Giải quyết mức chiết khấu trong giá cơ sở

Theo đơn kiến nghị của các doanh nghiệp bán lẻ, họ chỉ được lấy hàng một nơi nên sau khi ký hợp đồng sẽ bị chèn ép chiết khấu, thương nhân phân phối để chiết khấu bao nhiêu cũng phải thực hiện. Kể cả sau 1, 2 năm thay đổi nhà phân phối khác cũng vẫn bị chèn ép chiết khấu. 

“Bởi nhà phân phối biết rằng nếu doanh nghiệp bán lẻ không lấy hàng của họ thì cũng không thể lấy hàng của nhà phân phối khác. Doanh nghiệp bán lẻ ở trong thế kẹt, mọi sự cạnh tranh bị triệt tiêu. Trong khi Bộ Công Thương đang xây dựng dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 83/2014/NĐ-CP và Nghị định 95/2021/NĐ-CP về kinh doanh xăng dầu, nhưng những sửa đổi, bổ sung của dự thảo không thay đổi được thực trạng của doanh nghiệp bán lẻ hiện nay”, đơn kiến nghị nêu rõ. 

Một điểm bất hợp lý khác là “Thương nhân phân phối cũng sở hữu cửa hàng bán lẻ, làm chủ chuỗi cung ứng của chính họ. Họ được hưởng quyền lợi về giá (tính định mức lợi nhuận) và được lấy hàng ở nhiều nơi, chủ động được nguồn hàng khi tham gia thị trường. Họ có thể cắt chiết khấu cho khách hàng để giữ chân khách. Trong khi đó, doanh nghiệp bán lẻ mặc dù ký làm đại lý cho họ, nhưng không trực thuộc họ mà tự hạch toán doanh thu, lỗ lãi, tự chịu trách nhiệm về kết quả kinh doanh, không có chiết khấu cho khách dẫn đến mất khách hàng”. 

Theo các doanh nghiệp bán lẻ này, khi giá tăng việc mua hàng thường bị nhà cung cấp từ chối bán, hầu hết là không giao hàng để tồn trữ, giữ lại hưởng chênh lệch giá, cho dù doanh nghiệp bán lẻ sắp hết hàng dẫn đến đóng cửa. 

Vì vậy, doanh nghiệp bán lẻ kiến nghị nên ghi nhận chiết khấu vào công thức tính giá cơ sở như là một khoản chi phí lưu thông ở khâu bán lẻ một cách hợp lý để đảm bảo không có sự “Phân biệt đối xử giữa các doanh nghiệp”.  

Phân biệt trong lấy nguồn hàng

Theo các doanh nghiệp bán lẻ, sự bất công nhất trong hoạt động kinh doanh xăng dầu là thương nhân phân phối cũng sở hữu cửa hàng bán lẻ, nhưng được lấy hàng từ nhiều nơi. Trong khi đó, thương nhân bán lẻ chỉ được lấy hàng từ một nơi. 

Vừa qua, Bộ Công Thương rút giấy phép của một số doanh nghiệp đầu mối, phân phối xăng dầu, các doanh nghiệp bán lẻ lấy hàng từ hệ thống phân phối đó đã bị đứt nguồn cung vì không thể xoay sở kịp thời. Doanh nghiệp bán lẻ muốn lấy hàng nơi khác phải thanh lý hợp đồng, xử lý, bồi thường các bảng biểu và logo liên quan, đăng ký giấy phép đủ điều kiện kinh doanh với Sở Công Thương địa phương… Tuy nhiên, vì do quy định doanh nghiệp bán lẻ chỉ được lấy hàng ở một nơi nên nếu có chuyển qua nhà cung cấp khác một thời gian thì cũng bị chèn ép như vậy.  

Đặc biệt, thương nhân phân phối vừa được bán buôn, vừa được bán lẻ để cạnh tranh với doanh nghiệp bán lẻ; đồng thời, được hưởng nhiều quyền lợi về giá bán buôn và chủ động nguồn hàng ở nhiều nơi. 

“Nghị định 83/2014/NĐ-CP và Nghị định 95/2021/NĐ-CP quy định cho doanh nghiệp bán lẻ chỉ lấy hàng một nơi để quản lý chất lượng là không thuyết phục. Bởi, thương nhân phân phối lấy hàng ở 3 nơi, nhưng khi mua hàng về thì đổ chung vào một bể để dự trữ bán ra chứ không phân theo hệ thống bồn bể của từng công ty đầu mối nên hàng hóa luôn bị trộn lẫn nhau và dẫn đến cửa hàng bán lẻ của họ xăng, dầu cũng bị trộn lẫn nhau ở 3 nơi để bán. Vậy, lý do gì cùng là cửa hàng bán lẻ như nhau mà cửa hàng của doanh nghiệp bán lẻ chỉ được lấy một nơi mà không cho lấy ở 3 nơi…”, đơn kiến nghị đặt câu hỏi.

Doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu chỉ được mua hàng của một đầu mối, được thể hiện rõ trong giấy đủ điều kiện kinh doanh. Việc này tạo điều kiện cho thương nhân đầu mối có quyền đưa ra các quy định về chiết khấu không phù hợp với doanh nghiệp bán lẻ. Từ đó, dẫn đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp bán lẻ thấp, thậm chí là không có.

Cộng đồng doanh nghiệp cũng kiến nghị được mua xăng dầu từ 3 thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu hoặc thương nhân phân phối xăng dầu theo hợp đồng mua bán xăng dầu và áp dụng đối với cả doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu.

Liên quan đến việc sửa đổi Nghị định 83/2014/NĐ-CP và Nghị định 95/2021/NĐ-CP, chuyên gia Nguyễn Tiến Thỏa cho hay, vấn đề quan trọng cần sửa đổi hiện nay là điều kiện kinh doanh xăng dầu theo hướng: Quy định thương nhân đầu mối hay thương nhân phân phối đến giai đoạn nào đó phải có bao nhiêu cửa hàng. Việc này sẽ giúp giải quyết được tình trạng thời điểm khó khăn thì thương nhân đầu mối “bỏ rơi” thương nhân phân phối và thương nhân phân phối lại “bỏ rơi” các cửa hàng, đại lý.

Đồng thời, phải sửa đổi quy định về nhập hàng để tránh bị vỡ hệ thống, bởi quy định hiện nay thương nhân phân phối có thể lấy hàng ở bất kỳ đầu mối nào. Do vậy, lúc khó khăn về nguồn hàng họ chỉ lo các cửa hàng trong hệ thống của mình mà “bỏ rơi” các thương nhân phân phối không thường xuyên mua hàng.

Chuyên gia Nguyễn Tiến Thỏa cũng đồng tình với đề xuất thương nhân phân phối được lấy hàng từ tối đa 3 thương nhân đầu mối. Tuy nhiên, ông khuyến nghị thương nhân phân phối phải đăng ký với đầu mối về sản lượng mỗi năm để đầu mối có trách nhiệm cung cấp đủ hàng. Ngoài ra, thương nhân phân phối cũng phải đăng ký hệ thống phân phối với đầu mối và có trách nhiệm với các cửa hàng bán lẻ của mình. Khi đó, các cấp từ đầu mối, thương nhân phân phối, tổng đại lý, đại lý bán lẻ sẽ có trách nhiệm với nhau, dẫn đến có trách nhiệm chia hoa hồng cho nhau để giữ được hệ thống./.

Bộ Tài chính vừa có văn bản số 1689/BTC/QLG gửi Bộ Công thương liên quan đến đề nghị xây dựng Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 95/2021/NĐ-CP và Nghị định số 83/2014/NĐ-CP về kinh doanh xăng dầu.

Đối với thống nhất đầu mối quản lý nhà nước về xăng dầu, tại dự thảo báo cáo của Bộ Công thương có đánh giá sơ bộ và đưa ra 3 phương án; đồng thời đánh giá ưu, nhược điểm của từng phương án. Tuy nhiên, chưa đề xuất lựa chọn phương án để báo cáo.

Vì vậy, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Công thương lựa chọn phương án 3 để báo cáo Chính phủ. Phương án 3 theo đề xuất của Bộ Công thương là đối với nội dung điều hành giá xăng dầu và rà soát, hướng dẫn, tính toán các chi phí kinh doanh xăng dầu đưa về một đầu mối là Bộ Công thương thực hiện. Các bộ, ngành khác theo chức năng nhiệm vụ được giao, thực hiện quản lý nhà nước đối với mặt hàng xăng dầu theo quy định.

Về vấn đề này, Bộ Tài chính cũng đã có đánh giá và đề xuất cụ thể tại công văn số 11280/BTC-QLG ngày 1/11/2022. Theo Bộ Tài chính, một số nhiệm vụ thuộc điều hành giá xăng dầu như giám sát trích lập, sử dụng Quỹ bình ổn giá, rà soát tính toán công bố các khoản định mức để tính giá cơ sở, đề nghị giao thống nhất về một đầu mối là Bộ Công thương (cơ quan chủ trì điều hành giá, quản lý các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu) để tránh phát sinh những bất cập trong khâu tổ chức thực hiện theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính. Bộ Tài chính chỉ thực hiện chức năng thanh, kiểm tra theo đúng quy định.

Về Quỹ bình ổn giá (BOG) xăng dầu, Bộ Công thương có đánh giá sơ bộ và đưa ra 3 phương án. Cụ thể, phương án 1 giữ nguyên như hiện hành. Phương án 2 tiếp tục giữ Quỹ BOG xăng dầu, nhưng có sửa đổi theo hướng quy định nguyên tắc sử dụng Quỹ, giảm dần sự can thiệp của nhà nước về giá xăng dầu. Phương án 3 bỏ Quỹ BOG và đánh giá ưu, nhược điểm của từng phương án. Tuy nhiên, chưa đề xuất lựa chọn phương án để báo cáo.

Vì vậy, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Công thương – cơ quan chủ trì điều hành trích lập, sử dụng Quỹ BOG xăng dầu đánh giá để lựa chọn một phương án cụ thể; đồng thời lấy ý kiến của các cơ quan liên quan và đối tượng chịu tác động để hoàn thiện, báo cáo Chính phủ xem xét, quyết định.

Về công thức tính giá cơ sở xăng dầu, tại dự thảo, Bộ Công thương có nêu các phương án sửa đổi công thức giá cơ sở hiện hành. Bộ Tài chính cho rằng, thời gian qua việc điều chỉnh các khoản chi phí định mức trong giá cơ sở đã được Bộ Tài chính thực hiện theo đúng quy định tại Nghị định số 95/2021/NĐ-CP và Thông tư số 104/2021/TT-BTC.

Chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam đã được rà soát điều chỉnh 3 lần theo kết quả tổng hợp rà soát báo cáo chi phí thực tế phát sinh tại thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu: Lần 1 vào ngày 10/1/2022, lần 2 vào ngày 10/7/2022 và lần 3 vào ngày 8/11/2022.

Premium trong nước (các chi phí trong kinh doanh xăng dầu) và chi phí đưa xăng dầu từ nhà máy lọc dầu về đến cảng được Bộ Tài chính thông báo điều chỉnh 2 lần theo thực tế báo cáo của thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu và theo quy định tại Nghị định số 95/2021/NĐ-CP: Lần 1 vào ngày 10/1/2022 và lần 2 vào ngày 7/10/2022.

Theo Bộ Tài chính, việc rà soát điều chỉnh các khoản chi chí định mức trong giá cơ sở xăng dầu đã được Bộ thực hiện thường xuyên theo quy định, bảo đảm điều chỉnh theo kỳ công bố đúng với quy định tại Nghị định số 95/2021/NĐ-CP của Chính phủ.

Bộ Tài chính đề nghị Bộ Công thương bỏ nhận định tại mục 10 về công thức tính giá cơ sở do chưa đánh giá toàn diện và chưa chính xác: “Thời gian vừa qua, thị trường xăng dầu có nhiều biến động, nguồn cung xăng dầu cho thị trường có một số bất ổn. Một trong những nguyên nhân là do các chi phí kinh doanh xăng dầu chưa được tính đúng, tính đủ trong cơ cấu giá cơ sở xăng dầu do Nhà nước điều hành dẫn đến doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu bị thua lỗ, không có động lực duy trì hoạt động kinh doanh.”

Đối với các phương án sửa đổi, bổ sung công thức giá cơ sở, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Công thương – cơ quan chủ trì điều hành giá xăng dầu chủ động đánh giá, rà soát, dự thảo phương án sửa đổi, bổ sung cụ thể; đồng thời lấy ý kiến của các cơ quan liên quan và đối tượng chịu tác động để hoàn thiện, báo cáo Chính phủ xem xét, quyết định.

Về nội dung liên quan đến hóa đơn điện tử của hoạt động kinh doanh xăng dầu, Bộ Tài chính có ý kiến như sau: Ngày 19/10/2020, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 123/2020/NĐ-CP quy định về hóa đơn, chứng từ; trong đó có nội dung thời điểm lập hóa đơn điện tử đối với trường hợp bán xăng dầu tại các cửa hàng bán lẻ cho khách hàng là thời điểm kết thúc việc bán xăng dầu theo từng lần bán. Người bán phải đảm bảo lưu trữ đầy đủ hóa đơn điện tử đối với trường hợp bán xăng dầu cho khách hàng là cá nhân không kinh doanh, cá nhân kinh doanh và đảm bảo có thể tra cứu khi cơ quan có thẩm quyền yêu cầu. Nghị định này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/7/2022.

Để tăng cường hiệu quả quản lý đối với hoạt động kinh doanh xăng dầu, góp phần phòng, chống gian lận thương mại, tránh gây thiệt hại cho người tiêu dùng và chống thất thu ngân sách nhà nước, Bộ Tài chính đã có công văn đề nghị Bộ Công thương phối hợp nghiên cứu bổ sung quy định việc thực hiện hóa đơn điện tử và kết nối dữ liệu hóa đơn điện tử giữa các cửa hàng xăng dầu, cơ sở sản xuất kinh doanh xăng dầu với cơ quan thuế là một trong những đi
ều kiện để doanh nghiệp được phép kinh doanh xăng dầu tại Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 83/2014/NĐ-CP của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu.

Tuy nhiên, nội dung này chưa được tiếp thu tại Nghị định số 95/2021/NĐ-CP của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 83/2014/NĐ-CP về kinh doanh xăng dầu.

Do đó, đối với nội dung liên quan đến hóa đơn điện tử của hoạt động kinh doanh xăng dầu, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Công thương tiếp tục bổ sung quy định này như đề xuất tại công văn số 6887/BTC-TCT: Nghiên cứu bổ sung quy định việc thực hiện hóa đơn điện tử và kết nối dữ liệu hóa đơn điện tử với cơ quan thuế là một trong những điều kiện để doanh nghiệp được phép kinh doanh xăng dầu tại Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 95/2021/NĐ-CP và Nghị định số 83/2014/NĐ-CP về kinh doanh xăng dầu nêu trên; đồng thời với việc xem xét có lộ trình thực hiện để áp dụng với tất cả các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu.