Thị trường chứng khoán Việt Nam vừa tròn 25 tuổi, đánh dấu một phần tư thế kỷ phát triển đầy thăng trầm. Từ những bước đi đầu tiên đầy thận trọng vào năm 2000 đến nay, thị trường đã trải qua nhiều giai đoạn thử thách, bao gồm các cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, đại dịch COVID-19 và các biến động địa chính trị thế giới. Tuy nhiên, thị trường chứng khoán Việt Nam đang dần lớn mạnh và trở thành một trong những thị trường tiềm năng nhất khu vực. Đây là kênh huy động vốn hiệu quả cho doanh nghiệp và là huyết mạch của nền kinh tế thị trường hiện đại.

Để nhìn lại chặng đường phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam suốt một phần tư thế kỷ và thảo luận về những cơ hội và thách thức trong giai đoạn bứt phá phía trước, một talkshow đặc biệt với chủ đề ’25 năm thị trường chứng khoán: Thời điểm vươn mình’ sẽ được tổ chức vào ngày 28/7/2025 trên Fanpage CafeF. Dàn khách mời của talkshow này bao gồm những người có kinh nghiệm lâu năm và có ảnh hưởng lớn trong giới tài chính và chứng khoán Việt Nam. Chương trình sẽ có sự tham gia của ông Nguyễn Đức Hùng Linh, Sáng lập Think Future Consultancy, cùng với ba vị khách mời khác, bao gồm bà Phạm Thị Thùy Linh, Trưởng ban Phát triển thị trường – Ủy ban Chứng khoán Nhà nước; bà Hồ Ngọc Yến Phương, Thành viên HĐQT – Phó Tổng Giám đốc – Giám đốc tài chính Công ty Cổ phần Hàng không VietJet; và bà Nguyễn Thị Thu Hiền, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Chứng khoán Kỹ Thương.

Talkshow này không chỉ là cơ hội để lắng nghe các chuyên gia phân tích mà còn giúp nhà đầu tư, trong đó có giới trẻ, hiểu rõ hơn về vai trò và triển vọng của thị trường chứng khoán Việt Nam. Những thông tin chia sẻ tại chương trình sẽ giúp khán giả nhận diện xu hướng thị trường, củng cố niềm tin và có chiến lược đầu tư bài bản hơn trong bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động.

Chủ đề ‘Thời điểm vươn mình’ của chương trình không phải ngẫu nhiên được chọn làm tên gọi, bởi thị trường chứng khoán Việt Nam đang đứng trước nhiều cột mốc lớn, bao gồm triển vọng nâng hạng thị trường từ cận biên lên mới nổi, thu hút thêm dòng vốn quốc tế; hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, tăng tính minh bạch và bảo vệ nhà đầu tư; đẩy mạnh số hóa và ứng dụng công nghệ trong giao dịch và quản lý thị trường.

Với nền tảng 25 năm ra đời và phát triển, thị trường chứng khoán Việt Nam đang bước vào giai đoạn cất cánh với nhiều kỳ vọng lớn. Tương lai của thị trường chứng khoán Việt Nam là nơi huy động vốn hiệu quả và là kênh đầu tư chuyên nghiệp và văn minh cho người dân. Đây là thời điểm vươn mình cho thị trường và cũng là cho mọi thành phần tham gia vào hệ sinh thái tài chính quốc gia.

Ảnh minh họa

Nợ công – Thách thức toàn cầu

Nợ công là số tiền mà chính phủ vay mượn để tài trợ cho các khoản chi tiêu công khi nguồn thu từ thuế không đủ đáp ứng. Trong những năm gần đây, nợ công đã trở thành nỗi lo thường trực đối với các nhà hoạch định chính sách, nhà đầu tư và người dân trên toàn thế giới.

Mức nợ công cao có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe kinh tế của một quốc gia, cản trở tiềm năng tăng trưởng tương lai, kéo lãi suất lên cao và giảm khả năng ứng phó trong các thời kỳ khủng hoảng.

Trong giai đoạn đại dịch COVID-19, nhiều nước đã đẩy mạnh vay nợ để triển khai các biện pháp chống dịch và chương trình kích thích kinh tế quy mô lớn. Hệ quả là tỷ lệ nợ công/GDP toàn cầu đạt mức kỷ lục 98,9% vào năm 2020.

Tình hình nợ công của các siêu cường

Các quốc gia có quy mô nợ công lớn nhất thế giới đều là những nền kinh tế hàng đầu. Năm 2024, top 5 nước dẫn đầu về nợ công lần lượt là Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Anh và Pháp.

Quy mô nợ công

Để hiểu rõ tác động của nợ công đến tình hình tài khóa và sức khỏe của từng nền kinh tế, tỷ lệ nợ công/GDP là thước đo tốt hơn.

Dưới đây là top 10 quốc gia có tỷ lệ nợ công/GDP cao nhất thế giới trong năm 2024, theo báo cáo Triển vọng Kinh tế Toàn cầu của IMF.

Tỷ lệ nợ công/GDP

Vị trí của Việt Nam

Trong năm 2024, nợ công của Việt Nam tương đương 34% GDP, xếp thứ 151 trên 186 quốc gia và nền kinh tế mà IMF thu thập dữ liệu. Con số này được coi là an toàn và thấp hơn nhiều so với mức trần 60% mà Quốc hội đề ra.

Báo cáo của Đoàn công tác Điều IV của IMF đánh giá Việt Nam có “không gian tài khóa dồi dào”, đồng nghĩa với việc chính phủ có khả năng tăng cường chi tiêu hoặc vay nợ để hỗ trợ nền kinh tế nếu cần thiết.

Mối nguy của nợ công

Hồi tháng 4/2025, bà Kristalina Georgieva, Tổng Giám đốc IMF, đã kêu gọi những nước mắc nợ lớn thực hiện các động thái quyết liệt nhằm khôi phục tính bền vững tài khóa.

Một trong những mối nguy cấp bách nhất về nợ công là chi phí thanh toán tiền lãi, đặc biệt là trong môi trường lãi suất tăng nhanh như hiện nay.

Gánh nặng trả nợ ngày càng lớn, chính phủ sẽ càng có ít nguồn lực để tài trợ cho những dịch vụ công thiết yếu như y tế, giáo dục và cơ sở hạ tầng.

Như vậy, nợ công cao buộc các nước phải đưa ra những quyết định đánh đổi khó khăn và hạn chế năng lực đầu tư cho các dự án thúc đẩy tăng trưởng tương lai.

Nhân viên Webuy Global dỡ container chứa hàng hóa vận chuyển từ Trung Quốc

Làn sóng hàng giá rẻ từ Trung Quốc đang lan rộng

Làn sóng hàng giá rẻ và tác động

Ông Vincent Xue, người điều hành công ty bán lẻ thực phẩm trực tuyến Webuy Global tại Singapore, cho biết công ty của ông chủ yếu lấy nguồn hàng từ các đối tác Trung Quốc. Kể từ cuối năm ngoái, một phần ba các nhà cung cấp của Webuy Global đã phải vật lộn với tình trạng tồn kho dư thừa, buộc họ phải chiết khấu đến 70%.

“Thị trường nội địa Trung Quốc quá cạnh tranh, một số nhà sản xuất F&B lớn đang phải chật vật giải phóng tồn kho vì nhu cầu tiêu dùng trong nước suy yếu kéo dài,” ông Xue chia sẻ.

Trong năm nay, ông Xue cũng trở nên bận rộn hơn sau khi ký kết quan hệ đối tác với nền tảng thương mại điện tử Trung Quốc Pinduoduo. Gần đây, Pinduoduo đã thâm nhập vào thị trường Singapore.

“Dự kiến sẽ có khoảng 5-6 container chứa đầy đơn hàng của Pinduoduo đến Singapore mỗi tuần,” ông Xue cho hay và Webuy Global sẽ hỗ trợ giao hàng chặng cuối cho các khách hàng.

Tình trạng dư thừa công suất đã khiến giá sản xuất của Trung Quốc duy trì trong vùng giảm phát hơn hai năm qua và lạm phát giá tiêu dùng vẫn loanh quanh mức 0. Tuy nhiên, nền kinh tế số hai thế giới vẫn tăng cường sản xuất và tình trạng dư thừa nguồn cung đang lan rộng khắp các thị trường toàn cầu.

Lợi ích bất ngờ từ hàng hóa giá rẻ

Đối với những nền kinh tế đang bị lạm phát làm cho kiệt quệ, các chuyên gia cho rằng hàng hóa giá rẻ của Trung Quốc có thể thắp lên một tia hy vọng: giúp hạ nhiệt chi phí cho người tiêu dùng.

Nhờ đó, các ngân hàng trung ương có thể nhẹ nhõm phần nào trong cuộc chiến ghìm cương lạm phát và nỗ lực thúc đẩy tăng trưởng trong bối cảnh căng thẳng thương mại gia tăng.

Nhà kinh tế Nick Marro của Economist Intelligence Unit nhấn mạnh rằng hàng nhập khẩu giá rẻ từ Trung Quốc có thể làm dịu cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt và giảm áp lực lạm phát tại các nền kinh tế có ngành sản xuất quy mô nhỏ như Australia.

Theo ngân hàng đầu tư Nomura, rủi ro tăng trưởng mới xuất hiện và triển vọng lạm phát được kiềm chế có thể mở đường cho các đợt cắt giảm lãi suất trên khắp châu Á.

Hai “cú sốc Trung Quốc” và bài học

Vào cuối những năm 1990 và đầu những năm 2000, nền kinh tế thế giới đã trải qua một sự kiện gọi là “cú sốc Trung Quốc”. Hiện tượng này xảy ra khi hàng hóa giá rẻ từ Trung Quốc giúp duy trì lạm phát ở mức thấp, nhưng cùng lúc khiến việc làm trong lĩnh vực sản xuất của các nước ngày càng thu hẹp.

Phần tiếp theo của sự kiện đó dường như đang diễn ra khi Bắc Kinh tập trung vào xuất khẩu để bù đắp cho sự sụt giảm kéo dài của tiêu dùng nội địa.

Theo số liệu chính thức của Trung Quốc, xuất khẩu của nước này sang khối ASEAN đã tăng 11,5% so với cùng kỳ năm trước trong 4 tháng đầu năm nay. Ngược lại, xuất khẩu từ Trung Quốc sang Mỹ giảm 2,5%.

Các nhà kinh tế của Goldman Sachs ước tính các sản phẩm Trung Quốc mà Nhật Bản nhập khẩu trong hai năm qua rẻ hơn khoảng 15% so với hàng hóa từ các quốc gia khác.

Các nền kinh tế châu Á đã cảnh giác với tình trạng dư thừa công suất của Trung Quốc. Một số quốc gia đã áp dụng thuế chống bán phá giá để bảo vệ ngành sản xuất địa phương.

Ấn Độ và Indonesia gần đây cũng áp dụng nhiều biện pháp bảo hộ khác nhau để giảm bớt sự cạnh tranh gay gắt về giá cho các nhà sản xuất trong nước.

Quy trình luyện thép tại nhà máy Nippon Steel

Hoạt động sản xuất tại châu Á trong tháng 5 vừa qua đã chứng kiến sự suy giảm đáng kể. Theo các cuộc khảo sát mới được công bố, Nhật Bản và Hàn Quốc – hai nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào thương mại – tiếp tục ghi nhận sự suy giảm trong hoạt động sản xuất. Nguyên nhân chính được cho là do ảnh hưởng từ các biện pháp thuế quan của Mỹ đối với ô tô và nhôm thép nhập khẩu, làm lu mờ triển vọng xuất khẩu của các nước này.

Ở Trung Quốc, hoạt động sản xuất cũng ghi nhận tháng giảm thứ hai liên tiếp, phản ánh sự yếu ớt của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Các nhà phân tích cho rằng, với những nền kinh tế châu Á chưa đạt được nhiều tiến bộ trong đàm phán thương mại với Mỹ, sự bất ổn hiện tại đang khiến các công ty phải hành động thận trọng, hạn chế tăng sản xuất hoặc chi tiêu.

“Khó có thể kỳ vọng vào việc hoạt động sản xuất của châu Á sẽ sớm phục hồi khi các nước trong khu vực đang đứng trước nguy cơ phải đối mặt với mức thuế đối ứng cao,” ông Toru Nishihama, nhà kinh tế trưởng về thị trường đang nổi tại Viện nghiên cứu Dai-ichi Life, nhận định. “Nhu cầu tại Trung Quốc suy yếu đã khiến hàng hóa do nước này sản xuất tràn ngập châu Á với giá rẻ, tạo áp lực giảm phát lên các nền kinh tế trong khu vực.”

Chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) ở Nhật Bản và Hàn Quốc

Theo hai cuộc khảo sát khác, Chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) ở Nhật Bản trong tháng 5 đạt 49,4 điểm, dù tăng so với tháng 4 nhưng vẫn dưới mức 50 điểm, kéo dài chuỗi tháng có điểm số dưới 50 lên 11 tháng liên tiếp. Tại Hàn Quốc, PMI trong tháng 5 chỉ đạt 47,7 điểm, tháng thứ tư liên tiếp dưới mức 50 do nhu cầu yếu và ảnh hưởng từ các biện pháp thuế của Mỹ.

Trong quý I đầu năm nay, nền kinh tế của cả Nhật Bản và Hàn Quốc đều sụt giảm, làm dấy lên lo ngại về nguy cơ suy thoái kỹ thuật nếu kinh tế tiếp tục đi lùi trong quý II.

Tác động lan rộng đến các nền kinh tế khác

Tại Ấn Độ, tăng trưởng sản xuất trong tháng 5 cũng ghi nhận mức thấp nhất trong ba tháng trở lại đây, do nhu cầu trong nước giảm vì áp lực giá, chính sách thuế quan của Mỹ và căng thẳng địa chính trị. Hiện chưa có nhiều dấu hiệu cho thấy tình hình sẽ sớm được cải thiện.

Những dữ liệu trên được công bố trong bối cảnh Mỹ và Trung Quốc cáo buộc lẫn nhau vi phạm thỏa thuận đạt được tại cuộc họp ở Geneva về việc cùng giảm 115% thuế đối ứng với hàng hóa của nhau. Đồng thời, Tổng thống Trump thông báo sẽ tăng gấp đôi thuế thép và nhôm nhập khẩu lên 50% kể từ ngày 4/6 tới.

Theo kế hoạch, Thủ tướng Nhật Bản và Tổng thống Mỹ sẽ gặp nhau bên lề Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nước phát triển (G7) tại Canada vào giữa tháng này để đàm phán về các mức thuế cao của Mỹ, bao gồm thuế đối với nhôm thép và ô tô.

Người bán rau tại chợ Rungis

Triển vọng kinh tế toàn cầu đang đối mặt với nhiều thách thức

OECD cho biết sau khi ghi nhận mức tăng trưởng 3,3% vào năm 2024, kinh tế thế giới được dự báo sẽ tăng trưởng ở mức “khiêm tốn” 2,9% trong cả năm 2025 và 2026. Đây là mức giảm so với dự báo hồi tháng 3, khi OECD kỳ vọng tăng trưởng đạt 3,1% vào năm 2025 và 3% vào năm 2026.

Nhà kinh tế trưởng của OECD, Alvaro Pereira, cảnh báo rằng triển vọng kinh tế yếu đi trên toàn cầu và hầu như không có ngoại lệ. Tăng trưởng và thương mại giảm sẽ ảnh hưởng đến thu nhập và làm chậm tốc độ tăng trưởng việc làm.

OECD dự báo tăng trưởng kinh tế Mỹ sẽ giảm từ 2,2% xuống còn 1,6% vào năm 2025 và tiếp tục giảm xuống 1,5% vào năm 2026. Đối với Trung Quốc, OECD hạ dự báo tăng trưởng từ 4,8% xuống 4,7%, trong khi của Nhật Bản từ 1,1% xuống 0,7%.

Báo cáo của OECD nhấn mạnh rằng triển vọng toàn cầu ngày càng trở nên thách thức do gia tăng rào cản thương mại, tình hình tài chính thắt chặt, và niềm tin của doanh nghiệp và người tiêu dùng suy giảm.

Trong bối cảnh đó, các bộ trưởng OECD đang nhóm họp tại Paris để thảo luận về những thách thức kinh tế toàn cầu, trong đó có nguy cơ leo thang thuế quan và phân mảnh thương mại.

Nhà kinh tế trưởng Alvaro Pereira kêu gọi các nước tránh tiếp tục gia tăng rào cản thương mại và tìm kiếm thỏa thuận để duy trì ổn định kinh tế toàn cầu.