Theo phóng viên TTXVN tại New Delhi, chiều 22/2, Thương vụ Việt Nam tại Ấn Độ đã phối hợp với Cục xúc tiến và tạo thuận lợi đầu tư quốc gia Ấn Độ (Invest India) và Liên đoàn các tổ chức xuất khẩu Ấn Độ (FIEO), hai cơ quan trực thuộc Bộ Công Thương Ấn Độ, tổ chức buổi giao thương kết nối có chủ đề “Cơ hội hợp tác kinh doanh Việt Nam-Ấn Độ đối với mặt hàng nông sản và thực phẩm chế biến.”

Tại đây, nhiều ý tưởng hợp tác mới trong lĩnh vực này đã được các chuyên gia trong ngành chỉ ra. Tham dự hội nghị trực tuyến có ông Nguyễn Thanh Hải, Đại sứ Việt Nam tại Ấn Độ; ông Bùi Trung Thướng, Tham tán thương mại Việt Nam tại Ấn Độ; ông Lê Thanh Hòa, Phó Cục trưởng Cục Chất lượng, chế biến và phát triển thị trường nông sản, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam; ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit); ông Prashant Seth, Phó Tổng giám đốc FIEO; bà Kashika Malhotra và bà Shwetima Negi – chuyên gia tại Invest India cùng nhiều đại diện của hơn 40 doanh nghiệp hai nước.

Phát biểu khai mạc chương trình, Đại sứ Nguyễn Thanh Hải cho biết Ấn Độ và Việt Nam là những quốc gia dẫn đầu về nông nghiệp và thực phẩm. Trong khi xuất khẩu nông sản của Ấn Độ trong năm tài chính 2022 tăng trưởng 19,92%, đạt 50,21 tỷ USD thì xuất khẩu nông lâm thủy sản của Việt Nam cùng năm đạt khoảng 53,22 tỷ USD (tăng 9,3% so với năm 2021).

Ngành công nghiệp chế biến thực phẩm ở Ấn Độ chiếm 32% tổng thị trường lương thực Ấn Độ và 14% GDP ngành sản xuất. Ước tính, lĩnh vực chế biến thực phẩm Ấn Độ có tiềm năng thu hút 33 tỷ USD vốn đầu tư trong 10 năm tới. Với dân số hơn 1,4 tỷ người, Ấn Độ là thị trường lớn, đầy tiềm năng tiêu thụ đa dạng các sản phẩm nông sản, thực phẩm chế biến của Việt Nam như trái cây, cà phê, chè, hạt tiêu, hạt điều, quế, hồi, thảo quả, cao su, bánh kẹo, cá tra, cá basa, các sản phẩm từ ngũ cốc… 

Bên cạnh đó, một số mặt hàng nông sản và thực phẩm chế biến của Ấn Độ có khả năng phát triển tại thị trường Việt Nam như thủy sản, gạo tấm, ớt và một số loại gia vị, rau quả. Theo ông Lê Thanh Hòa, hai quốc gia có những nét tương đồng trong sản xuất nông sản.

Mặc dù có thể nhìn thấy tiềm năng rất lớn trong lĩnh vực này tuy nhiên trên thực tế sản lượng và kim ngạch xuất nhập khẩu các mặt hàng này giữa Việt Nam và Ấn Độ vẫn còn hết sức khiêm tốn. Năm 2021-2022, xuất khẩu nông sản của Việt Nam sang Ấn Độ đạt 351 triệu USD, chiếm 1,3% tổng giá trị nhập khẩu nông sản của Ấn Độ.

Đây là con số hết sức khiêm tốn trong giá trị nhập khẩu của Ấn Độ. Theo ông Prashant Seth, các sản phẩm nông nghiệp và thực phẩm chế biến đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Ấn Độ. Không chỉ đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, Ấn Độ hiện nay đang mở rộng sản xuất các sản phẩm nông sản và thực phẩm chế biến để định hướng xuất khẩu.

Đặc biệt Ấn Độ định hướng phát triển các sản phẩm nông sản hữu cơ, đảm bảo chất lượng, đáp ứng các tiêu chuẩn sản xuất quốc tế và an toàn cho người tiêu dùng. Bà Kashika Malhotra cho rằng, Ấn Độ là quốc gia sản xuất hàng đầu thế giới với các sản phẩm như sữa, hạt đậu, kê; đồng thời là nhà sản xuất lớn thứ hai thế giới với các mặt hàng cá, gạo, bột mì, rau quả,…

Phát biểu tại hội nghị, ông Đặng Phúc Nguyên, khẳng định sản xuất rau quả Việt Nam đang ngày càng phát triển, các sản phẩm nông sản phát triển theo xu hướng đáp ứng các tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP. Theo ông, một trong những hạn chế lớn nhất khiến hoạt động xuất nhập khẩu trái cây giữa hai nước còn hạn chế là bởi mức thuế xuất cao, có những mặt hàng xuất khẩu sang Ấn Độ chịu mức thuế lên tới 70%, và nhiều mặt hàng quả tươi của Việt Nam chưa được thị trường Ấn Độ mở cửa.

Hiện tại mới chỉ có duy nhất trái thanh long Việt Nam xuất khẩu được sang Ấn Độ. Việt Nam nhập siêu hoa quả từ Ấn Độ với các các mặt hàng chính như hạt mắc ca, quả chà là, táo, lê,… Giữa Việt Nam và Ấn Độ chưa ký kết hiệp định trong lĩnh vực này. Ông Đặng Phúc Nguyên cũng đưa ra đề nghị hai quốc gia mở cửa thị trường rau quả và ký kết các hiệp định thương mại song phương để tạo điều kiện cho hoạt động xuất nhập khẩu nông sản giữa hai nước.

Tại hội nghị, Tham tán Bùi Trung Thướng cho biết lương thực và thực phẩm chế biến đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống, cả Việt Nam và Ấn Độ đều là nước nông nghiệp, đóng góp sản lượng lương thực quan trọng cho thế giới, hai nước còn nhiều tiềm năng để thúc đẩy hợp tác trong nhiều lĩnh vực ngành hàng. Buổi giao thương, giới thiệu thị trường hôm nay giúp các doanh nghiệp hiểu rõ tiềm năng, thế mạnh của mình và các cơ hội đầu tư, kinh doanh tại mỗi nước.

Ông Bùi Trung Thướng mong muốn các doanh nghiệp tiếp tục tham dự các chương trình giao thương, giới thiệu thị trường trong thời gian tới, gần nhất là buổi giao thương với bang Kerala của Ấn Độ vào ngày 8/3 tới về 3 lĩnh vực nông nghiệp, thủy sản và dịch vụ. Xét về tổng thể thương mại nông lâm, thủy sản giữa hai nước, Việt Nam đang là nước nhập siêu từ Ấn Độ, cụ thể năm 2021 là 473,8 triệu USD và năm 2022 là 687,73 triệu USD.

Nhiều kỷ lục mới

Sau hơn 20 năm tham gia thị trường quốc tế, lĩnh vực thủy sản đã ghi dấu xuất khẩu được kỷ lục đạt gần 11 tỷ USD. Theo bà Lê Hằng, Giám đốc truyền thông Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), đây là năm thủy sản có nhiều kỷ lục nhất. Đó là tôm đạt kỷ lục 4,3 tỷ USD, cá tra đạt 2,4 tỷ USD với mức tăng trưởng kỷ lục gần 80% và lần đầu tiên cá ngừ chạm mốc 1 tỷ USD.

Theo bà Lê Hằng, lạm phát đỉnh điểm 40 năm của nhiều thị trường, xung đột Nga-Ukraine khiến chi phí tăng cao; biến động tỷ giá tiền tệ tại nhiều thị trường nên các nhà nhập khẩu phải tính toán giảm nhập khẩu. Nhưng các doanh nghiệp Việt đã có sự linh hoạt trong đa dạng hóa sản phẩm và thị trường.

Chẳng hạn khi sản lượng tôm trong nước khó khăn, các doanh nghiệp đã tập trung vào sản phẩm giá trị gia tăng sang Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia…  Hay với biến động về tỷ giá tiền tệ, doanh nghiệp cũng lựa chọn các thị trường có sự biến động ít hơn, ổn định hơn như Mexico.

Năm 2022, môi trường kinh tế – xã hội khá ổn định để các doanh nghiệp thủy sản phục hồi sản xuất, xuất khẩu. Nhu cầu thị trường lớn hồi phục mạnh mẽ sau 2 năm hạn chế do dịch COVID như EU, Mỹ… trong khi nguồn cung thủy sản của nhiều nước bị gián đoạn, hạn chế. Điều này khiến giá thủy sản xuất xuất khẩu tại nhiều thị trường tăng mạnh, điển hình như cá tra có thị trường tăng 50% so với năm ngoái.

Bà Lê Hằng đánh giá, trong bối cảnh lạm phát, các Hiệp định Thương mại tự do (FTA) đã mang lại lợi thế rất lớn, tạo sức cạnh tranh cho thủy sản Việt Nam nhất là các thị trường trong Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương  (CPTPP). Xuất khẩu sang khối thị trường này đã tăng 30%, đưa tỷ trọng sang khối thị trường này lên từ 26-27% trong tổng giá trị xuất khẩu thủy sản Việt Nam.

Cùng với hoạt động xúc tiến thương mại, tại các thị trường lớn như EU, Mỹ… trong nước sau dịch COVID có sự trở lại sôi động của Hội chợ triển lãm Quốc tế Thủy sản Việt Nam (VietFish) với sự thu hút kỷ lục hơn 10.000 khách trong nước và quốc tế – tạo đòn bẩy thúc đẩy xuất khẩu thủy sản.

Hay với sản phẩm gạo, năm nay do chính sách thắt chặt xuất khẩu lương thực của một số nước nên xuất khẩu gạo Việt Nam đã đạt kỷ lục 7 triệu tấn. Ông Đỗ Hà Nam,  Phó chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam, Chủ tịch HĐQT Intimex Group, nhờ giá cao nên các doanh nghiệp đã đẩy mạnh lượng xuất. Điều này cho thấy khả năng sản xuất và xuất khẩu gạo của Việt Nam.

“Khả năng cao đầu năm 2023, giá gạo ở mức cao nên hợp đồng gạo trong niên vụ mới sẽ vẫn tốt”, ông Đỗ Hà Nam nhận định.

Nhìn lại kết quả ngành nông nghiệp đạt được năm 2022, ông Đào Thế Anh, Phó Giám đốc Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam đánh giá, nông nghiệp cũng như các ngành kinh tế khác rất nỗ lực phục hồi sau dịch COVID-19. Nông nghiệp đã đạt kết quả ngoạn mục nhờ quá trình tích lũy từ nhiều năm cơ cấu lại với nền tảng phát triển vững chắc.

Phát huy hiệu quả mở cửa thị trường

Năm vừa qua, rất nhiều nông sản đã tiến quân vào nhiều quốc gia, đa dạng hóa thị trường cho nông sản Việt. Điển hình như sầu riêng, khoai lang, tổ yến… vào Trung Quốc; bưởi sang Mỹ; nhãn sang Nhật Bản; chanh, bưởi sang New Zealand…

Nhìn lại thành quả mở cửa thị trường năm 2022, ông Hoàng Trung, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật đánh giá, đàm phán có quá trình tích lũy từ nhiều năm trước nhưng năm 2022 các loại nông sản được sự chấp thuận khá nhiều của các nước.

“Năm 2023, ngành nông nghiệp sẽ tiếp tục nỗ lực mở cửa nhiều thị trường hơn với nhiều mặt hàng hơn. Nhưng quan trọng là những gì đã mở cửa được phải duy trì bền vững và mở rộng thị phần. Đó là thành công của đàm phán cũng như thành công của ngành hàng đó”, ông Hoàng Trung nhấn mạnh.

Việc thiết lập và cấp mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói là một trong những yêu cầu bắt buộc liên quan đến kiểm dịch thực vật trước khi  xuất khẩu. Gắn theo từng yêu cầu thị trường, các đơn vị chuyên môn ngành nông nghiệp đều hướng dẫn địa phương, doanh nghiệp, nông dân xây dựng mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói. Hiện có trên 300.000 ha cây trồng đã có mã số vùng trồng.

Để đáp ứng nhu cầu nông dân, doanh nghiệp và mở rộng thị phần  xuất khẩu, Cục Bảo vệ thực vật đã phân cấp, hướng dẫn cho các đơn vị chuyên môn ở địa phương thực hiện việc cấp mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói. Với cách làm như vậy, diện tích được cấp mã số vùng trồng sẽ được mở rộng nhanh, đáp ứng tốt nhu cầu của doanh nghiệp. Điều này cũng góp phần định hướng nông dân thực hành sản xuất chuyên nghiệp hơn, sản xuất theo tiêu chuẩn và thị hiếu của thị trường.

Nhìn ở góc độ thị trường, bà Lê Hằng cho biết, lạm phát tăng cao ngấm sâu thói quen của người tiêu dùng nên xuất khẩu thủy sản đã bắt đầu chững lại từ quý IV/2022 và xu hướng này có thể kéo dài sang quý I/2023, thậm chí hết nửa đầu năm 2023. Kỳ vọng nửa cuối năm 2023, khi kinh tế thế giới hồi phục thì nhu cầu tiêu dùng sẽ tăng trở lại.

“Doanh nghiệp mong muốn Nhà nước sẽ có những  chính sách hỗ trợ nhất định về thị trường, thuế, vốn…  để đủ sức duy trì cũng như đón đầu thị trường thế giới thời gian tới”, bà Lê Hằng đề xuất.

Ông Đào Thế Anh đánh giá, dịch COVID đã làm thay đổi cơ cấu thị trường, mà nhiều sản phẩm trái cây hay lúa gạo của Việt Nam đã đặt chân được vào châu Âu – nơi mà trước đây Thái Lan “thống trị”.

“Thời gian tới, chúng ta vẫn phải tiếp tục đa dạng thị trường, bao gồm cả Trung Quốc; tổ chức sản xuất nhằm đảm bảo các yêu cầu của thị trường về an toàn thực phẩm, hoàn thiện khâu sau thu h
oạch gồm cả đóng gói, bao bì… Tôi tin tưởng nông nghiệp vẫn có nhiều cơ hội tăng trưởng, xuất khẩu nông sản sẽ tăng trưởng dương trong năm 2023″, ông Đào Thế Anh nói.

Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan, rủi ro thị trường sẽ được giảm thiểu khi sản xuất đáp ứng tốt các chuẩn mực thị trường.  Các hiệp hội, doanh nghiệp, người sản xuất làm sao đảm bảo sản phẩm giữ được chữ tín trên thị trường. Thời cơ đã có, vấn đề là tâm thế để xuất khẩu loại hàng hóa mà thị trường có nhu cầu rất lớn./.