Với sự phát triển không ngừng của công nghệ vũ trụ trên toàn cầu, Việt Nam hoàn toàn có khả năng vươn lên và khẳng định vị thế của mình trong lĩnh vực đầy tiềm năng này. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu đó, các chuyên gia quốc tế cho rằng Việt Nam cần chú trọng vào nghiên cứu cơ bản, mở rộng hợp tác quốc tế và tạo môi trường tự do cho các nhà khoa học.

Trong tọa đàm ‘Đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới’ do Báo Tiền Phong tổ chức, TS Nguyễn Lương Quang, chuyên gia đến từ Viện Năng lượng nguyên tử và năng lượng thay thế (CEA Paris-Saclay, Pháp), đã chia sẻ những kinh nghiệm quý giá trong việc chuyển đổi từ nghiên cứu hạt nhân sang thiên văn học tại Saclay. Ban đầu, việc phát triển bộ cảm biến để theo dõi lò phản ứng hạt nhân đã mở ra cơ hội cho các nhà khoa học tại đây linh hoạt chuyển hướng sang sử dụng công nghệ đó để quan sát bầu trời. Điều này cho thấy sự linh hoạt và sáng tạo trong việc ứng dụng công nghệ vào nhiều lĩnh vực khác nhau.

TS Quang cũng nhấn mạnh vai trò quan trọng của việc chia sẻ mã nguồn mở trong nghiên cứu. Tại các nước phát triển như Pháp và Canada, các nhóm nghiên cứu được tài trợ từ ngân sách bắt buộc phải cung cấp mã nguồn mở. Điều này cho phép các công ty tham gia cùng phát triển và tạo ra các sản phẩm công nghệ tiên tiến. Việc này không chỉ thúc đẩy sự phát triển của công nghệ mà còn tạo ra môi trường hợp tác giữa các nhà nghiên cứu và doanh nghiệp.

Tuy nhiên, TS Nguyễn Trọng Hiền, chuyên gia từ Cơ quan Hàng không Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA), chỉ ra rằng rào cản lớn nhất mà Việt Nam đang phải đối mặt là vấn đề quản lý và cơ chế. Nếu không trao sự tự do cho các nhà nghiên cứu, việc phát triển khoa học một cách thực chất sẽ rất khó đạt được. Ông Hiền cũng nhấn mạnh rằng điểm mạnh lớn nhất của Việt Nam chính là con người, và để thu hút nhân tài, Việt Nam cần tạo ra một môi trường thông thoáng và thuận lợi cho việc nghiên cứu.

Nhiều trí thức Việt Nam ở nước ngoài muốn về nước nhưng chưa về vì họ chưa thấy môi trường phù hợp với công việc nghiên cứu. Cơ chế hiện tại chưa thuận lợi để họ cống hiến. Ông Hiền cho rằng mọi công nghệ đột phá đều bắt đầu từ những bước rất nhỏ và xuất phát từ cái có thể làm được, từ sở trường đang có. Vì vậy, việc tạo điều kiện cho các nhà khoa học trong nước và thu hút nhân tài từ nước ngoài là yếu tố then chốt.

TS Quang cũng đồng tình với quan điểm này và nhấn mạnh vai trò của việc đầu tư cho vườn ươm startup, các trường chuyên đề và đào tạo thế hệ kế tiếp. Hiện mô hình hợp tác công – tư trong khoa học vẫn còn thiếu vắng tại Việt Nam. Để vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ, Việt Nam cần đầu tư đúng trọng tâm và tạo môi trường tự do cho nhà khoa học.

Như vậy, với việc chú trọng vào nghiên cứu cơ bản, mở rộng hợp tác quốc tế và tạo môi trường tự do cho các nhà khoa học, Việt Nam hoàn toàn có thể vươn lên và trở thành một cường quốc trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ. Điều này không chỉ giúp Việt Nam phát triển công nghệ tiên tiến mà còn nâng cao vị thế quốc gia trên trường quốc tế.