn làm thay đổi những kỳ vọng kinh tế dài hạn và để tiền lương có tác động tới lạm phát.”

Bà Lagarde không đưa ra gợi ý chính sách mới nào trong cuộc phỏng vấn, song cho biết ngân hàng phải “thực hiện các biện pháp cần thiết” để giảm lạm phát xuống 2% từ mức gần 10% hiện tại.

Croatia sẽ gia nhập Eurozone vào ngày 1/1 tới, với tư cách là thành viên thứ 20 của khối liên minh tiền tệ này. Croatia gia nhập Eurozone vào thời điểm khu vực này đang đối mặt với sự hỗn loạn bất thường, giữa lúc ECB cố gắng chế ngự lạm phát sau khi dành cả thập kỷ qua tung ra các biện pháp cứu trợ lớn chưa từng có để kích thích tăng trưởng kinh tế.

Bà Lagarde nói thêm rằng, nguy cơ diễn ra cuộc suy thoái mùa Đông tại Eurozone do chi phí năng lượng tăng cao, có thể sẽ ngắn và nông, miễn là không có thêm cú sốc nào khác.

Theo số liệu mới nhất do Tổng cục Thống kê công bố ngày 29/12, chỉ số CPI tháng 12/2022 giảm 0,01% so với tháng 11 nhưng tăng 4,55% so với cùng kỳ năm ngoái.

Động lực khiến chỉ số CPI tháng 12 giảm 0,01% so với tháng 11 chủ yếu đến từ nhóm hàng hóa quan trọng là nhóm giao thông với mức giảm mạnh 2,78% (làm CPI chung giảm 0,27 điểm phần trăm). Nguyên nhân chủ yếu đến từ ảnh hưởng của các đợt điều chỉnh giảm giá xăng dầu trong nước theo giá nhiên liệu thế giới vào ngày 1/12/2022, 12/12/2022 và ngày 21/12/2022 làm cho giá xăng giảm 7,29%; dầu diezen giảm 10,64%. Bên cạnh đó, chỉ số giá nhóm phụ tùng tăng 0,22%; dịch vụ khác đối với phương tiện vận tải cá nhân và dịch vụ giao thông công cộng cùng tăng 0,08%.

Cùng với nhóm giao thông, nhóm bưu chính viễn thông cũng ghi nhận chỉ số giá giảm 0,04%. 

Ở chiều ngược lại, 9 nhóm hàng hóa và dịch vụ khác có chỉ số giá tăng trong tháng. Cụ thể, nhóm nhà ở và vật liệu xây dựng tăng 0,66%; nhóm đồ uống và thuốc lá tăng 0,45%; nhóm may mặc, mũ nón, giày dép tăng 0,41%; nhóm giáo dục tăng 0,32%; nhóm thiết bị và đồ dùng gia đình tăng 0,22%; nhóm hàng ăn và dịch vụ ăn uống tăng 0,15%; nhóm văn hóa, giải trí và du lịch tăng 0,09%; nhóm thuốc và dịch vụ y tế tăng 0,08%; nhóm hàng hóa và dịch vụ khác tăng 0,23%… 

Quý IV/2022, chỉ số CPI tăng 0,67% so với quý trước và tăng 4,41% so với cùng kỳ năm 2021. Trong đó: nhóm giáo dục tăng 11,13% so với cùng kỳ năm trước; nhà ở và vật liệu xây dựng tăng 6,17%; hàng ăn và dịch vụ ăn uống tăng 5,19%; văn hóa, giải trí và du lịch tăng 4,95%; đồ uống và thuốc lá tăng 3,64%; thiết bị và đồ dùng gia đình tăng 2,63%; may mặc, mũ nón và giày dép tăng 2,31%; giao thông tăng 0,86%; thuốc và dịch vụ y tế tăng 0,55%; hàng hóa và dịch vụ khác tăng 3,12%. Riêng nhóm bưu chính viễn thông giảm 0,21% so với cùng kỳ năm trước. 

Bình quân năm 2022, chỉ số CPI tăng 3,15% so với bình quân năm 2021, đạt mục tiêu Quốc hội đề ra. 

Trong đó, 5 yếu tố đóng góp đáng kể nhất vào mức tăng chung của CPI năm 2022 có thể kể tới: một là giá xăng dầu trong nước tăng 28,01% so với năm trước (làm CPI chung tăng 1,01 điểm phần trăm), giá gas tăng 11,49% (làm CPI chung tăng 0,17 điểm phần trăm); hai là giá gạo tăng 1,22% so với năm 2021 (làm CPI chung tăng 0,03 điểm phần trăm) do giá gạo trong nước tăng theo giá gạo xuất khẩu, nhu cầu tiêu dùng gạo nếp và gạo tẻ ngon tăng trong dịp Lễ, Tết; ba là giá các mặt hàng thực phẩm tăng 1,62% so với năm 2021 (làm CPI tăng 0,35 điểm phần trăm).

Cùng đó, giá nhà ở và vật liệu xây dựng tăng 3,11% so với năm trước do giá xi măng, sắt, thép, cát tăng theo giá nguyên nhiên vật liệu đầu vào (làm CPI chung tăng 0,59 điểm phần trăm);

Ngoài ra, giá dịch vụ giáo dục tăng 1,44% so với năm 2021 (làm CPI chung tăng 0,08 điểm phần trăm) do một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tăng học phí năm học 2022-2023;

Ở chiều ngược lại, có một số yếu tố góp phần kiềm chế tốc độ tăng CPI năm nay như giá thịt lợn giảm 10,68% so với năm trước (làm CPI chung giảm 0,36 điểm phần trăm) do dịch tả lợn châu Phi được kiểm soát và nguồn cung lợn đảm bảo đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người dân; giá nhà ở thuê giảm 1,83% so với năm trước (làm CPI chung giảm 0,01 điểm phần trăm), giá giảm chủ yếu trong các tháng đầu năm do ảnh hưởng của dịch Covid-19; giá bưu chính viễn thông giảm 0,37%. 

Cùng đó, việc Chính phủ chỉ đạo quyết liệt các bộ, ngành, địa phương thực hiện đồng bộ các giải pháp bình ổn giá, hạn chế những tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế – xã hội đã góp phần đáng kể giúp kiềm chế lạm phát của năm 2022.

Nếu loại trừ các mặt hàng dễ biến động giá, lạm phát cơ bản tháng 12/2022 tăng 0,33% so với tháng trước, tăng 4,99% so với cùng kỳ năm trước, cao hơn mức tăng CPI bình quân chung (tăng 4,55%) chủ yếu do giá xăng dầu là yếu tố kiềm chế tốc độ tăng CPI trong tháng 12 năm nay thuộc nhóm hàng được loại trừ trong danh mục tính toán lạm phát cơ bản. 

Bình quân năm 2022, lạm phát cơ bản tăng 2,59% so với năm 2021, thấp hơn mức CPI bình quân chung (tăng 3,15%), điều này phản ánh biến động giá tiêu dùng chủ yếu do giá lương thực, xăng, dầu và gas tăng.

Cụ thể, chỉ số giá chi tiêu tiêu dùng cá nhân (PCE) của Mỹ trong tháng 11/2022 tăng 5,5%, chậm hơn mức 6,1% của tháng trước. Mặc dù số liệu trên tiếp tục thể hiện xu hướng lạm phát tăng chậm lại trong những tháng gần đây khi các quan chức cố gắng hạ nhiệt nền kinh tế lớn nhất thế giới, song mức giảm này dường như không đủ mạnh để thay đổi lập trường tăng lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) trong cuộc chiến dài hơi chống lạm phát.

Ngân hàng trung ương thường tập trung vào chỉ số giá PCE vì nó phản ánh chi tiêu thực tế của người tiêu dùng, bao gồm cả xu hướng chuyển sang mua sắm các mặt hàng rẻ hơn. Nếu xem xét kỹ hơn, từ tháng 10 đến tháng 11, chỉ số giá PCE tăng 0,1% do giá lương thực tăng. Điều này có khả năng khiến Fed sẽ thắt chặt chính sách tiền tệ hơn nữa.

Tuy nhiên, việc giảm bớt áp lực lạm phát nói chung đã góp phần thúc đẩy tâm lý người tiêu dùng trong tháng 12. Chỉ số tâm lý người tiêu dùng do Đại học Michigan công bố cũng tăng 5% – cao hơn dự kiến nhờ giá xăng giảm và thị trường chứng khoán khởi sắc đầu tháng này. Giám đốc khảo sát Joanne Hsu cho biết mặc dù tâm lý người tiêu dùng vẫn tương đối bi quan, nhưng thái độ cực kỳ tiêu cực đã được cải thiện.

Chuyên gia Ian Shepherdson của công ty tư vấn nghiên cứu kinh tế Pantheon Macroeconomics (Anh) cho biết hoạt động chi tiêu dường như đang bị thắt chặt, với chi tiêu cho ô tô giảm mặc dù chi tiêu cho các dịch vụ vẫn chưa có dấu hiệu chững lại.

Dữ liệu của Bộ Thương mại cũng cho thấy chi tiêu hộ gia đình, vốn luôn chứng tỏ khả năng phục hồi tốt ngay cả khi lạm phát cao trong nhiều thập kỷ, đã tăng 0,1% từ tháng 10 đến tháng 11.

Ông Shepherdson lưu ý rằng, mặc dù yếu tố mua sắm trong dịp lễ cuối năm có thể gây ra sai lệch về số liệu, nhưng dường như mọi người đang trở nên thận trọng hơn khi chi tiêu. Điều này là do người tiêu dùng sắp tiêu hết khoảng một nửa số tiền tiết kiệm tích lũy do đại dịch trong khi các điều kiện thị trường lao động đang yếu đi. Theo số liệu chính thức, thu nhập cá nhân trong tháng 11 cũng tăng 0,4% so với tháng 10.

Nhà kinh tế Oren Klachkin của Công ty nghiên cứu kinh tế quốc tế Capital Economics (Anh) nhận định rằng, lãi suất cao và lạm phát tăng khiến người tiêu dùng không còn thoải mái mua sắm như trước, nhưng thu nhập tăng và tiết kiệm dư thừa vẫn là yếu tố hỗ trợ hoạt động tiêu dùng.

Giá tiêu dùng đã tăng vọt trong năm nay và tình hình càng trở nên trầm trọng hơn do sự gián đoạn của chuỗi cung ứng và cuộc xung đột Nga-Ukraine (U-crai-na), khiến Fed nhanh chóng tăng lãi suất với hy vọng làm giảm nhu cầu. Ngân hàng trung ương đã tăng lãi suất 7 lần trong năm nay, gây thiệt hại cho nhiều lĩnh vực trong đó có bất động sản. Tuy vậy, chi tiêu tiêu dùng vẫn duy trì ổn định và giá cả vẫn ở mức cao.

Nếu loại trừ giá các mặt hàng dễ biến động như lương thực và năng lượng, chỉ số giá PCE lõi tăng 4,7% so với một năm trước, mặc dù con số này giảm so với tháng 10 nhưng vẫn còn cách xa mục tiêu 2% của Fed.

Theo chuyên gia Klachkin, các số liệu lạm phát mới công bố là “đáng khích lệ”, nhưng vẫn chưa báo hiệu sự sụt giảm đáng kể trong chi tiêu của người tiêu dùng. Ông cho biết, xu hướng tăng giá tiêu dùng có thể sẽ thu hẹp trong năm tới, nhưng ngân hàng trung ương vẫn sẽ duy trì lập trường thắt chặt chính sách tiền tệ. 

Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) Christine Lagarde ngày 23/12 bày tỏ tin tưởng ngân hàng này sẽ thành công trong việc kiềm chế mức lạm phát đang rất cao hiện nay.

Trong thông điệp qua video nhân dịp cuối năm, người đứng đầu ECB Lagarde lan tỏa niềm tin rằng ngân hàng này sẽ thành công trong việc giảm mức lạm phát cao hiện nay.

Bà nói: “Tôi biết rằng lạm phát cao ảnh hưởng đến tất cả mọi người, đặc biệt là người nghèo. Tôi cam kết rằng chúng tôi sẽ cố gắng hết sức để giảm lạm phát. Và chúng ta sẽ làm được điều đó.”

Chủ tịch ECB cũng khẳng định ngân hàng đang tăng lãi suất và “sẽ tiếp tục tăng với tốc độ ổn định” cho đến khi ở mức đảm bảo quay lại mục tiêu 2% của ECB.

Tuyên bố trên của bà Lagarde được đưa ra trong bối cảnh giá tiêu dùng tại Khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) tháng 11 vừa qua lên tới 10% so với cùng kỳ năm ngoái.

Trong tháng 10 trước đó, lạm phát đã tăng lên mức cao kỷ lục 10,6%, trong khi mức lạm phát mục tiêu của ECB chỉ là 2%. Để chống lại mức lạm phát tăng cao, ECB đã nhiều lần tăng lãi suất kể từ mùa Hè.

Gần đây nhất ngày 15/12 vừa qua, ECB đã tăng lãi suất lần thứ tư liên tiếp, theo đó lãi suất cơ bản được tăng 0,5 điểm phần trăm lên 2,5%, mức cao nhất kể từ năm 2008.

Tuy nhiên, mức tăng này đánh dấu sự giảm đà đáng kể so với 0,75 điểm phần trăm trong hai lần tăng trước trong bối cảnh lạm phát có dấu hiệu đạt đỉnh và nguy cơ suy thoái đang xuất hiện.

Sau sáu năm áp dụng chính sách lãi suất bằng 0, ECB đã khởi xướng cuộc thay đổi về chính sách lãi suất. Do hậu quả liên quan tới cuộc xung đột ở Ukraine, giá năng lượng tăng cao và lạm phát hai con số, ECB lần đầu tiên tăng lãi suất cơ bản lên 0,5% vào ngày 27/7.

Trong các bước tăng lãi suất tiếp theo, lãi suất được điều chỉnh tăng lên 1,25% vào ngày 14/9 và lên 2% vào ngày 2/11.

Cũng trong bài phát biểu nêu trên, Chủ tịch ECB Lagarde hoan nghênh Croatia với tư cách là thành viên mới của Eurozone. Croatia sẽ chính thức trở thành thành viên thứ 20 của Khu vực đồng tiền chung châu Âu vào ngày 1/1/2023.