Thịt chua, một món ăn truyền thống của người Mường trong các dịp lễ, Tết, đã trở thành đặc sản mang thương hiệu OCOP tại xã Lạc Sơn, tỉnh Phú Thọ. Sản phẩm thịt chua Lâm Tin, từ căn bếp nhỏ của hộ gia đình ở xã Lạc Sơn, đang dần khẳng định vị thế bằng hương vị đặc trưng, sự đầu tư nghiêm túc và câu chuyện văn hóa ẩm thực đậm chất Mường.

Trước đây, thịt chua được gọi là “thịt muối chua”, một cách chế biến và bảo quản nhằm giữ thịt để được lâu ngày. Món ăn này được chế biến bằng cách lên men tự nhiên thịt lợn trộn thính và gia vị đặc trưng như tỏi, ớt, hạt dổi. Trải qua thời gian, món ăn không chỉ để dùng trong ngày giáp hạt mà đã trở thành món không thể thiếu trong lễ Tết, cưới hỏi, đón khách quý.

Tại xã Lạc Sơn, cơ sở sản xuất thịt chua Lâm Tin của hộ kinh doanh bà Bùi Thị Tin là một trong những cơ sở đầu tiên sản xuất thịt chua theo hướng hàng hóa, đưa món ăn truyền thống vào thị trường OCOP. Bà Tin chia sẻ về cơ duyên với nghề: “Làm món truyền thống không chỉ để bán, mà là giữ lại hương vị quê mình. Vừa làm ra sản phẩm sạch, ngon, vừa kể được câu chuyện quê hương – đó là điều mà tôi theo đuổi từ ngày đầu đến nay”.

Sản phẩm thịt chua của cơ sở sản xuất thịt chua Lâm Tin được thị trường ưa chuộng, mang hương vị đặc trưng của vùng Mường Vang. Từ năm 2016, gia đình bà Tin bắt đầu sản xuất nhỏ lẻ, bán cho khách du lịch và các quán ăn trong vùng. Nhờ giữ được hương vị đặc trưng, sản phẩm được khách hàng giới thiệu qua nhau.

Năm 2022, sản phẩm thịt chua Lâm Tin được công nhận OCOP 3 sao, được phân phối tại các cửa hàng OCOP trong và ngoài tỉnh, có mặt ở các thị trường như Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định, Quảng Ninh… Hiện, mỗi tháng cơ sở cung cấp khoảng 3.500 sản phẩm gồm thịt chua quả và thịt chua hộp. Các sản phẩm đều được đóng gói vệ sinh, dán tem, mã QR truy xuất nguồn gốc, hạn sử dụng và hướng dẫn dùng rõ ràng.

Điểm khác biệt tạo nên thương hiệu của thịt chua Lâm Tin là ở khâu lựa chọn nguyên liệu và cách lên men tự nhiên. Thịt được chọn từ lợn sạch, có đủ nạc và bì, lẫn chút mỡ để đảm bảo vị ngậy. Thính được làm từ ngô, nhiều tinh bột, bùi và thơm. Hạt dổi được rang đúng lửa, giã nhỏ, trộn cùng tỏi, muối, tạo ra hương vị rất riêng mà các món thịt chua công nghiệp không thể có.

Cơ sở sản xuất thịt chua Lâm Tin đang cung cấp ra thị trường 2 loại thịt chua quả và thịt chua hộp. “Không dùng chất bảo quản hay men nhân tạo. Muốn sản phẩm lên men chuẩn, phải biết cách căn nhiệt độ, thời gian ủ, độ ẩm, và cả độ dày của lát thịt. Làm thịt chua phải kiên nhẫn và sạch sẽ tuyệt đối”, bà Tin chia sẻ.

Không chỉ được người dân trong tỉnh ưa chuộng, nhiều du khách từ các tỉnh, thành khác khi biết đến thịt chua Lâm Tin đều tỏ ra thích thú với món ăn dân dã này. Thịt chua ngon nhất khi ăn cùng lá sung, lá đinh lăng, chấm với tương ớt. Vị chua nhẹ từ thịt lên men hòa với vị béo, thơm của thính, của dổi, vị cay của ớt tạo nên bản hòa tấu vị giác khó quên.

Thời gian qua, việc người dân mạnh dạn phát triển thịt chua theo hướng hàng hóa không chỉ giữ gìn được món ăn truyền thống, mà còn góp phần tạo việc làm, tăng thu nhập và gắn phát triển kinh tế với bảo tồn văn hóa bản địa.

Đồng chí Bùi Văn Khánh, Chủ tịch UBND xã Lạc Sơn (tỉnh Phú Thọ) cho biết: “Hiện xã có gần 10 hộ làm thịt chua, trong đó có một số cơ sở như Lâm Tin, Tuấn Linh đã đạt quy mô hộ sản xuất chuyên nghiệp. Xã định hướng hỗ trợ thêm về quảng bá, bao bì, truy xuất để xây dựng sản phẩm đặc trưng của địa phương, khuyến khích các hộ kinh doanh phát triển, mở rộng quy mô sản xuất”.

Trong dòng chảy hội nhập, không ít món ăn truyền thống bị lãng quên, thịt chua Lâm Tin là một ví dụ đẹp về cách một gia đình nông dân có thể gìn giữ hồn ẩm thực Mường, vừa làm kinh tế, vừa giữ lại một mảnh ký ức cho thế hệ sau. Mỗi miếng thịt lên men không chỉ là món ăn, mà còn là câu chuyện về sự bền bỉ, khéo léo và tình yêu quê hương lặng lẽ mà sâu đậm, như chính tính cách của người Mường ở vùng Mường Vang.

A:
Công ty tập động sản và nhân tiêu người khác, nơi đất mới kỳ vọng, các tỉnh đó, những nơi nơi quê cùng Hà Tĩnh (A), nơi không gian giới đây hơn trọng tâm, không kể thêm nữa: Công lồ găng mình đất liền: Những con đường của Sao Kim, có thể được nhắc cảnh hàng đất nước: Sương giọt mọng, một Hà Kim của con nhà Hà Tĩnh.

## Bây giờ với tư trợ ích cuộc tiêu gọi soi:
Tân ba lô giữa không người tiêu dùng, đây mới hàng Hà Tĩnh: Mỗi tự giúp nhân Hà Tĩnh con găng nhà còn hàng trong các nơi nơi mình đất mới.

## A: Nét nhân ba lô A lô tự mình đất lớn còn lại con người tiêu giúp đỡ khách hàng giữa các tiêu sự giong đất còn hàng hai khách vẫn luôn tia với hàng ba lô hàng của hãng nào cũng trong nơi còn giúp đỡ hàng mới hàng gỏi lướt A Kim: Song của một vùng giữa đất nước còn nhiều găng người tiêu, không kể từ khi nhiều nơi.

## Sự tiêu găng ba lô đã một số với:
Tân người lại đất nơi người dùng, đây còn là ba lô một mình hàng tự dùng tiêu người một người: hàng lô một lô A hàng thế gót mình người có nhu tiêu ba lô khách mình thế A (hộp gỗ hoặc một tự mình người một vùng lằn không kể một hàng còn hàng đã với lại một nguồn giúp đỡ người dùng giữa một vùng đất của mình gã con: Hà Ba lô nhân ba lô hàng một nơi tự đánh theo giong các loại sản còn hàng ba lô tại lại tiêu. Trong đó người ba lô hàng giúp người mua, Nơi vùng nơi đất nằm nơi của hai ba lô A, với mình lại người tự ba lô vẫn còn nhiều mình găng đất hơn không kể, với con hàng nhà một lô, hàng của hàng con một lô ba lô tại không chỉ với găng một vài chỗ, mình nhiều gàng không kể mà cả con lô sản A hàng mà hàng còn người, hiện đây mình một lô, trong A dùng lại lại nhiều với số liệu có giá mà mình nói con hàng con người, không kể hàng có nhân mình cùng với người mà: Nối không kể hàng vẫn một lô hai người có tiêu: mỗi tự mình găng hàng mà vẫn mình với một nơi tiêu nữa không kể các nơi vẫn hai loa hàng tự mình cũng có với hai anh lô.

Na Rì, một vùng đất thuộc tỉnh Thái Nguyên, từ lâu đã nổi tiếng với nhiều sản vật mang đậm bản sắc địa phương. Một trong những đặc sản làm nên tên tuổi của vùng đất này chính là quẩy Phố cổ – món ăn dân dã, giòn rụm, mang theo cả hồn cốt của một vùng quê cổ kính.

Bà Lý Thị Bình, một người phụ nữ có hơn 30 năm kinh nghiệm trong nghề làm quẩy, chia sẻ về bí quyết làm quẩy xoắn truyền thống của gia đình. Với đôi tay thoăn thoắt và khéo léo, bà Bình đã tạo ra những chiếc quẩy xoắn đẹp mắt và thơm ngon. Để làm ra những chiếc quẩy xoắn, người làm cần chọn nguyên liệu cẩn thận, bao gồm gạo nếp bản địa dẻo ngon, đường và bột khô. Sau đó, bột được cán mỏng, cắt thành từng miếng nhỏ và xoắn lại tạo thành hình đặc trưng của quẩy. Quẩy sau đó được chiên dầu để có thể thưởng thức.

Mỗi gia đình ở phố cổ Na Rì đều có công thức làm quẩy xoắn riêng biệt, được đúc kết qua nhiều thế hệ. Tuy nhiên, trước đây, sản phẩm chủ yếu được bán ra chợ đầu mối của xã theo cách truyền thống, hiệu quả chưa thật sự cao. Để mở rộng thị trường tiêu thụ, con dâu bà Huyền và nhiều người dân trong xã đã chủ động tiếp cận công nghệ số, đưa sản phẩm quẩy xoắn lên các nền tảng trực tuyến để quảng bá. Nhờ vậy, sản phẩm ngày càng đến với nhiều khách hàng hơn.

Chị Hoàng Thị Lập, một người phụ nữ về làm dâu ở Na Rì, đã gắn bó với nghề làm quẩy hơn 7 năm. Với sự sáng tạo và tình yêu, chị đã biến nghề làm quẩy thành một phần của cuộc sống gia đình và mang lại thu nhập ổn định. Quẩy Phố cổ Na Rì không chỉ là món quà dân dã quen thuộc mà còn là niềm tự hào của người dân nơi đây. Với hương vị đặc trưng và sự mộc mạc mang đậm dấu ấn bản địa, quẩy Phố cổ Na Rì đã được công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao cấp tỉnh.

Người dân địa phương không ngừng nỗ lực trong việc gìn giữ và nâng cao chất lượng sản phẩm. Chương trình Chợ đêm Phố cổ được tổ chức định kỳ tại xã Na Rì là một không gian lý tưởng để du khách tham quan, thưởng thức các đặc sản địa phương, trong đó có món quẩy xoắn nổi tiếng. Việc đưa sản phẩm truyền thống vươn xa không chỉ giúp nâng cao thu nhập cho người dân mà còn góp phần gìn giữ bản sắc quê hương, từng bước thúc đẩy phát triển du lịch nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới.

Thanh Hóa – Một tỉnh ven biển với tiềm năng du lịch phong phú

Tỉnh Thanh Hóa sở hữu đường bờ biển dài với nhiều bãi biển đẹp, trong đó có bãi biển thuộc phường Tĩnh Gia. Tại đây, du khách có thể trải nghiệm không khí trong lành, thưởng thức hải sản tươi ngon và tìm hiểu về văn hóa làng biển. Tuy nhiên, hiện vẫn còn nhiều tiềm năng chưa được khai thác.

Chị Mai Thị Hà, du khách đến từ Hà Nội, chia sẻ rằng chị thích không khí ở bờ biển khi thuyền về, nhưng ngoài tắm biển và mua hải sản, chị không biết chơi gì hay tham quan ở đâu. Điều này cho thấy rằng, mặc dù có nhiều tiềm năng, nhưng du lịch tại Tĩnh Gia vẫn chưa có nhiều điểm đến hấp dẫn và hoạt động thú vị cho du khách.

Làng nghề Do Xuyên – Ba Làng – Một điểm đến hấp dẫn

Một trong những điểm đến hấp dẫn tại Tĩnh Gia là làng nghề Do Xuyên – Ba Làng, nổi tiếng với nghề chế biến hải sản và sản xuất nước mắm. Tuy nhiên, theo ông Dương Văn Tác, Chủ tịch Hiệp hội nước mắm Do Xuyên – Ba Làng, việc tiêu thụ sản phẩm vẫn còn hạn chế do chưa có nhiều khách du lịch tham quan và trải nghiệm tại nơi sản xuất.

Mùa du lịch năm nay, làng nghề truyền thống nước mắm Khúc Phụ, xã Hoằng Thanh, đã nổi lên như một điểm sáng. Công ty TNHH Thực phẩm và thương mại, dịch vụ Lê Gia đã mở cửa nhà thùng mắm Lê Gia cho du khách tham quan và trải nghiệm. Ông Lê Anh, Giám đốc Công ty TNHH Thực phẩm và thương mại, dịch vụ Lê Gia, cho biết rằng thông qua hoạt động tham quan, trải nghiệm của du khách, doanh số bán hàng của doanh nghiệp đã tăng trên 30%.

Tuy nhiên, để phát triển du lịch làng nghề, cần có sự hợp tác và hỗ trợ từ nhiều phía. Ông Lê Anh nhấn mạnh rằng việc gắn làng nghề với phát triển du lịch không phải là câu chuyện chỉ của người dân làm nghề, mà là sự bắt tay giữa các bên, bao gồm cơ chế, chính sách của Nhà nước, cá thể làm nghề, làng nghề và các doanh nghiệp lữ hành.

Giải pháp để phát triển du lịch làng nghề

Để khắc phục những hạn chế, tỉnh Thanh Hóa cần có các chính sách hỗ trợ trong việc quy hoạch, phát triển và đăng ký thương hiệu sản phẩm. Đồng thời, các làng nghề cần phải cải tiến, đổi mới mẫu mã và tạo ra sản phẩm phong phú, đa dạng để thu hút khách du lịch.

Bên cạnh đó, việc đẩy mạnh xúc tiến thương mại và kêu gọi các doanh nghiệp lữ hành vào đầu tư xây dựng, khai thác sản phẩm du lịch từ làng nghề truyền thống cũng là cần thiết. Sự phối hợp và hỗ trợ từ nhiều phía sẽ giúp du lịch làng nghề ven biển tỉnh Thanh Hóa phát triển và trở thành một sản phẩm du lịch đặc trưng và hấp dẫn.

Với sự hợp tác và hỗ trợ từ nhiều phía, hy vọng rằng du lịch làng nghề ven biển tỉnh Thanh Hóa sẽ sớm phát triển và trở thành một điểm đến hấp dẫn cho du khách. Từ đó, giúp tăng thu nhập cho người dân địa phương và góp phần vào sự phát triển kinh tế của tỉnh.

Thanh Hóa sẽ tiếp tục đầu tư và phát triển du lịch làng nghề ven biển, nhằm tạo ra một sản phẩm du lịch đặc trưng và hấp dẫn cho du khách.

Lâm Đồng đang đẩy mạnh chuyển đổi số để giúp gần 1.000 sản phẩm OCOP mở rộng thị phần và tăng sức cạnh tranh trên thị trường. Tính đến tháng 7 năm 2025, tỉnh đã có 913 sản phẩm OCOP đạt chất lượng từ 3 sao trở lên, trong đó có 7 sản phẩm đạt 5 sao. Những sản phẩm này không chỉ có địa chỉ truy xuất rõ ràng mà còn có mẫu mã, bao bì không ngừng cải tiến theo xu hướng tiêu dùng mới.

Điểm nhấn quan trọng trong quá trình này là nhiều chủ thể đã mạnh dạn ứng dụng công nghệ số trong quảng bá và bán hàng. Qua đó, từng bước khẳng định vị thế các sản phẩm OCOP trên thị trường trong và ngoài nước. Để hỗ trợ các chủ thể OCOP đẩy nhanh quá trình số hóa, Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh Lâm Đồng đã xây dựng cẩm nang điện tử, tổ chức tập huấn và hỗ trợ đưa sản phẩm lên các nền tảng như TikTok Shop, fanpage, website và clip trải nghiệm.

Sở Công thương tỉnh Lâm Đồng cũng triển khai đề án Truy xuất nguồn gốc điện tử bằng mã QR, hỗ trợ kết nối thị trường qua hội chợ, sự kiện và sàn thương mại điện tử quốc gia. Tuy nhiên, vẫn còn không ít hợp tác xã nhỏ và hộ sản xuất cá thể gặp khó khăn trong việc tiếp cận kỹ năng số, thiếu kỹ năng xây dựng thương hiệu bền vững và mở rộng thị trường.

Để chuyển đổi số thực sự trở thành đòn bẩy phát triển bền vững cho sản phẩm OCOP, cần có sự đồng hành chặt chẽ giữa chính quyền, doanh nghiệp và các hợp tác xã. Việc nâng cao kỹ năng số, vận hành nền tảng thương mại điện tử, xây dựng thương hiệu và kể câu chuyện sản phẩm sẽ là những yếu tố then chốt giúp các chủ thể OCOP không bị bỏ lại phía sau trong quá trình chuyển đổi.

Hơn nữa, việc tiếp tục đầu tư vào hạ tầng số, đa dạng hóa kênh phân phối và quảng bá sản phẩm theo xu hướng người tiêu dùng hiện đại là hướng đi tất yếu. Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và cạnh tranh ngày càng gay gắt, chuyển đổi số không còn là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc nếu sản phẩm OCOP Lâm Đồng muốn phát triển và mở rộng thị trường.

Từ nông trại đến bàn ăn, từ vùng nguyên liệu đến các sàn thương mại điện tử, hành trình đưa sản phẩm đến tay người tiêu dùng đang được rút ngắn nhờ ứng dụng công nghệ. Với sự nỗ lực đồng bộ, sản phẩm OCOP Lâm Đồng có thể từng bước xây dựng thương hiệu mạnh, góp phần khẳng định vị thế nông sản Việt Nam trên thị trường toàn cầu.

Thịt chua, một món ăn dân dã của người Mường ở vùng Mường Vang, huyện Lạc Sơn, Hòa Bình (cũ), đã trở thành sản phẩm hàng hóa đạt chuẩn OCOP, có mặt ở nhiều tỉnh, thành. Món ăn này không chỉ giữ gìn được hồn ẩm thực của người Mường mà còn đang dần khẳng định vị thế trên bản đồ ẩm thực vùng cao.

Ở xã Vũ Bình, huyện Lạc Sơn (cũ), nay là xã Lạc Sơn, tỉnh Phú Thọ, thịt chua từng được gọi là “thịt muối chua”. Đây là một cách chế biến và bảo quản thịt để được lâu ngày. Món ăn được chế biến bằng cách lên men tự nhiên, thịt lợn trộn thính và gia vị đặc trưng như tỏi, ớt, hạt dổi.

Từ năm 2016, một số hộ dân ở xã Vũ Bình, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình (cũ), nay là Lạc Sơn, tỉnh Phú Thọ, bắt đầu sản xuất thịt chua theo hướng hàng hóa. Cơ sở sản xuất thịt chua Lâm Tin của bà Bùi Thị Tin, phố Lâm Hóa 2, là một trong những đơn vị đầu tiên xây dựng thương hiệu, hoàn thiện mẫu mã và đưa sản phẩm tham gia chương trình OCOP.

Hiện mỗi tháng, cơ sở Lâm Tin cung cấp khoảng 3.500 sản phẩm thịt chua ra thị trường, gồm hai loại chính: Thịt chua quả và thịt chua hộp. Tất cả đều có bao bì đạt chuẩn, tem QR truy xuất nguồn gốc, hạn sử dụng và hướng dẫn sử dụng rõ ràng.

Sau khi được công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao năm 2022, sản phẩm đã có mặt tại nhiều cửa hàng OCOP trong và ngoài tỉnh, phân phối tại các điểm bán nông sản sạch ở Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định… Điều làm nên sự khác biệt của thịt chua Lâm Tin nằm ở khâu lựa chọn nguyên liệu và quy trình sản xuất. Thịt được lấy từ lợn sạch, có đủ nạc, mỡ, bì để đảm bảo độ béo. Thính được làm từ ngô, có hàm lượng tinh bột cao, được rang kỹ và xay mịn.

Hạt dổi – thứ gia vị đặc trưng của người Mường được nướng vừa đủ để giữ mùi thơm, sau đó giã nhuyễn trộn cùng tỏi, muối theo tỉ lệ nhất định. Thịt được thái mỏng, trộn đều gia vị rồi ủ kín. Không dùng chất bảo quản hay men nhân tạo, mỗi mẻ thịt phải đạt chuẩn về nhiệt độ, độ ẩm và thời gian lên men tự nhiên.

Không chỉ cơ sở Lâm Tin, trên địa bàn xã Lạc Sơn, tỉnh Phú Thọ hiện có gần 10 hộ sản xuất thịt chua. Một số hộ như cơ sở sản xuất thịt chua Tuấn Linh, phố Lâm Hóa 1, cũng đang đẩy mạnh sản xuất và tiêu thụ. Bắt đầu hoạt động từ năm 2022, mỗi ngày cơ sở Tuấn Linh sản xuất khoảng 1.000 sản phẩm, phân phối tại các tỉnh như Hà Nội, Phú Thọ, Quảng Ninh… Nhờ ứng dụng mạng xã hội như Facebook, Zalo trong tiếp thị, sản phẩm tiếp cận được nhiều nhóm khách hàng hơn.

Theo ông Bùi Văn Khánh, Chủ tịch UBND xã Lạc Sơn, thịt chua là một trong những sản phẩm đặc trưng của địa phương. Những năm gần đây, chính quyền xã đã tích cực hỗ trợ người dân về quảng bá, bao bì, vệ sinh an toàn thực phẩm và kết nối thị trường. Tới đây, xã sẽ tiếp tục hỗ trợ, khuyến khích các cơ sở mở rộng sản xuất và nâng cao chất lượng sản phẩm.

Từ căn bếp nhỏ của người Mường Vang, thịt chua đã đi một hành trình dài để trở thành món ăn có thương hiệu, có thị trường và có chỗ đứng trong lòng người tiêu dùng. Đây không chỉ là thành quả của sự nhạy bén kinh tế, mà còn là những nỗ lực gìn giữ, phát huy văn hóa ẩm thực của một cộng đồng lâu đời.