Theo Bộ Tài chính, những tháng gần đây, trong bối cảnh kinh tế vĩ mô trong và ngoài nước có những diễn biến phức tạp, thị trường TPDN gặp khó khăn về thanh khoản và niềm tin của thị trường bị ảnh hưởng, Chính phủ và lãnh đạo Chính phủ đã có các chỉ đạo quyết liệt để khôi phục niềm tin và giảm áp lực thanh khoản của thị trường TPDN. 

Về khung khổ pháp lý, ngày 5/3/2023, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 08/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung và ngưng hiệu lực thi hành một số điều tại các nghị định quy định về chào bán, giao dịch TPDN riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán TPDN ra thị trường quốc tế để góp phần giải quyết vấn đề khó khăn trước mắt về thanh khoản, góp phần tạo điều kiện cho DN cân đối nguồn tiền phục vụ sản xuất kinh doanh và thanh toán nghĩa vụ trái phiếu đến hạn, đồng thời bảo đảm quyền lợi của chủ sở hữu trái phiếu, tuân thủ theo đúng quy định của pháp luật.

Bộ Tài chính phân tích một số nội dung cơ bản đáng chú ý của Nghị định số 08/2023/NĐ-CP.

Thứ nhất, theo quy định tại Nghị định số 153/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định về chào bán, giao dịch TPDN riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán TPDN ra thị trường quốc tế (khoản 3 Điều 34) DN phát hành trái phiếu có trách nhiệm: “Thanh toán đầy đủ, đúng hạn lãi, gốc trái phiếu khi đến hạn và thực hiện các quyền kèm theo (nếu có) cho chủ sở hữu trái phiếu theo điều kiện, điều khoản của trái phiếu”. Nghị định số 08/2023/NĐ-CP bổ sung quy định: Đối với trái phiếu chào bán tại thị trường trong nước, trường hợp DN phát hành không thể thanh toán đầy đủ, đúng hạn nợ gốc, lãi trái phiếu bằng đồng Việt Nam theo phương án phát hành đã công bố cho nhà đầu tư, DN có thể đàm phán với người sở hữu trái phiếu để thanh toán gốc, lãi trái phiếu đến hạn bằng tài sản khác theo các nguyên tắc sau: (i) Tuân thủ quy định của pháp luật dân sự và pháp luật có liên quan; đối với ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện thì còn phải tuân thủ quy định của pháp luật về ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện đó; (ii) Phải được người sở hữu trái phiếu chấp thuận; (iii) DN phát hành phải công bố thông tin bất thường và chịu hoàn toàn trách nhiệm về tình trạng pháp lý của tài sản sử dụng để thanh toán gốc, lãi trái phiếu theo quy định của pháp luật.

Thứ hai, Nghị định số 08/2023/NĐ-CP quy định đối với TPDN đã phát hành trước khi Nghị định số 65/2022/NĐ-CP có hiệu lực thi hành (ngày 16/9/2022) và còn dư nợ thì việc thay đổi điều kiện, điều khoản của trái phiếu phải bảo đảm các nguyên tắc sau: (i) Được số người sở hữu trái phiếu đại diện từ 65% tổng số trái phiếu cùng loại đang lưu hành trở lên chấp thuận; (ii) Trường hợp kéo dài kỳ hạn của trái phiếu thì thời gian tối đa không quá 2 năm so với kỳ hạn tại phương án phát hành trái phiếu đã công bố cho nhà đầu tư; (iii) Đối với người sở hữu trái phiếu không chấp thuận thay đổi điều kiện, điều khoản của trái phiếu thì DN phát hành có trách nhiệm đàm phán để bảo đảm quyền lợi của nhà đầu tư. Trường hợp có người sở hữu trái phiếu không chấp thuận phương án đàm phán thì DN phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đối với người sở hữu trái phiếu theo phương án phát hành trái phiếu đã công bố cho nhà đầu tư (kể cả trường hợp việc thay đổi điều kiện, điều khoản của trái phiếu đã được người sở hữu trái phiếu đại diện từ 65% tổng số trái phiếu trở lên chấp thuận).

Thứ ba, Nghị định số 08/2023/NĐ-CP quy định ngưng hiệu lực thi hành đối với các quy định sau đây tại Nghị định số 65/2022/NĐ-CP đến hết ngày 31/12/2023: (i) Quy định về việc xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân tại điểm d khoản 1 Điều 8 Nghị định số 153/2020/NĐ-CP được sửa đổi tại khoản 6 Điều 1 Nghị định số 65/2022/NĐ-CP; (ii) Quy định về thời gian phân phối trái phiếu của từng đợt phát hành tại khoản 7, khoản 8 Điều 1 Nghị định số 65/2022/NĐ-CP; (iii) Quy định về kết quả xếp hạng tín nhiệm đối với DN phát hành trái phiếu tại điểm e khoản 2 Điều 12 Nghị định số 153/2020/NĐ-CP được sửa đổi tại khoản 9 Điều 1 Nghị định số 65/2022/NĐ-CP.

Bên cạnh các giải pháp chính sách tại Nghị định số 08/2023/NĐ-CP nêu trên, để phát triển thị trường TPDN an toàn, lành mạnh và củng cố niềm tin của nhà đầu tư, từng chủ thể tham gia trên thị trường tuân thủ theo đúng quy định của pháp luật, trong đó, DN còn dư nợ trái phiếu có trách nhiệm đến cùng đối với nghĩa vụ nợ trái phiếu, chủ động minh bạch thông tin tình hình tài chính, khả năng trả nợ của DN thông qua kết quả xếp hạng tín nhiệm, kiểm toán báo cáo tài chính, công bố đầy đủ thông tin về tình hình thanh toán gốc, lãi trái phiếu, tình hình sử dụng vốn từ phát hành trái phiếu, có trách nhiệm thanh toán đầy đủ nghĩa vụ nợ trái phiếu theo phương án phát hành trái phiếu đã công bố thông tin cho nhà đầu tư để bảo đảm uy tín trên thị trường. 

Về phía nhà đầu tư, cần có hiểu biết đầy đủ về quy định của pháp luật, tiếp cận đầy đủ thông tin về DN phát hành và trái phiếu, đánh giá kỹ tình hình tài chính của DN phát hành, phân biệt rõ sản phẩm TPDN với tiền gửi ngân hàng, đánh giá mức độ rủi ro tương xứng với lợi nhuận khi đầu tư trái phiếu và chịu trách nhiệm về quyết định đầu tư của mình. Các tổ chức cung cấp dịch vụ có trách nhiệm nâng cao chất lượng dịch
vụ, tuân thủ đầy đủ quy định của pháp luật và thực hiện nghĩa vụ báo cáo, cung cấp đầy đủ thông tin cho nhà đầu tư mua trái phiếu, làm rõ sự khác biệt giữa TPDN và tiền gửi tiết kiệm ngân hàng và bảo đảm nhà đầu tư phải đáp ứng đủ điều kiện nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp. Cơ quan quản lý Nhà nước sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật và công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động liên quan đến thị trường trái phiếu DN.

Đại diện các hiệp hội DN và chuyên gia đánh giá khá tích cực về Nghị định mới của Chính phủ. Đại diện Hiệp hội DN bất động sản cho rằng: Quy định tại Nghị định 08 mở ra cơ hội đàm phán, đi đến thống nhất phương án thanh toán nợ phù hợp với tình hình tài chính của nhiều DN hiện nay. Đồng thời, nghị định cũng tận dụng được tài sản sẵn có của các DN vào quá trình thanh toán nợ cho trái chủ. Việc các trái chủ có thể nhận tài sản khác, ví dụ là bất động sản cũng là lựa chọn tốt có thể tham khảo khi không chấp nhận các điều kiện gia hạn nợ của tổ chức phát hành. Dù là giải pháp tạm thời nhưng cũng có tác động tích cực đến thị trường trái phiếu DN. Nếu các bên có thể đi đến thống nhất được theo một trong các phương án là gia hạn nợ hoặc hoán đổi tài sản thì sẽ giảm đáng kể nguy cơ vỡ nợ trái phiếu của nhiều tổ chức phát hành hiện tại. Nghị định 08 sẽ cứu nhiều DN giảm được nguy cơ vỡ nợ trong thời gian ngắn, có thời gian để tái cấu trúc. Về lâu dài, các DN phát hành trái phiếu nhiều phải tự tìm ra giải pháp cứu mình.

Còn TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia tài chính ngân hàng đánh giá, việc giãn tiến độ áp dụng tiêu chí nhà đầu tư chuyên nghiệp, rút ngắn thời gian phân phối trái phiếu, xếp hạng tín nhiệm là cần thiết trong bối cảnh thị trường khó khăn, niềm tin giảm, thanh khoản giảm và cũng cần thêm thời gian để các bên liên quan như nhà đầu tư, DN phát hành và tổ chức xếp hạng tín nhiệm chuẩn bị tinh thần, năng lực, quy trình, nhân lực. Vị chuyên gia này cho rằng, các giải pháp trên trước mắt sẽ tháo gỡ đa số vướng mắc liên quan TPDN đáo hạn năm nay và năm tới.

Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 08/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung và ngưng hiệu lực thi hành một số điều tại các Nghị định quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) ra thị trường quốc tế.

Đánh giá về động thái trên, các chuyên gia cho rằng, nguy cơ trước mắt về đáo hạn trái phiếu của doanh nghiệp đã tạm thời được giải quyết, tuy nhiên về lâu về dài vẫn còn rất nhiều việc phải làm để khôi phục lại niềm tin của thị trường.

Giải pháp không mới, doanh nghiệp đã áp dụng

Phân tích về những điểm mới trong Nghị định 08, ông Nguyễn Quang Thuân, Tổng Giám đốc Fiingroup đánh giá, một số giải pháp chất không mới, đã được nhà phát hành TPDN áp dụng và nay chỉ được hợp pháp hoá.

Đơn cử như việc thanh toán nợ TPDN bằng tài sản khác, một số chủ đầu tư đã làm điều này tuy nhiên vấn đề mà nhà đầu tư quan tâm vẫn là tài sản đó có tình trạng pháp lý và giá chuyển đổi ra sao mà để thoả thuận thành công thì cần được sự thoả thuận của cả đôi bên.

Với quy định về việc được kéo dài kỳ hạn trái phiếu tối đa hai năm, thực chất đây là phương án chuyển nợ xấu về tương lai. Điều này phù hợp với mong muốn của các nhà phát hành nhưng với nhà đầu tư TPDN thì cơ chế hướng dẫn và giám sát chặt chẽ, bởi càng kéo dài nhà đầu tư càng mất niềm tin và lo ngại nguy cơ không thu được gì.

Ông Thuân cho rằng Nghị định 08 chủ yếu để xử lý nợ xấu trái phiếu, còn việc khôi phục niềm tin và cầu đầu tư trái phiếu thì cần thời gian và các giải pháp bổ sung tiếp theo.

Tổng Công ty Phát triển Đô thị Kinh Bắc (Mã: KBC) vừa công bố sẽ mua lại trước hạn trái phiếu có mã KBCH2123002 vào ngày 5/4/2023, sớm hơn gần hai tháng so với kế hoạch. Nguồn tiền lấy từ dòng tiền hoạt động sản xuất kinh doanh của tổng công ty.

Theo công bố, đây là lô trái phiếu có giá trị phát hành 1.000 tỷ đồng, mệnh giá 100.000 đồng/trái phiếu, được phát hành ngày 3/6/2021 và đáo hạn 3/6/2023. Lãi suất được áp dụng cố định 10,5%/năm và trả lãi 6 tháng/lần.

Theo kết quả công bố, 1.000 tỷ đồng trái phiếu này được phân phối cho một công ty chứng khoán, một quỹ đầu tư chứng khoán trong nước, 27 nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp, hai tổ chức trong nước khác cùng một quỹ đầu tư chứng khoán nước ngoài. CTCP Chứng khoán Dầu khí (PSI) là bên đứng ra sắp xếp cho thương vụ.

Ngày 3/3, Hội đồng quản trị (HĐQT) KBC cũng vừa thông qua việc cho công ty con là Công ty TNHH MTV Phát triển đô thị Tràng Cát vay tối đa 200 tỷ đồng trong thời hạn 2 năm theo hình thức tín chấp. Mục đích vay nhằm phục vụ cho hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Tính đến cuối năm 2022, KBC sở hữu 100% cổ phần tại Công ty TNHH MTV Phát triển đô thị Tràng Cát với giá trị ghi sổ là 6.630 tỷ đồng.

Ở diễn biến khác, ngày 30/1, CTCP KCN Sài Gòn – Hải Phòng (SHP), công ty con của KBC đã thực hiện chia cổ tức với tỷ lệ 330%/cổ phần, tương đương 330.000 đồng/cổ phần. Trong đó, KBC nhận được khoảng 1.188 tỷ đồng.

Thực tế KBC đang thế chấp 700.000 cổ phần của SHP tại CTCP Chứng khoán An Bình (ABS). Do đó, cuối tháng 1, Kinh Bắc có thể nhận được số tiền 957 tỷ đồng cổ tức, ứng với 2,9 triệu cổ phần SHP. 231 tỷ đồng còn lại sẽ được chuyển vào tài khoản phong tỏa liên quan.

Tính đến cuối năm 2022, tổng tài sản của KBC trên 34.930 tỷ đồng, tăng 12,7% so với đầu năm. Chiếm phần lớn là tồn kho hơn 12.250 tỷ đồng (tăng 6%), các khoản phải thu ngắn và dài hạn trên 11.700 tỷ đồng (tăng 8%).

Lượng tiền, tương đương tiền, tiền gửi ngân hàng ngắn hạn và chứng khoán kinh doanh trên 4.125 tỷ đồng, chiếm 12% tổng tài sản.

Nợ phải trả của doanh nghiệp ghi nhận trên 17.000 tỷ đồng, tăng 18% so với đầu năm. Trong đó, tổng dư nợ vay hơn 7.600 tỷ đồng (tăng 8%), bao gồm 3.857 tỷ đồng trái phiếu.

 

Cụ thể, ngày 23/2/2023 là ngày thanh toán theo kế hoạch của An Khải Hưng với toàn bộ 185,4 tỷ đồng gốc và lãi lô trái phiếu AKHCH2123001 (bao gồm 5,4 tỷ đồng tiền lãi và gần 180 tỷ đồng tiền gốc).

Tuy nhiên, đến ngày này, công ty mới chỉ thanh toán được 5,4 tỷ đồng tiền lãi và gần 2 tỷ đồng tiền gốc trái phiếu. Còn gần 178 tỷ đồng tiền gốc trái phiếu chưa thanh toán do doanh nghiệp chưa thu xếp được nguồn tiền.

Đáng chú ý, trong văn bản công bố thông tin bất thường về việc chậm thanh toán gốc, lãi trái phiếu lần này, An Khải Hưng không đề cập đến nội dung thời gian dự kiến thanh toán toàn bộ dư nợ gốc trái phiếu còn lại.

Lô trái phiếu AKHCH2123001 được An Khải Hưng phát hành ngày 23/11/2021 với mệnh giá 180 tỷ đồng, kỳ hạn 15 tháng, tức đáo hạn ngày 23/2/2023, lãi suất 12,5%/năm, trả lãi 3 tháng/ lần. 

Mục đích phát hành trái phiếu là thanh toán tiền đặt cọc mua đất tại phường Trường Thạnh, TP Thủ Đức, TP HCM. 

Lô trái phiếu được lưu ký tại CTCP Chứng khoán Dầu khí và được đảm bảo bằng quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở tại thửa đất số 1351, 588; tờ bản đồ số 19, địa chỉ phường Trường Thạnh, quận 9, TP HCM thuộc sở hữu của ông Huỳnh Trọng Nghĩa, Tổng giám đốc công ty.

Thời điểm phát hành thành công (ngày 29/11/2011), An Khải Hưng cho biết danh sách 3 nhà đầu tư mua lô trái phiếu này gồm có 2 NĐT tổ chức (tỷ trọng 5,556%) và 1 NĐT cá nhân (tỷ trọng 94,444%). Tất cả đều là nhà đầu tư trong nước.

CTCP Đầu tư An Khải Hưng được thành lập ngày 26/4/2017, địa chỉ tại L17-11, tầng 17, tòa nhà Vincom Center, 72 Lê Thánh Tôn, phường Bến Nghé, Quận 1, TP HCM; hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản, quyền sử dụng đất thuộc chủ sở hữu, chủ sử dụng hoặc đi thuê. Người đại diện pháp luật là ông Huỳnh Trọng Nghĩa.