IMF cho biết, tình trạng phân mảnh hạn chế cũng có thể làm giảm 0,2% GDP toàn cầu, nhưng lưu ý rằng cần phải nghiên cứu thêm để đánh giá chi phí ước tính đối với hệ thống tiền tệ quốc tế và mạng lưới an toàn tài chính toàn cầu (GFSN).

Báo cáo của IMF, được công bố vào ngày 15/1, nhấn mạnh rằng dòng chảy hàng hóa và vốn toàn cầu đã chững lại sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008-2009 và sự gia tăng các hạn chế thương mại trong những năm tiếp theo. IMF cho hay, đại dịch COVID-19 và cuộc xung đột Nga-Ukraine đã trở thành “phép thử” cho các mối quan hệ quốc tế và làm gia tăng sự hoài nghi về lợi ích của toàn cầu hóa.

Theo thể chế tài chính quốc tế này, mối quan hệ thương mại ngày càng sâu sắc đã giúp giảm đáng kể tỷ lệ nghèo đói trên toàn cầu trong nhiều năm, đồng thời mang lại lợi ích cho người tiêu dùng có thu nhập thấp ở các nền kinh tế tiên tiến thông qua việc “hạ nhiệt” giá cả.

Báo cáo cho biết, các liên kết thương mại rời rạc “sẽ tác động tiêu cực nhất đến các quốc gia có thu nhập thấp và người tiêu dùng nghèo ở các nền kinh tế tiên tiến”.

Những hạn chế đối với di cư xuyên biên giới sẽ tước đi các kỹ năng có giá trị của nền kinh tế tiếp nhận di cư, đồng thời làm giảm lượng kiều hối ở các nền kinh tế gửi người di cư. Dòng vốn giảm sẽ làm giảm đầu tư trực tiếp nước ngoài, trong khi sự suy giảm hợp tác quốc tế sẽ gây rủi ro cho việc cung cấp hàng hóa trên toàn cầu.

IMF cho biết, các nghiên cứu hiện tại cho thấy rằng sự phân mảnh càng sâu thì chi phí càng lớn, với việc tách rời công nghệ làm tăng đáng kể thiệt hại do hạn chế thương mại toàn cầu.

Báo cáo lưu ý rằng, các nền kinh tế thị trường mới nổi và các quốc gia có thu nhập thấp có thể gặp rủi ro cao nhất khi nền kinh tế toàn cầu chuyển sang hình thức “khu vực hóa tài chính” nhiều hơn và hệ thống thanh toán toàn cầu bị phân mảnh. Với việc chia sẻ rủi ro quốc tế ít hơn, sự phân mảnh kinh tế toàn cầu có thể dẫn đến biến động kinh tế vĩ mô cao hơn, khủng hoảng nghiêm trọng hơn và áp lực lớn hơn đối với các vùng đệm quốc gia.

Nó cũng có thể làm suy yếu khả năng của cộng đồng thế giới trong việc hỗ trợ các quốc gia gặp khủng hoảng và làm phức tạp thêm việc giải quyết các cuộc khủng hoảng nợ công trong tương lai.

Bức tranh kinh tế Việt Nam năm 2023: Tìm kiếm ổn định trong bất định

Tại báo cáo chiến lược vĩ mô năm 2023 mang tên “Lạc quan trên tâm thế thận trọng” công bố ngày 5/1, nhóm phân tích MAS nhận định triển vọng kinh tế toàn cầu trong năm nay tiếp tục là câu chuyện tăng trưởng thấp đi kèm lạm phát cao. 

Theo đó, các ngân hàng trung ương lớn trên thế giới nhiều khả năng sẽ tiếp tục duy trì xu hướng tăng lãi suất để đối phó với lạm phát trong nửa đầu năm 2023 và giảm dần trong nửa cuối năm.

Với nền kinh tế lớn nhất hành tinh, MAS kỳ vọng Cục Dự trữ Liên bang (MAS) sẽ thành công đưa thị trường hạ cánh mềm năm. Về phía nền kinh tế lớn thứ hai thế giới là Trung Quốc, dự báo triển vọng tăng trưởng thấp sau thời gian dài duy trì chiến lược Zero COVID. Trong khi đó, khu vực đồng tiền chung châu Âu (EU) dự báo sẽ bước vào suy thoái trong bối cảnh nợ công ở một số nước gia tăng; tuy nhiên có triển vọng cơ bản ổn định và hồi phục lại trong nửa cuối năm. 

Ngoài ra, xung đột Ukraine – Nga kéo dài có khả năng sẽ tiếp tục gây ra sự gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu lâu hơn và khiến giá hàng hóa duy trì ở mức cao, dù tác động lên chuỗi cung ứng toàn cầu sẽ nhẹ hơn nhiều so với năm 2022.

Giữa nền viễn cảnh kinh tế toàn cầu nhiều thách thức, trong năm 2023, nhóm phân tích MAS cho rằng Việt Nam có thể sẽ ưu tiên mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô hơn tăng trưởng.

Theo kế hoạch của Chính phủ, lạm phát được đặt mục tiêu kiểm soát khoảng 4,5% vào năm 2023, trong khi tăng trưởng GDP năm 2023 dự kiến sẽ ở mức 6,5%. 

Liên quan đến mục tiêu tăng trưởng này, MAS dự phóng Việt Nam sẽ duy trì tốc độ tăng trưởng GDP ở mức 6,2%−6,7% so với cùng kỳ vào năm 2023 và trung bình 7,3% trong giai đoạn 2023-2025, theo đó tốc độ tăng trưởng giải ngân đầu tư công sẽ bù đắp cho sự chững lại trong tăng trưởng tiêu dùng, cũng như sự chậm lại của xuất khẩu và sản xuất công nghiệp. 

Đầu tư công là động lực chính cho tăng trưởng kinh tế 2023

Trong bối cảnh thương mại quốc tế đang chững lại do nhiều thách thức, Chính phủ có thể sẽ tiếp tục đẩy mạnh đầu tư công trong năm 2023. Động thái như vậy không chỉ nhằm mục đích hỗ trợ tăng trưởng GDP của Việt Nam mà còn giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam trong việc thu hút FDI. 

Năm 2023, theo dự toán ngân sách nhà nước cả năm đã được Quốc hội thông qua, chi đầu tư phát triển năm 2023 sẽ ở mức 726,68 nghìn tỷ đồng, tức tăng 38% so với kế hoạch năm 2022. 

Theo đó, báo cáo của MAS kỳ vọng giải ngân đầu tư công cùng với Quy hoạch Điện VIII sẽ là những động lực tăng trưởng chính trong 2023. 

Doanh số bán lẻ có thể chững lại dù vẫn là động lực tăng trưởng kinh tế

Năm 2022, tiêu dùng nội địa tăng khá mạnh (từ mức thấp của năm 2021), với tổng mức bán lẻ tăng khoảng 20% so với cùng kỳ (nếu trừ lạm phát, tăng 15,6%). 

Tuy nhiên trong năm 2023, nhóm phân tích MAS cho rằng tăng trưởng tiêu dùng sẽ chững lại do áp lực lạm phát, điều kiện tài chính thắt chặt (ví dụ như lãi suất cho vay tăng và mức chi trả nợ cao hơn), cũng như rủi ro thất nghiệp gia tăng sẽ gây áp lực lên tiêu dùng trong nước. Cùng đó là việc so sánh với mức nền khá cao của năm 2021.

Tuy nhiên, du lịch tiếp tục phục hồi sẽ là điểm sáng quan trọng thúc đẩy tiêu dùng nội địa như một động lực của tăng trưởng kinh tế. Ngành này đóng góp gần 10% GDP (năm 2018-2019, thời điểm trước dịch) và giải quyết việc làm cho khoảng 1,3 triệu người; vì vậy, các chuyên gia cho rằng sự trở lại của ngành du lịch được kỳ vọng sẽ là động lực tăng trưởng “mới” cho mảng bán lẻ hàng hóa, dịch vụ nói chung và dịch vụ du lịch, lưu trú, ăn uống nói riêng. 

Sản xuất và xuất khẩu có thể phục hồi vào nửa cuối năm

Trước đại dịch COVID-19, xuất khẩu ròng đóng góp khoảng 5–6% GDP. 

Theo Tổng cục Thống kê, kim ngạch xuất khẩu năm 2022 tăng 10,6% so với cùng kỳ và đạt 371,85 tỷ USD. Dù vậy, nếu tính riêng từng giai đoạn, có thể thấy xuất khẩu đã giảm tốc đáng kể từ tháng 9 (chủ yếu đến từ thị trường Hoa Kỳ và EU) sau 3 quý đầu năm mạnh mẽ. 

Theo MAS, tăng trưởng thương mại quốc tế năm 2023 nhìn chung dự báo vẫn tiếp tục chậm lại trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang xấu đi, rủi ro địa chính trị và gián đoạn chuỗi cung ứng tiếp diễn. Theo S&P Global, việc tiền đồng mất giá dẫn đến chi phí đầu vào tăng nhanh hơn, trong bối cảnh tiêu dùng toàn cầu kém khả quan. Điều này cũng được phản ánh qua chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) của các ngành công nghiệp chế biến chế tạo đã chậm lại đáng kể từ tháng 10/2022. 

Do vậy, dự báo ít nhất trong nửa đầu năm, xuất khẩu có thể sẽ tăng trưởng với tốc độ chậm hơn do nhu cầu bên ngoài suy yếu.

Bước sang nửa cuối năm, nhiều sự đồng thuận kỳ vọng rằng lạm phát Chi tiêu tiêu
dùng cá nhân (PCE) quý IV/2022 của Mỹ sẽ thấp hơn dự báo của FED. Điều này có thể sẽ vực dậy tâm lý người tiêu dùng tại Mỹ cũng như các thị trường xuất khẩu chủ lực khác của Việt Nam. Cùng với việc Trung Quốc mở cửa trở lại gần đây, những tín hiệu này được kỳ vọng có thể giúp sớm thúc đẩy xuất khẩu và sản xuất của Việt Nam về cuối năm.

Dòng vốn FDI vẫn tích cực

Theo Tổng cục Thống kê, tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đăng ký vào Việt Nam tính đến ngày 20/12/2022 (bao gồm vốn đăng ký cấp mới, vốn đăng ký điều chỉnh và giá trị góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài) ước đạt gần 27,72 tỷ USD, giảm 11% so với năm trước. Tuy nhiên, điểm sáng là vốn FDI giải ngân đạt tới 22,4 tỷ USD, tăng 13,5% so với cùng kỳ và là mức FDI thực hiện cao nhất trong 5 năm qua.

Trên nền mạnh mẽ của năm 2022, Việt Nam được kỳ vọng vẫn giữ được lợi thế trong việc thu hút FDI trong năm 2023 trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang tái cơ cấu. 

Nhóm phân tích MAS chỉ ra một số yếu tố chính có thể tác động đến triển vọng hút FDI của nước ta trong năm nay bao gồm: ảnh hưởng của việc đồng USD mạnh lên so với VND, rủi ro địa chính trị cũng như cạnh tranh gia tăng trong việc thu hút đầu tư nước ngoài giữa các quốc gia (chẳng hạn như Malaysia, Indonesia, Ấn Độ). 

Lạm phát cả năm dự báo 4,5-5%, chính sách tiền tệ có thể linh hoạt hơn

MAS dự báo lạm phát năm 2023 sẽ dưới mức 4,5-5%, tương ứng với kỳ vọng tăng trưởng tín dụng 13-15%. Cụ thể, trong năm 2022, các chuyên gia cho rằng xung đột Ukraine – Nga và các biện pháp “Zero-Covid” nghiêm ngặt của Trung Quốc đã gây ra lạm phát chi phí đẩy (cost-push inflation). Trong khi đó, bước sang năm 2023, dự báo tác động của yếu tố chi phí đẩy sẽ giảm dần và thay thế bằng yếu tố nội tại (built-in factors) (áp lực giữa lương và giá). 

“Theo chúng tôi quan sát, CPI tăng khá nhanh bắt đầu từ tháng 9/2022, trong đó CPI của nhóm Lương thực & thực phẩm, Nhà ở & VLXD, và Giáo dục có mức tăng cao nhất. Trong bối cảnh này, chúng tôi cho rằng quá trình giảm phát có thể sẽ mất nhiều thời gian hơn vì sẽ có độ trễ giữa tốc độ tăng lương chậm lại và tốc độ lạm phát chậm lại ở các lĩnh vực dịch vụ vốn sử dụng nhiều nhân lực. 

Ngoài ra, với khả năng cao giá điện sẽ tăng vào năm 2023 (giá điện Việt Nam bình quân giữ ở mức 1.864,44 đồng/kWh (chưa bao gồm VAT) kể từ tháng 3/2019), chúng tôi kỳ vọng yếu tố nội tại sẽ đóng vai trò quyết định trong việc gia tăng áp lực lạm phát ở Việt Nam trong năm 2023”, báo cáo của MAS nêu rõ.

Trong giả thuyết như vậy, chính sách tiền tệ được dự báo sẽ linh hoạt hơn trong năm 2023. Nhất là khi các ngân hàng trung ương trên toàn thế giới, bao gồm cả FED, được dự báo sẽ giảm tốc độ tăng lãi suất dần trong năm. 

“Với kỳ vọng này, chúng tôi dự báo chính sách tiền tệ sẽ tiếp tục được thắt chặt trong nửa đầu năm 2023 trước khi nới lỏng dần. Như vậy, mức giảm giá của VND được kỳ vọng sẽ ở mức vừa phải nhờ cơ chế điều tiết cung cầu ngoại tệ linh hoạt của NHNN. Ngoài ra, việc củng cố chính sách tài khóa (với tỷ lệ nợ công năm 2021 là 43,1% GDP) và bộ vốn đệm để ứng phó với các cú sốc từ bên ngoài (nhờ dòng vốn FDI ổn định và thặng dư tài khoản vãng lai) sẽ giúp ổn định vĩ mô nói chung”, nhóm phân tích MAS nhận định.

Theo ông Lê Trung Hiếu, Việt Nam có một số động lực tăng trưởng trong năm 2023. Điều này thể hiện rõ ở góc độ sản xuất và góc độ sử dụng. Cụ thể, ở góc độ sản xuất, ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản trong khó khăn luôn thể hiện vai trò là “bệ đỡ” của nền kinh tế; đồng thời, ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản cũng đang thực hiện quá trình tái cơ cấu chuyển từ “sản xuất nông nghiệp” sang “kinh tế nông nghiệp” và cũng đã đạt được những kết quả tích cực nên kết quả tăng trưởng sẽ ổn định khoảng 3% như những năm gần đây.

Tiếp đó là ngành công nghiệp, đối với công nghiệp chế biến chế tạo, đặc biệt là sản xuất hàng tiêu dùng xuất khẩu (may mặc, da giày, điện tử, đồ gỗ) dự báo sẽ có suy giảm do cầu tiêu dùng thế giới giảm đặc biệt trong quý I và có thể sang quý II/2023; nhưng việc chuyển hướng sang khai thác hiệu quả thị trường nội địa 100 triệu dân còn nhiều tiềm năng để bù đắp.

Đối với lĩnh vực xây dựng hạ tầng, các dự án cơ sở hạ tầng sẽ tập trung thực hiện trong năm 2023, như ngày 1/1/2023 đã khởi công đồng loạt 12 dự án thành phần thuộc dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2021 – 2025.

Đối với khu vực dịch vụ, năm 2023, tiếp tục có sự tăng trưởng khá nhất là hoạt động thương mại điện tử có xu hướng phát triển mạnh trong những năm gần đây; khách du lịch trong nước và quốc tế tiếp tục dự báo tăng cao, khi đó những ngành chưa hoàn toàn phục hồi, hoặc phục hồi chậm so với trước đại dịch sẽ tăng trưởng cao như: dịch vụ lưu trú, ăn uống; vận tải; hoạt động hành chính và dịch vụ hỗ trợ; nghệ thuật vui chơi, giải trí…

Bên cạnh đó, năm 2023, là điểm rơi của đầu tư công trung hạn và giải ngân thực hiện gói đầu tư cơ sở hạ tầng thuộc chương trình phục hồi phát triển kinh tế – xã hội, khi thực hiện đây sẽ là nguồn vốn mồi thúc đẩy đầu tư tư nhân, thúc đẩy sản xuất, kích cầu nền kinh tế.

Cùng với đó, dòng vốn FDI vào Việt Nam dự báo tăng khá khi một số dự án lớn đang hoàn thành thủ tục đầu tư, dự kiến đăng ký và thực hiện trong quý I/2023; các công ty tại Việt Nam tiếp tục đa dạng hóa chuỗi cung ứng. Đây sẽ là động lực chính trong tăng trưởng kinh tế năm 2023.

Tổng cục Thống kê cũng chỉ ra, cầu tiêu dùng năm 2023 sẽ tiếp tục hồi phục sau đại dịch và được hỗ trợ từ nhu cầu du lịch trong nước. Đối với xuất khẩu, mặc dù, năm 2023 sẽ có khó khăn xuất khẩu đến các đối tác thương mại lớn của Việt Nam như Mỹ, EU.

Tuy nhiên, Việt Nam có thể bù đắp ở các thị trường FTA thế hệ mới; RCEP khi Trung Quốc mở cửa trở lại khi nới lỏng chính sách Zero COVID, khi đó Việt Nam có thể xuất khẩu những mặt hàng tiêu dùng vào thị trường hơn 1 tỷ dân sau thời gian dài cách ly, dự báo có sự tăng trưởng xuất khẩu từ 6-8%. Bên cạnh đó, khi Trung Quốc mở cửa trở lại vào đầu năm 2023 thì lượng lớn khách du lịch từ Trung Quốc sẽ đến Việt Nam, khi đó xuất khẩu dịch vụ sẽ tăng mạnh.

“Cùng với các chính sách tiếp tục hỗ trợ phát triển kinh tế của Chính phủ trong năm 2023, mặc dù, có nhiều khó khăn nhưng nền kinh tế có thể đạt được mục tiêu tăng trưởng 6,5% như Quốc hội đã đề ra”, Phó Tổng cục trưởng Lê Trung Hiếu tin tưởng./. 

Tăng trưởng GDP quý IV/2022 của Việt Nam đạt 5,92% so với cùng kỳ năm 2021, đó là thông tin do Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê Nguyễn Thị Hương công bố tại cuộc họp báo về số liệu thống kê kinh tế xã hội quý IV và cả năm 2022 diễn ra ngày hôm nay (29/12).  Con số này tuy cao hơn tốc độ tăng 4,7% và 5,17% của cùng kỳ năm 2020 và 2021 nhưng thấp hơn tốc độ tăng của quý IV các năm 2011-2019.  

Tính chung cả năm, tăng trưởng GDP năm 2022 của Việt Nam đạt 8,02%. Đây cũng là mức tăng GDP hàng năm cao nhất trong giai đoạn 2011-2022.

Trong mức tăng chung của toàn nền kinh tế, khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 3,36%, đóng góp 5,11% vào tốc độ tăng tổng giá trị tăng thêm của toàn nền kinh tế; khu vực công nghiệp và xây dựng tăng 7,78%, đóng góp 38,24%; khu vực dịch vụ tăng 9,99%, đóng góp 56,65%.