Trận lũ quét kinh hoàng đêm 22/7 đã để lại hậu quả nghiêm trọng tại miền núi Nghệ An. Nhiều bản làng, trường học và nhà cửa bị vùi lấp, ngập chìm trong bùn đất. Trong số 24 trường và điểm trường bị thiệt hại, Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học Mỹ Lý 2 (xã Mỹ Lý) là ngôi trường chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.

Thầy Trần Sỹ Hà, Hiệu trưởng Trường Phổ thông DTBT Tiểu học Mỹ Lý 2, đã chia sẻ những dòng trạng thái đầy cảm xúc trên trang Facebook cá nhân. Ngôi trường khang trang, nơi thầy trò từng ngày bám bản gieo chữ, giờ đây chỉ còn lại đống đổ nát và bùn lầy. Nước lũ dâng quá nhanh trong đêm 22/7 đã nhấn chìm hoàn toàn các dãy nhà, cuốn trôi, vùi lấp hầu hết cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, đồ dùng sinh hoạt của giáo viên và học sinh.

Mặc dù các giáo viên và chính quyền địa phương đã cố gắng kê cao các thiết bị quan trọng, nhưng sức nước quá mạnh, tất cả các thiết bị đã bị cuốn trôi hoàn toàn. Không chỉ phòng học, phòng đa chức năng, phòng ở, mà cả kho chế biến thực phẩm, phòng thiết bị và phòng lưu trữ hồ sơ đều bị nhấn chìm.

Sau cơn lũ đi qua, nhà trường thiệt hại hoàn toàn, gồm 12 chiếc ti vi, 5 tủ lạnh, 22 bộ máy tính để bàn, 3 máy tính xách tay phục vụ dạy học, toàn bộ bàn ghế của 7 lớp học; nhà bếp gồm đầy đủ dụng cụ nấu ăn và 1,7 tấn gạo dự trữ cho học sinh bán trú vào đầu năm học mới cũng bị nhấn chìm trong lũ. Ngoài ra, sách vở, đồ dùng cá nhân của các em và chăn màn, giường tủ, tư trang của giáo viên nội trú cũng đã bị lũ cuốn trôi.

Thầy Hà cho biết, nhiều năm qua, Trường Phổ thông DTBT Tiểu học Mỹ Lý 2 được Đảng, Nhà nước, các tổ chức thiện nguyện và cộng đồng xã hội quan tâm đầu tư, xây dựng thành một điểm sáng vùng biên giới. Giữa nơi biên cương nghèo khó, đó là biểu tượng của niềm tin và hi vọng vào một tương lai tốt đẹp hơn cho con em đồng bào các dân tộc nơi đây. Vậy mà chỉ sau một đêm, tất cả gần như tan biến theo dòng lũ.

Trước thời điểm lũ về, nhà trường đã cắt cử giáo viên bản địa đến trường để di dời toàn bộ giấy tờ, sổ sách và đồ dùng bán trú của gần 90 học sinh lên tầng cao để các em sử dụng trong năm học. Tuy nhiên, do nước lên quá nhanh, dâng lên tầng 2, khiến toàn bộ giấy tờ, đồ dùng học tập và thiết bị dạy học đều bị ngập chìm trong nước.

Trong hoàn cảnh vô cùng khó khăn, nhà trường tha thiết cầu mong sự sẻ chia từ cộng đồng, những tấm lòng hảo tâm gần, xa. Trước mắt, trường cần được tái thiết, cần bàn ghế, tủ, sách vở, thiết bị dạy học, chăn màn, bếp ăn… để có thể đón các em trở lại lớp trong năm học mới cận kề.

Đợt mưa lũ vừa qua, ngành Giáo dục Nghệ An chịu ảnh hưởng nặng nề. Trước thực tế này, Sở GD&ĐT Nghệ An đã tổ chức phát động ủng hộ khắc phục hậu quả lũ lụt do bão số 3 (Wipha) gây ra. Ngay trong lễ phát động, Sở GD&ĐT Nghệ An cùng một số trường THPT đã ủng hộ gần 400 triệu đồng cho đồng bào vùng lũ miền Tây. Trước mắt, Sở sẽ hỗ trợ cấp tốc cho giáo viên bị mất nhà cửa và các nhà trường bị thiệt hại nặng.

Ông Thái Văn Thành, Giám đốc Sở GD&ĐT Nghệ An cho biết, đợt mưa lũ xảy ra trong thời điểm chỉ còn gần 1 tháng nữa là năm học mới bắt đầu. Tuy nhiên, hiện nay, nhiều trường học, điểm trường bị thiệt hại nặng nề, nhiều ngôi nhà của cán bộ, giáo viên, học sinh vùng cao bị lũ đánh sập, nước lũ cuốn trôi hết tài sản.

Để sớm khắc phục thiệt hại, ngành đang rất cần sự quan tâm, chia sẻ của đồng nghiệp và nhân dân cả nước, nhằm giúp đồng bào, giáo viên, học sinh vùng lũ trở lại cuộc sống bình thường. Về lâu dài, ngành sẽ tiếp tục kêu gọi nguồn lực hỗ trợ cho các trường học bị thiệt hại do lũ, bổ sung cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, sách giáo khoa, vở cho học sinh để đảm bảo nhu cầu dạy học.

Cơn lũ lịch sử đã quét qua xã Tương Dương, tỉnh Nghệ An vào đêm 22/7, gây ra sự hoang tàn và đổ nát tại bản Cửa Rào 2. Những căn nhà san sát bên bờ sông giờ chỉ còn trơ lại vài dấu tích nền móng. Tài sản, tư trang và sinh kế của người dân nơi đây đã bị dòng nước đục ngàu cuốn đi, để lại hậu quả nặng nề và đau thương cho người dân.

Cô giáo Lê Thị Hồng, ở bản Cửa Rào 2, là một trong những người dân bị ảnh hưởng nặng nề bởi cơn lũ. Cô chỉ kịp ôm theo bình oxy để cùng con đưa chồng bệnh nặng chạy lên núi thoát thân, bất lực nhìn nhà bị lũ cuốn trôi. Chồng cô, ông Nguyễn Văn Quế, mắc bệnh phổi nặng và phải thở oxy thường xuyên để duy trì sự sống. “Tôi chỉ kịp vớ lấy bình oxy rồi cùng con đưa chồng chạy lên núi. Lúc đó không còn nghĩ gì nữa ngoài sự sống của chồng”, cô Hồng chia sẻ. Từ trên núi, cô Hồng bất lực nhìn ngôi nhà và toàn bộ tài sản bị dòng lũ hung dữ quật đổ, cuốn trôi không còn gì.

Không chỉ gia đình cô Hồng, nhiều hộ dân ở bản Cửa Rào 2 cũng chịu chung cảnh ngộ. Dọc bờ sông Lam, những mái nhà còn sót lại đang trong tình trạng xiêu vẹo, nứt toác, treo chênh vênh giữa ngổn ngang. Không ai dám trở về, bởi ngôi nhà không còn an toàn để trú ngụ. Người dân bản Cửa Rào 2 giờ đây đang cần hơn bao giờ hết sự giúp đỡ của cộng đồng. Họ không chỉ mất nhà, mất tài sản, mà còn mất luôn cả điểm tựa để bắt đầu lại.

Đến ngày 26/7, tuyến quốc lộ 7 đã cơ bản được thông tuyến sau nhiều ngày bị chia cắt do sạt lở, ngập sâu. Các phương tiện bắt đầu lưu thông trở lại, nhưng một số điểm vẫn cần lực lượng chức năng điều tiết để đảm bảo an toàn. Tỉnh Nghệ An đang tiếp tục chỉ đạo khẩn trương khắc phục hậu quả, ổn định đời sống nhân dân và chuẩn bị đối phó với nguy cơ thiên tai tiếp diễn.

Theo thống kê, mưa lũ ở Nghệ An đã làm 4 người chết, 1 người mất tích, 4 người bị thương; 304 nhà bị trôi/sập, hơn 1.100 nhà hư hỏng, gần 5.000 hộ bị ảnh hưởng; hơn 7.000 ha cây trồng, 930 ha rừng, gần 41.000 con gia súc, gia cầm bị thiệt hại. Bên cạnh đó là hàng trăm điểm sạt lở, nhiều cầu, cống, kênh mương bị cuốn trôi; hàng chục điểm trường, trạm y tế, công trình công cộng bị hư hỏng nặng…

Trong đợt lũ lịch sử vừa qua tại Nghệ An, Chủ tịch UBND tỉnh Lê Hồng Vinh đã thể hiện sự quyết đoán và điều hành kịp thời trong ba thời điểm vàng, giúp ngăn chặn thương vong và giảm thiểu thiệt hại cho người dân.

Trước bão số 3, vào ngày 22-7, ông Lê Hồng Vinh đã yêu cầu xả rút bớt nước trong hồ thủy điện Bản Vẽ, giúp hồ có thêm dung tích để đón lũ. Sự chỉ đạo kịp thời này đã giúp ngăn chặn nguy cơ xảy ra thảm kịch tại tỉnh Nghệ An. Ông Tạ Hữu Hùng, Giám đốc Nhà máy Thủy điện Bản Vẽ, cho biết: ‘Chúng tôi nhận được lệnh xả, phải xả rút bớt nước trong lòng hồ. Thời điểm ấy, nước trong lòng hồ còn thấp, cách cao độ mức nước đón lũ 2-3 m.’

Việc xả nước này đã giúp hồ thủy điện Bản Vẽ có thêm dung tích để hứng nước lũ dữ về trong đêm. Gần 24 giờ đêm 22-7, Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An ký thông báo hỏa tốc, yêu cầu các xã có thể bị ảnh hưởng khẩn trương huy động mọi lực lượng, phương tiện hỗ trợ di dời người dân và tài sản đến nơi an toàn. Hơn 14 xã ở khu vực thủy điện Bản Vẽ nhận được công văn hỏa tốc liền triển khai sơ tán người dân đến nơi an toàn.

Sáng 23-7, ông Vinh cùng đoàn công tác của tỉnh vượt gần 150 km lên xã miền núi Con Cuông kiểm tra thực tế, chỉ đạo thủy điện Bản Vẽ giảm lưu lượng xả xuống 4.000 m3/s để không trôi bản làng. Rất may, từ trưa 23-7, ở nước Lào và thượng nguồn, trời mưa nhỏ dần, lượng nước lũ đổ về thủy điện Bản Vẽ giảm xuống, không còn uy hiếp đập thủy điện.

Sự quyết đoán và đúng thời điểm của Chủ tịch tỉnh Nghệ An đã cứu cho khu vực hạ lưu rất nhiều. Ông Hùng nói: ‘Lúc đó, tỉnh trực tiếp chỉ đạo vận hành hồ sát từng giây, từng phút. Lúc 5 giờ sáng, Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An chỉ đạo trực tiếp giảm xả lũ để cứu người dân phía dưới và chỉ được xả tối đa 5.000 m3/s, tức cắt giảm đến 74% lưu lượng đỉnh lũ.’

Ông Nguyễn Trường Thành, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi, Chánh văn phòng Chỉ huy phòng, chống thiên tai – tìm kiếm cứu nạn và phòng thủ dân sự tỉnh Nghệ An, cho rằng nếu không điều hành thủy điện Bản Vẽ cắt lũ kịp thời, nước lũ đổ về hạ nguồn sẽ cực kỳ lớn và tình hình ngập lũ ở hạ lưu sẽ rất căng thẳng.

Lãnh đạo Sở Công Thương Nghệ An cũng cho rằng nếu không có sự phối hợp kịp thời, thì với quy mô trận lũ vừa qua, nguy cơ xảy ra thảm kịch rất lớn.

Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An Lê Hồng Vinh nói: ‘Chúng tôi đã cố gắng chỉ đạo điều hành để giảm thiểu tối đa thiệt hại về người và tài sản cho người dân, để bà con nhân dân có cuộc sống ổn định.’ Ông Vinh cũng cho rằng cơ bản nhất là điều hành, chỉ đạo điều tiết kịp thời; phải từ cơ sở khoa học dựa trên số liệu chứ không theo ý chí cá nhân.

Có ba nhịp, ba thời điểm vàng để đưa ra quyết định rút bớt nước trong lòng hồ trước khi bão vào, điều tiết xả lũ hồ thủy điện, chỉ đạo sơ tán nhân dân vùng dưới lòng hồ thủy điện kịp thời. Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An cho rằng những quyết định này là dựa trên số liệu khoa học và thông tin báo cáo kịp thời mưa lũ của bộ đội biên phòng ở biên giới.