Theo Báo Tuổi Trẻ, cuối tháng 2 vừa qua, Ngân hàng Nhà nước đã hoàn tất việc giao hạn mức tăng trưởng tín dụng năm 2023 về từng tổ chức tín dụng (TCTD), các chi nhánh ngân hàng nước ngoài.

Trong đó, room tín dụng năm nay được NHNN phân bổ dựa trên chỉ đạo của Chính phủ tại Nghị quyết 01/2023 về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội, Dự toán ngân sách Nhà nước cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2023 và Chỉ thị 01/2023 của Thống đốc NHNN về tổ chức thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm của ngành ngân hàng.

Năm 2023, Ngân hàng Nhà nước cho biết định hướng tăng trưởng tín dụng toàn ngành sẽ vào khoảng 14-15% và có điều chỉnh phù hợp với diễn biến, tình hình thực tế. So với mức thực hiện năm liền trước (14,5%), mức tăng trưởng định hướng này không có nhiều chênh lệch.

Trong văn bản gửi các TCTD, Ngân hàng Nhà nước cho biết chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng được gửi riêng về từng ngân hàng. Trong đó, hạn mức này được giao căn cứ theo một số tiêu chí cơ bản như kết quả chấm điểm xếp hạng TCTD đến thời điểm gần nhất theo quy định tại Thông tư 52/2018; tỷ trọng dư nợ tín dụng đối với 100 khách hàng có dư nợ lớn nhất; lãi suất huy động – cho vay; việc tham gia hỗ trợ xử lý TCTD yếu kém (ngân hàng yếu kém, quỹ tín dụng nhân dân yếu kém), và tình hình thực tiễn thị trường…

Căn cứ chỉ tiêu này, Ngân hàng Nhà nước yêu cầu các TCTD xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch kinh doanh và chỉ tiêu tăng trưởng phù hợp, đảm bảo kiểm soát tăng trưởng tín dụng năm 2023 (bao gồm cả yếu tố điều chỉnh tỷ giá) theo chỉ tiêu đã đề ra 14-15%.

Nhà điều hành cũng yêu cầu các ngân hàng tăng trưởng tín dụng cả năm với tốc độ hợp lý, hướng tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng kinh tế theo chủ trương của Chính phủ, đảm bảo hoạt động tín dụng an toàn, hiệu quả. Cùng với đó, các ngân hàng cũng phải kiểm soát tín dụng vào các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro như chứng khoán, bất động sản, trái phiếu doanh nghiệp…

Theo chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước, dư nợ tín dụng để kiểm soát room là dư nợ được quy định theo Thông tư 11/2018 sửa đổi, bổ sung Thông tư 35/2015. Bao gồm số dư cho vay; chiết khấu, tái chiết khấu các công cụ chuyển nhượng và giấy tờ có giá; cho thuê tài chính; bao thanh toán; các khoản trả thay cá nhân, tổ chức trong trường hợp được bảo lãnh nhưng không thực hiện được nghĩa vụ khi đến hạn thanh toán.

Ngoài ra, số dư từ phát hành thẻ tín dụng; mua, đầu tư trái phiếu doanh nghiệp (không bao gồm trái phiếu Công ty TNHH MTV Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam – VAMC) và các nghiệp vụ cấp tín dụng khác được NHNN chấp thuận cũng tính vào dư nợ tín dụng để kiểm soát room.

Ngân hàng Nhà nước yêu cầu các ngân hàng giao room tín dụng cho các chi nhánh, đồng thời gửi NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố để theo dõi và quản lý trên địa bàn. Các ngân hàng cũng phải báo cáo NHNN (Vụ Chính sách tiền tệ) dự kiến mức tăng trưởng.

Theo Vietnambiz, nhiều ngân hàng đã được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) xem xét việc phân bổ hạn mức tăng trưởng tín dụng (room tín dụng) năm 2023. Cụ thể, room tín dụng của MSB được cấp là 13,5%, HDBank là 11%, ACB 9,8%; VIB 9,5%; TPBank 9,1%; VPBank và MBB cùng là 9%, LienVietPostBank là gần 8%,…

 Tại Hội nghị Tín dụng bất động sản do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tổ chức ngày 8/2, Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (NHNN) Hà Thu Giang cho biết, kể từ năm 2017 tới hết năm 2019 (thời điểm trước khi xảy ra dịch COVID-19), tín dụng đối với lĩnh vực bất động sản tăng trưởng trên 20%/năm; cao hơn mức độ tăng trưởng tín dụng chung của nền kinh tế (từ 13-14%) và giữ tỷ trọng từ 18-19% tổng dư nợ tín dụng nền kinh tế.

Năm 2020 và 2021, dưới tác động của dịch COVID-19, dư nợ tín dụng bất động sản vẫn có sự tăng trưởng tuy nhiên ở mức thấp hơn những năm trước (năm 2020 tăng 12,06%, năm 2021 tăng 15,37%).

Đến cuối năm 2022, tổng dư nợ tín dụng đối với lĩnh vực bất động sản của các TCTD đạt khoảng 2,58 triệu tỷ đồng, tăng khoảng 24% so với 2021, là một trong những lĩnh vực tăng trưởng cao nhất, chiếm tỷ trọng 21,2% tổng dư nợ đối với nền kinh tế (cao nhất trong 5 năm qua), tỷ lệ nợ xấu là 1,81%. Trong đó, dư nợ tín dụng bất động sản tập trung vào mục đích tiêu dùng/tự sử dụng chiếm 68% và dư nợ đối với hoạt động kinh doanh bất động sản chiếm tỷ trọng 32%.

Doanh số bảo lãnh nhà ở hình thành trong tương lai từ năm 2018 tới nay khoảng 110.000 tỷ đồng, bên cạnh đó, các TCTD cũng tích cực triển khai cho vay theo các chương trình về nhà ở.

Kết quả cho vay hỗ trợ nhà ở theo Nghị quyết 02, tính đến thời điểm kết thúc giải ngân tái cấp vốn, doanh số giải ngân của Chương trình là 29.679 tỷ đồng cho hơn 53.000 cá nhân, hộ gia đình, đến cuối năm 2022, dư nợ cho vay của Chương trình là 6.276 tỷ đồng, nợ xấu chiếm 1,55%.

Ngân hàng chính sách xã hội (NHCSXH) cũng triển khai 5 chương trình cho vay liên quan tới bất động sản với tổng doanh số cho vay 21.602 tỷ đồng, tổng dư nợ 15.440 tỷ đồng chiếm 5,4% trên tổng dư nợ các chương trình cho vay của NHCSXH với trên 262.000 khách hàng đang vay vốn.

Trong đó, chương trình cho vay nhà ở xã hội theo Nghị định 100/2015/NĐ-CP có doanh số cho vay đạt 12.248 tỷ đồng, với gần 24.000 căn nhà được xây dựng mới hoặc sửa chữa, cải tạo để ở, trên 7.000 căn hộ nhà ở xã hội được mua, thuê mua; dư nợ hiện nay là 10.573 tỷ đồng với trên 29.000 khách hàng còn dư nợ.

Kiểm soát rủi ro, bảo đảm an toàn hoạt động của TCTD

Cũng tại Hội nghị, bà Hà Thu Giang đánh giá, thị trường bất động sản trong thời gian từ năm 2010 đến nay đã trải qua các giai đoạn từ tăng trưởng nóng, trầm lắng tới phục hồi và phát triển ổn định, NHNN đã linh hoạt sử dụng các công cụ, chính sách để điều hành tăng trưởng tín dụng đối với lĩnh vực bất động sản, thích ứng với diễn biến thực tế của thị trường nhằm tháo gỡ khó khăn và góp phần duy trì sự phát triển ổn định của thị trường

Đại diện Vụ Tín dụng các ngành kinh tế khẳng định, điều hành tín dụng chung cũng như tín dụng đối với lĩnh vực bất động sản đã bám sát chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ và mang tính nhất quán, xuyên suốt trong thời gian qua.

NHNN đã chỉ đạo các TCTD ưu tiên cấp tín dụng đối với các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, dự án nhà ở thương mại giá rẻ; các nhu cầu chính đáng của doanh nghiệp và người dân; đồng thời phải kiểm soát chặt chẽ rủi ro cấp tín dụng với mục đích đầu cơ để bảo đảm an toàn hệ thống…

Tỷ trọng tín dụng bất động sản trên tổng dư nợ tín dụng chung ổn định ở mức 19%-21%. Tín dụng tập trung chủ yếu vào nhu cầu tự sử dụng (chiếm khoảng 68% dư nợ tín dụng). Dư nợ tín dụng về nhà ở luôn chiếm tỷ trọng cao nhất (trên 60%).

Như vậy có thể thấy tín dụng bất động sản đã tập trung vào đáp ứng nhu cầu cải thiện chỗ ở của người dân, các chương trình tín dụng ưu đãi về nhà ở cũng đã được triển khai hiệu quả tại NHCSXH cũng như các ngân hàng thương mại, góp phần vào sự phát triển lành mạnh, an toàn của thị trường.

Về một số vấn đề cần lưu ý, theo bà Hà Thu Giang, đối với cơ cấu kỳ hạn dư nợ, nhu cầu tín dụng bất động sản thường là với thời hạn trung và dài hạn (hiện nay khoảng 94% dư nợ có thời gian từ 10-25 năm), trong khi đó nguồn vốn huy động của ngân hàng chủ yếu là ngắn hạn với mức lãi suất thay đổi theo thị trường (khoảng 80% là tiền gửi ngắn hạn). Do đó, nếu các TCTD không cân đối được kỳ hạn giữa huy động và cho vay phù hợp, có thể đối mặt với rủi ro thanh khoản.

Có hiện tượng tập trung cấp tín dụng đối với lĩnh vực bất động sản tại một số TCTD, với tốc độ tăng trưởng cao; một số TCTD cũng cấp tín dụng lớn với một số nhóm khách hàng, với khách hàng đầu tư dàn trải, có nhiều dự án dở dang.

Bên cạnh đó, lãnh đạo Vụ Tín dụng các ngành kinh tế nhận định, tín dụng bất động sản tập trung chủ yếu ở mục đích tự sử dụng và có sự tăng trưởng rất cao trong thời gian qua…. mặc dù mục đích này theo thống kê là hướng tới nhu cầu thực và được đánh giá rủi ro ít hơn mục đích kinh doanh bất động sản, song tiềm ẩn rủi ro khách hàng kê khai mục đích để phục vụ nhu cầu mua nhà để ở nhưng bản chất là để đầu tư kinh doanh.

Về chất lượng tín dụng, trong năm 2022, tỷ lệ nợ xấu đối với lĩnh vực bất động sản đang có chiều hướng nhích dần lên, đến nay là 1,81% (năm 2021 là 1,67%)…

Qua tổng hợp báo cáo của các ngân hàng; khó khăn, vướng mắc khi cấp tín dụng cho các dự án bất động sản tập trung ở một số vấn đề.

Trước tiên là hệ thống thủ tục pháp lý liên quan đến đất đai, quy hoạch, đầu tư
, đây là vướng mắc rất lớn tồn tại trong thời gian qua.

Về cơ cấu sản phẩm, thị trường đang có sự mất cân đối cung-cầu tại các phân khúc dư thừa nhà ở cao cấp, biệt thự trong khi nhà ở xã hội, nhà ở giá rẻ còn hạn chế; năng lực tài chính của doanh nghiệp còn hạn chế và phụ thuộc chủ yếu vào vốn vay, trái phiếu, huy động của người mua nhà.

Đặc biệt, hiện nay, chưa có nguồn vốn dài hạn có tính ổn định cho thị trường, việc huy động vốn qua kênh trái phiếu doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn và các doanh nghiệp bất động sản thuộc nhóm ngành phát hành trái phiếu lớn nhất.

Gần đây, một số doanh nghiệp bất động sản có những vi phạm trong phát hành trái phiếu gây mất lòng tin của nhà đầu tư, ảnh hưởng tới hoạt động huy động vốn trên thị trường trái phiếu. Ngoài việc phải xử lý các trái phiếu đáo hạn (giá trị trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn của doanh nghiệp bất động sản 2 tháng cuối năm là 21,4.000 tỷ đồng, trong năm 2023 là 119,1.000 tỷ đồng), nhiều doanh nghiệp còn ứng tiền mua lại trái phiếu doanh nghiệp trước hạn; việc này sẽ gây áp lực lên dòng tiền, tình hình tài chính của doanh nghiệp cũng như dòng vốn tín dụng ngân hàng…

Định hướng trong thời gian tới, bà Hà Thu Giang cho biết, NHNN sẽ tiếp tục bám sát chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, điều hành tín dụng theo hướng tập trung đáp ứng nhu cầu vốn của nền kinh tế, đồng thời góp phần kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, điều hành tín dụng bất động sản phù hợp để bảo đảm an toàn hệ thống và hỗ trợ thị trường bất động sản phát triển lành mạnh và bền vững.

NHNN tiếp tục chỉ đạo TCTD tăng trưởng tín dụng an toàn, hiệu quả, đáp ứng vốn cho nền kinh tế trong đó có lĩnh vực bất động sản, nâng cao chất lượng tín dụng, khả năng tiếp cận vốn tín dụng của người dân, doanh nghiệp.

Tiếp tục rà soát, hoàn thiện khung khổ pháp lý về hoạt động ngân hàng, chủ động rà soát, sửa đổi, bổ sung cơ chế chính sách, quy định pháp luật về hoạt động ngân hàng phù hợp với thực tiễn; tăng cường công tác, giám sát; phòng, chống, ngăn ngừa các vi phạm pháp luật trong lĩnh vực ngân hàng; bảo đảm an toàn trong hoạt động của các TCTD.

Phối hợp với các bộ, ngành để hoàn thiện các quy định pháp lý nhằm hỗ trợ thị trường bất động sản phát triển bền vững đồng thời kiểm soát rủi ro, bảo đảm an toàn hoạt động của TCTD.

Tuy nhiên, mức lãi suất cho vay ở nhiều ngân hàng thương mại vẫn còn neo ở mức cao, điều này cũng ảnh hưởng ít nhiều đến hoạt động sản xuất kinh doanh của cộng đồng doanh nghiệp.  

Tín dụng chảy mạnh vào các lĩnh vực sản xuất

Theo ông Trương Tiến Dũng, Tổng Giám đốc Công ty cổ phẩn Kinh doanh Thủy hải sản Sài Gòn, kiêm Phó Chủ tịch Hội Lương thực Thực phẩm Tp. Hồ Chí Minh (FFA), sau khi Ngân hàng Nhà nước công bố nới room tín dụng vào đầu tháng 12/2022, bản thân doanh nghiệp của ông và các doanh nghiệp trong FFA đã được ngân hàng giải ngân các khoản vay đăng ký trước đó.

Đặc biệt, các doanh nghiệp thuộc chương trình bình ổn thị trường của thành phố cũng đã được tiếp cận với chính sách ưu đãi lãi suất, với mức lãi suất thấp hơn mặt bằng chung từ 1-2%. Qua đó, kịp thời giúp doanh nghiệp có thêm dòng vốn lưu động để triển khai kế hoạch sản xuất kinh doanh vào mùa cao điểm cuối năm cũng như trong năm mới.

Sau công bố nới room, ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng Giám đốc Tập đoàn Vina T&T cũng cho biết, Vina T&T đã được phía ngân hàng giải ngân cho vay. Dù khoản vay chỉ đáp ứng khoảng 15% nhu cầu, song cũng đã hỗ trợ thanh khoản cho doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp có thể dự chi thưởng Tết cho nhân viên sắp tới.

Thực tế, không chỉ riêng các doanh nghiệp trên, nhiều doanh nghiệp trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh có nhu cầu và đủ điều kiện vay vốn đều đã tiếp cận được vốn tín dụng cuối năm, đặc biệt là các doanh nghiệp thuộc 5 lĩnh vực ưu tiên.

Theo ông Nguyễn Đức Lệnh, Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Tp. Hồ Chí Minh, sau động thái nới room tín dụng của Ngân hàng Nhà nước, nhiều doanh nghiệp trên địa bàn đã tiếp cận được vốn ngân hàng. Chỉ tính riêng trong tháng 12/2022, tín dụng trên địa bàn thành phố đã tăng thêm 1,4%, tương đương với trên 45.000 tỷ đồng tín dụng đã được cung ứng ra thị trường.

Đại diện Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Tp. Hồ Chí Minh cho biết, trong năm 2022, tổng dư nợ tín dụng của các tổ chức tín dụng trên địa bàn thành phố ước đạt trên 3,23 triệu tỷ đồng, tăng 14% so với cuối năm 2021. Đáng chú ý, dư nợ tín dụng bằng VND chiếm tỷ trọng 94%, tăng tới 15,26% so với cuối năm 2021.

“Tốc độ tăng trưởng tín dụng trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh phù hợp với định hướng điều hành tín dụng của Ngân hàng Nhà nước trong năm 2022. Trong đó, dòng tín dụng đã tập trung hướng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, hỗ trợ cho chương trình phục hồi tăng trưởng tế của thành phố, với khoảng từ 68-70 % dư nợ tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh”, ông Nguyễn Đức Lệnh, Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Tp. Hồ Chí Minh đánh giá.

Đáng chú ý, các chương trình tín dụng của UBND thành phố, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục phát huy hiệu quả như cho vay 5 nhóm lĩnh vực ưu tiên bao gồm xuất khẩu, nông nghiệp nông thôn, công nghiệp hỗ trợ, doanh nghiệp nhỏ và vừa và doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao với dư nợ khoảng 200.000 tỷ đồng. Đặc biệt, lãi suất cho vay 5 nhóm ngành này chỉ ở mức 5,5%/năm, đã tạo hiệu ứng lan tỏa tốt, hỗ trợ và động lực cho tăng trưởng kinh tế thành phố.

Đã đến lúc dừng cuộc đua lãi suất huy động?

Tại một hội nghị mới đây, ông Phan Văn Mãi, Chủ tịch UBND Tp. Hồ Chí Minh cũng đặc biệt nhấn mạnh vai trò, sự đóng góp của dòng tín dụng ngân hàng trong quá trình phục hồi kinh tế thành phố trong năm 2022.

Theo ông Phan Văn Mãi, tăng trưởng tín dụng trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh ước đạt 14% trong năm 2022, cao hơn mức tăng trưởng 12,87% của bình quân chung cả nước. Đây là tín hiệu rất đáng mừng không chỉ cho thấy năng lực đáp ứng tốt của ngành ngân hàng, mà còn phản ánh sự hấp thụ tốt của nền kinh tế và đo lường “sức khỏe” của cộng đồng doanh nghiệp thành phố.  

Tuy nhiên, lãnh đạo UBND Tp. Hồ Chí Minh cũng nhấn mạnh bức tranh kinh tế thành phố có nhiều điểm sáng tích, nhưng hầu hết chỉ diễn ra trong 3 quý đầu năm. Từ quý IV/2022 xuất hiện một số dấu hiệu cần phải kiểm tra “sức khỏe” kinh tế thành phố.

Từ dữ liệu báo cáo kinh tế vĩ mô Tp. Hồ Chí Minh quý IV/2022 do Trường đại học Kinh tế – Luật Tp. Hồ Chí Minh thực hiện, Tiến sĩ Phạm Thị Thanh Xuân, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển công nghệ ngân hàng cho rằng, cuộc đua lãi suất huy động vừa qua giữa các ngân hàng thương mại đã đủ dài để các ngân hàng xác lập thị phần và cũng gần đến lúc hạ nhiệt. Nếu diễn biến theo hướng này, việc nới room tín dụng cho năm 2023 mới thực sự phát huy tác dụng, cung vốn hỗ trợ doanh nghiệp vượt khó trong năm 2023. Ngược lại, càng siết room tín dụng, cuộc đua lãi suất sẽ còn tiếp tục và tạo hiệu ứng tiêu cực cho nền kinh tế.

“Khi đó, quy mô vốn huy động không tăng đột biến. Dòng vốn cơ bản chỉ dịch chuyển giữa các định chế tài chính. Hệ lụy của việc dòng tiền nhàn rỗi “chạy vòng quanh” giữa các ngân hàng là chi phí vốn tăng lên, tác động tới lạm phát và ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp trong bối cảnh khó khăn”, Tiến sĩ Xuân cho biết.

Thực tế, trong bối cảnh nền kinh tế năm 2023 được dự báo còn nhiều khó khăn thách thức, vai trò dẫn dắt của dòng tín dụng ngân hàng đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình phục hồi của cộng đồng doanh nghiệp. Tuy nhiên, trước xu hướng lãi suất còn neo cao như hiện nay, các doanh nghiệp rất khó có được lợi nhuận dương. Do đó, nhiều doanh nghiệp bày tỏ cần sự sẻ chia nhiều hơn từ phía ngành ngân hàng.

Để hỗ trợ nền kinh tế phục hồi, tại hội nghị triển khai nhiệm vụ ngành ngân hàng mới đây, lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước cho biết, trong năm 2023, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục điều hành tăng trưởng tín dụng hợp lý phù hợp với diễn biến kinh tế vĩ mô, góp phần kiểm soát lạm phát, hỗ trợ phục hồi và tăng trưởng kinh tế; tập trung vốn vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, nhất là các lĩnh vực ưu tiên; kiểm soát tín dụng vào lĩnh vực rủi ro, nâng cao chất lượng tín dụng; đẩy mạnh triển khai các nhiệm vụ của ngành ngân hàng tại Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội, các Chương trình mục tiêu quốc gia…

Về phía
Tp. Hồ Chí Minh, ông Nguyễn Đức Lệnh, Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Tp. Hồ Chí Minh cũng cho biết sẽ tổ chức triển khai thực hiện tốt cơ chế chính sách của Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước và UBND thành phố về các chương trình tín dụng hỗ trợ cho doanh nghiệp.

Đặc biệt, là thực hiện tốt chương trình kết nối doanh nghiệp với nội hàm đó là gắn với gói hỗ trợ lãi suất 2% của Chính phủ cho các nhóm ngành, lĩnh vực ưu tiên. Đồng thời, tiếp tục thực hiện tốt các định hướng của Ngân hàng Nhà nước trong năm 2013, đó là tập trung vào sự ổn định vĩ mô, kiềm giữ lạm phát, hỗ trợ phục hồi kinh tế…