Theo Bộ Tài chính, những tháng gần đây, trong bối cảnh kinh tế vĩ mô trong và ngoài nước có những diễn biến phức tạp, thị trường TPDN gặp khó khăn về thanh khoản và niềm tin của thị trường bị ảnh hưởng, Chính phủ và lãnh đạo Chính phủ đã có các chỉ đạo quyết liệt để khôi phục niềm tin và giảm áp lực thanh khoản của thị trường TPDN. 

Về khung khổ pháp lý, ngày 5/3/2023, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 08/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung và ngưng hiệu lực thi hành một số điều tại các nghị định quy định về chào bán, giao dịch TPDN riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán TPDN ra thị trường quốc tế để góp phần giải quyết vấn đề khó khăn trước mắt về thanh khoản, góp phần tạo điều kiện cho DN cân đối nguồn tiền phục vụ sản xuất kinh doanh và thanh toán nghĩa vụ trái phiếu đến hạn, đồng thời bảo đảm quyền lợi của chủ sở hữu trái phiếu, tuân thủ theo đúng quy định của pháp luật.

Bộ Tài chính phân tích một số nội dung cơ bản đáng chú ý của Nghị định số 08/2023/NĐ-CP.

Thứ nhất, theo quy định tại Nghị định số 153/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định về chào bán, giao dịch TPDN riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán TPDN ra thị trường quốc tế (khoản 3 Điều 34) DN phát hành trái phiếu có trách nhiệm: “Thanh toán đầy đủ, đúng hạn lãi, gốc trái phiếu khi đến hạn và thực hiện các quyền kèm theo (nếu có) cho chủ sở hữu trái phiếu theo điều kiện, điều khoản của trái phiếu”. Nghị định số 08/2023/NĐ-CP bổ sung quy định: Đối với trái phiếu chào bán tại thị trường trong nước, trường hợp DN phát hành không thể thanh toán đầy đủ, đúng hạn nợ gốc, lãi trái phiếu bằng đồng Việt Nam theo phương án phát hành đã công bố cho nhà đầu tư, DN có thể đàm phán với người sở hữu trái phiếu để thanh toán gốc, lãi trái phiếu đến hạn bằng tài sản khác theo các nguyên tắc sau: (i) Tuân thủ quy định của pháp luật dân sự và pháp luật có liên quan; đối với ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện thì còn phải tuân thủ quy định của pháp luật về ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện đó; (ii) Phải được người sở hữu trái phiếu chấp thuận; (iii) DN phát hành phải công bố thông tin bất thường và chịu hoàn toàn trách nhiệm về tình trạng pháp lý của tài sản sử dụng để thanh toán gốc, lãi trái phiếu theo quy định của pháp luật.

Thứ hai, Nghị định số 08/2023/NĐ-CP quy định đối với TPDN đã phát hành trước khi Nghị định số 65/2022/NĐ-CP có hiệu lực thi hành (ngày 16/9/2022) và còn dư nợ thì việc thay đổi điều kiện, điều khoản của trái phiếu phải bảo đảm các nguyên tắc sau: (i) Được số người sở hữu trái phiếu đại diện từ 65% tổng số trái phiếu cùng loại đang lưu hành trở lên chấp thuận; (ii) Trường hợp kéo dài kỳ hạn của trái phiếu thì thời gian tối đa không quá 2 năm so với kỳ hạn tại phương án phát hành trái phiếu đã công bố cho nhà đầu tư; (iii) Đối với người sở hữu trái phiếu không chấp thuận thay đổi điều kiện, điều khoản của trái phiếu thì DN phát hành có trách nhiệm đàm phán để bảo đảm quyền lợi của nhà đầu tư. Trường hợp có người sở hữu trái phiếu không chấp thuận phương án đàm phán thì DN phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đối với người sở hữu trái phiếu theo phương án phát hành trái phiếu đã công bố cho nhà đầu tư (kể cả trường hợp việc thay đổi điều kiện, điều khoản của trái phiếu đã được người sở hữu trái phiếu đại diện từ 65% tổng số trái phiếu trở lên chấp thuận).

Thứ ba, Nghị định số 08/2023/NĐ-CP quy định ngưng hiệu lực thi hành đối với các quy định sau đây tại Nghị định số 65/2022/NĐ-CP đến hết ngày 31/12/2023: (i) Quy định về việc xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân tại điểm d khoản 1 Điều 8 Nghị định số 153/2020/NĐ-CP được sửa đổi tại khoản 6 Điều 1 Nghị định số 65/2022/NĐ-CP; (ii) Quy định về thời gian phân phối trái phiếu của từng đợt phát hành tại khoản 7, khoản 8 Điều 1 Nghị định số 65/2022/NĐ-CP; (iii) Quy định về kết quả xếp hạng tín nhiệm đối với DN phát hành trái phiếu tại điểm e khoản 2 Điều 12 Nghị định số 153/2020/NĐ-CP được sửa đổi tại khoản 9 Điều 1 Nghị định số 65/2022/NĐ-CP.

Bên cạnh các giải pháp chính sách tại Nghị định số 08/2023/NĐ-CP nêu trên, để phát triển thị trường TPDN an toàn, lành mạnh và củng cố niềm tin của nhà đầu tư, từng chủ thể tham gia trên thị trường tuân thủ theo đúng quy định của pháp luật, trong đó, DN còn dư nợ trái phiếu có trách nhiệm đến cùng đối với nghĩa vụ nợ trái phiếu, chủ động minh bạch thông tin tình hình tài chính, khả năng trả nợ của DN thông qua kết quả xếp hạng tín nhiệm, kiểm toán báo cáo tài chính, công bố đầy đủ thông tin về tình hình thanh toán gốc, lãi trái phiếu, tình hình sử dụng vốn từ phát hành trái phiếu, có trách nhiệm thanh toán đầy đủ nghĩa vụ nợ trái phiếu theo phương án phát hành trái phiếu đã công bố thông tin cho nhà đầu tư để bảo đảm uy tín trên thị trường. 

Về phía nhà đầu tư, cần có hiểu biết đầy đủ về quy định của pháp luật, tiếp cận đầy đủ thông tin về DN phát hành và trái phiếu, đánh giá kỹ tình hình tài chính của DN phát hành, phân biệt rõ sản phẩm TPDN với tiền gửi ngân hàng, đánh giá mức độ rủi ro tương xứng với lợi nhuận khi đầu tư trái phiếu và chịu trách nhiệm về quyết định đầu tư của mình. Các tổ chức cung cấp dịch vụ có trách nhiệm nâng cao chất lượng dịch
vụ, tuân thủ đầy đủ quy định của pháp luật và thực hiện nghĩa vụ báo cáo, cung cấp đầy đủ thông tin cho nhà đầu tư mua trái phiếu, làm rõ sự khác biệt giữa TPDN và tiền gửi tiết kiệm ngân hàng và bảo đảm nhà đầu tư phải đáp ứng đủ điều kiện nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp. Cơ quan quản lý Nhà nước sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật và công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động liên quan đến thị trường trái phiếu DN.

Đại diện các hiệp hội DN và chuyên gia đánh giá khá tích cực về Nghị định mới của Chính phủ. Đại diện Hiệp hội DN bất động sản cho rằng: Quy định tại Nghị định 08 mở ra cơ hội đàm phán, đi đến thống nhất phương án thanh toán nợ phù hợp với tình hình tài chính của nhiều DN hiện nay. Đồng thời, nghị định cũng tận dụng được tài sản sẵn có của các DN vào quá trình thanh toán nợ cho trái chủ. Việc các trái chủ có thể nhận tài sản khác, ví dụ là bất động sản cũng là lựa chọn tốt có thể tham khảo khi không chấp nhận các điều kiện gia hạn nợ của tổ chức phát hành. Dù là giải pháp tạm thời nhưng cũng có tác động tích cực đến thị trường trái phiếu DN. Nếu các bên có thể đi đến thống nhất được theo một trong các phương án là gia hạn nợ hoặc hoán đổi tài sản thì sẽ giảm đáng kể nguy cơ vỡ nợ trái phiếu của nhiều tổ chức phát hành hiện tại. Nghị định 08 sẽ cứu nhiều DN giảm được nguy cơ vỡ nợ trong thời gian ngắn, có thời gian để tái cấu trúc. Về lâu dài, các DN phát hành trái phiếu nhiều phải tự tìm ra giải pháp cứu mình.

Còn TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia tài chính ngân hàng đánh giá, việc giãn tiến độ áp dụng tiêu chí nhà đầu tư chuyên nghiệp, rút ngắn thời gian phân phối trái phiếu, xếp hạng tín nhiệm là cần thiết trong bối cảnh thị trường khó khăn, niềm tin giảm, thanh khoản giảm và cũng cần thêm thời gian để các bên liên quan như nhà đầu tư, DN phát hành và tổ chức xếp hạng tín nhiệm chuẩn bị tinh thần, năng lực, quy trình, nhân lực. Vị chuyên gia này cho rằng, các giải pháp trên trước mắt sẽ tháo gỡ đa số vướng mắc liên quan TPDN đáo hạn năm nay và năm tới.

Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 08/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung và ngưng hiệu lực thi hành một số điều tại các Nghị định quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) ra thị trường quốc tế.

Đánh giá về động thái trên, các chuyên gia cho rằng, nguy cơ trước mắt về đáo hạn trái phiếu của doanh nghiệp đã tạm thời được giải quyết, tuy nhiên về lâu về dài vẫn còn rất nhiều việc phải làm để khôi phục lại niềm tin của thị trường.

Giải pháp không mới, doanh nghiệp đã áp dụng

Phân tích về những điểm mới trong Nghị định 08, ông Nguyễn Quang Thuân, Tổng Giám đốc Fiingroup đánh giá, một số giải pháp chất không mới, đã được nhà phát hành TPDN áp dụng và nay chỉ được hợp pháp hoá.

Đơn cử như việc thanh toán nợ TPDN bằng tài sản khác, một số chủ đầu tư đã làm điều này tuy nhiên vấn đề mà nhà đầu tư quan tâm vẫn là tài sản đó có tình trạng pháp lý và giá chuyển đổi ra sao mà để thoả thuận thành công thì cần được sự thoả thuận của cả đôi bên.

Với quy định về việc được kéo dài kỳ hạn trái phiếu tối đa hai năm, thực chất đây là phương án chuyển nợ xấu về tương lai. Điều này phù hợp với mong muốn của các nhà phát hành nhưng với nhà đầu tư TPDN thì cơ chế hướng dẫn và giám sát chặt chẽ, bởi càng kéo dài nhà đầu tư càng mất niềm tin và lo ngại nguy cơ không thu được gì.

Ông Thuân cho rằng Nghị định 08 chủ yếu để xử lý nợ xấu trái phiếu, còn việc khôi phục niềm tin và cầu đầu tư trái phiếu thì cần thời gian và các giải pháp bổ sung tiếp theo.

 

Báo cáo tại phiên họp thường kỳ Chính phủ tháng 2/2023, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, trong tháng, tình hình thế giới tiếp tục biến động phức tạp, khó lường, nhất là diễn biến xung đột Nga – Ukraine và phản ứng của các nước lớn. Lạm phát thế giới tuy đã giảm dần nhưng duy trì mức cao, tiềm ẩn nhiều rủi ro; dự báo khả năng các nước thắt chặt hơn nữa chính sách tiền tệ; tiêu dùng và các hoạt động kinh tế tiếp tục suy giảm cùng tăng trưởng thấp tại nhiều nền kinh tế. 

Cùng đó, thị trường bất động sản ở một số quốc gia sụt giảm mạnh, tác động trực tiếp tới nhiều ngành, lĩnh vực sản xuất; gia tăng rủi ro lên thị trường tài chính, tiền tệ, trái phiếu doanh nghiệp… 

Trong khi đó, đà phục hồi của kinh tế Trung Quốc có những tín hiệu khả quan, sẽ tác động tới giá dầu thế giới, có thể ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát lạm phát toàn cầu, gia tăng áp lực cạnh tranh đối với hàng hóa của các nước ASEAN, nơi có cơ cấu sản xuất, xuất khẩu có nhiều nét tương đồng với Trung Quốc.

Trong nước, tình hình kinh tế – xã hội tháng 2 và hai tháng đầu năm 2023 tiếp tục phục hồi, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát được lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn.

Theo đó, lạm phát được kiểm soát ở mức phù hợp, CPI tháng 2/2023 tăng 4,31% so với cùng kỳ năm ngoái, thấp hơn mức tăng CPI tháng 1/2023 là 4,89%. Bình quân hai tháng đầu năm 2023, CPI tăng 4,6%, nhưng cũng cần lưu ý chỉ số CPI cơ bản 2 tháng tăng tới 5,08% so với cùng kỳ.

Thị trường tiền tệ cơ bản ổn định, lãi suất cho vay bắt đầu có xu hướng giảm; thanh khoản hệ thống ngân hàng được bảo đảm; điều hành tỷ giá phù hợp với diễn biến thị trường, đáp ứng nhu cầu ngoại tệ trong nước.

Thu ngân sách Nhà nước hai tháng ước đạt 22,4% dự toán, tăng 10,6% so với cùng kỳ năm trước, trong đó thu nội địa đạt 23,6% dự toán, tăng 17%.

Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đăng ký cấp mới có tín hiệu tích cực, hai tháng đạt 1,76 tỷ USD, cao gấp 2,8 lần cùng kỳ năm 2022. Cán cân thương mại hai tháng xuất siêu 2,82 tỷ USD.

Hoạt động sản xuất – kinh doanh tích cực, sức cầu tiêu dùng trong nước tăng cao, các hoạt động kinh tế nhanh chóng trở lại bình thường sau Tết, phần nào thể hiện qua chỉ số Nhà quản trị mua hàng (PMI) tháng 2/2023 đạt 51,2 điểm, kết thúc chuỗi giảm kéo dài 3 tháng trước đó.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cũng nêu ra hàng loạt tín hiệu thách thức như thị trường xuất khẩu suy giảm; thị trường và doanh nghiệp bất động sản gặp nhiều khó khăn; rủi ro trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp tăng… đã và đang tác động trực tiếp, rõ nét hơn đến hoạt động sản xuất – kinh doanh, thị trường tài chính, tiền tệ, lao động, việc làm trong nước.

Cụ thể, trong hai tháng đầu năm, chỉ số IIP toàn ngành công nghiệp ước giảm 6,3% so với cùng kỳ năm trước, trong khi cùng kỳ năm 2022 tăng 5,6%. Trong đó, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo mũi nhọn giảm 6,9%, trong khi cùng kỳ năm 2022 tăng 6,1%, thấp nhất trong cùng kỳ hai tháng từ năm 2001 đến nay. Hầu hết các ngành công nghiệp chủ lực như dệt may, gỗ, điện tử, lương thực, thực phẩm… đều giảm hoặc tăng thấp, cá biệt ngành sản xuất thiết bị điện giảm trên 50%.

Số doanh nghiệp đăng ký thành lập mới và quay trở lại hoạt động hai tháng giảm 11,2% so với cùng kỳ năm trước, trong khi số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường tăng 14,5%.

Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu, xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa hai tháng đều giảm, lần lượt là giảm 13,2%, 10,4% và 16% so với cùng kỳ năm trước.

Đáng chú ý, thị trường bất động sản cũng như các doanh nghiệp trong ngành tiếp tục đối mặt với rất nhiều khó khăn về thanh khoản, dòng tiền, đặc biệt trong bối cảnh áp lực đáo hạn và trả nợ trái phiếu doanh nghiệp năm 2023 lớn.

“Những yếu tố này có thể tác động đến mục tiêu tăng trưởng kinh tế quý I/2023 như đã đề ra tại Nghị quyết 01/NQ-CP, tạo sức ép cho các quý tiếp theo”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nói.

Theo đó, Bộ trưởng nhấn mạnh, cần tiếp tục xác định trọng tâm chính sách để kiểm soát lạm phát là đồng thời cả chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ; trong đó chính sách tài khóa phải đóng vai trò quan trọng và quyết định.

Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, trong bối cảnh hiện nay, cần có các giải pháp điều hành chủ động, quyết liệt, chính xác, kịp thời và phối hợp chặt chẽ, đồng bộ, nhịp nhàng hơn, phù hợp với diễn biến tình hình để vừa không làm tăng thêm vừa hóa giải các khó khăn, thách thức, tận dụng thời gian, cơ hội phục hồi nhanh và phát triển bền vững.

 

Ông Nguyễn Hữu Trung, Quyền Tổng Giám đốc Vietbank, đã có những chia sẻ với truyền thông về các yếu tố sẽ tác động tới hoạt động của ngân hàng trong năm nay.

Theo ông Trung, các dự báo hiện nay đều cho thấy, trong năm 2023 mục tiêu kiềm chế lạm phát vẫn là ưu tiên hàng đầu của các ngân hàng Trung ương trên thế giới. Fed cũng đề ra tín hiệu sẽ chỉ giảm cường độ giữa các lần tăng lãi suất, trong khi kịch bản hạ lãi suất ngay trong năm nay là không chắc chắn.

“Tôi cho rằng đây vẫn sẽ là yếu tố gây sức ép lớn nhất tới xu hướng điều hành chính sách tiền tệ của Việt Nam”, ông nhận định.

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) luôn kiên định với mục tiêu duy trì ổn định kinh tế vĩ mô và kiềm chế lạm phát nên điều hành lãi suất nhiều khả năng sẽ tiếp tục theo hướng linh hoạt. Động thái đó là tất yếu và cũng sẽ ảnh hưởng tới hoạt động kinh doanh của các ngân hàng. Đây là thời điểm mà các ngân hàng sẽ đi chậm lại để đồng hành hiệu quả hơn cùng với khách hàng.

Bên cạnh đó, hiện nay hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp cũng đang gặp vấn đề do đơn đặt hàng giảm rõ rệt vì cầu của thế giới giảm, trong khi chi phí đầu vào chưa giảm tương ứng. Xu hướng này dự báo còn kéo dài tới hết nửa đầu năm 2023. Như vậy trong năm nay, các điều kiện hoạt động kinh doanh suy giảm cũng sẽ ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của ngành ngân hàng.

Cuối cùng, những nút thắt chưa được tháo gỡ của thị trường vốn trong nước cũng sẽ tác động đáng kể tới diễn biến của lãi suất và tình hình hoạt động ngân hàng trong năm 2023.

Nhìn lại năm 2022, thanh khoản của hệ thống ngân hàng gặp khó khăn khi chênh lệch giữa tăng trưởng tín dụng và huy động ở mức cao. Có thể nói tình hình thanh khoản căng thẳng do các biến động mạnh trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp, thị trường bất động sản, trong khi thị trường chứng khoán chưa hoàn toàn hồi phục.

Các vấn đề này chưa được giải quyết dứt điểm trong năm 2022 và sẽ tiếp tục trở thành điểm nghẽn đối với thị trường vốn trong năm 2023. Khi các trụ cột khác trên thị trường vốn trở nên yếu ớt, nhu cầu vay vốn sẽ tiếp tục dồn lên các ngân hàng.

Vị lãnh đạo của Vietbank cũng nhận định rằng khi các trụ cột khác trên thị trường vốn chưa phục hồi thì ngân hàng sẽ càng có thêm cơ hội để tăng trưởng hoạt động mạnh mẽ hơn trong năm nay.

Nếu nhìn vào sự tăng trưởng của toàn ngành nói chung và Vietbank nói riêng trong năm 2022, có thể thấy dù trong bối cảnh kinh tế khó khăn thì ngân hàng vẫn là kênh an toàn và duy trì được tốc độ tăng trưởng dương, bởi Việt Nam được đánh giá là nền kinh tế ổn định, tăng trưởng còn đang ở dưới mức tiềm năng.

Cũng theo ông Trung, ở thời điểm hiện tại, tiền gửi tiết kiệm vẫn sẽ được nhiều người quan tâm vì đây là kênh đầu tư an toàn nhất trong bối cảnh kinh tế còn nhiều vấn đề khó dự đoán. Hiện lãi suất huy động cũng ở mức khá cao, phần lớn các ngân hàng đều có lãi suất trên 9%/năm. 

“Đối với riêng Vietbank, năm vừa rồi tăng trưởng huy động vốn của chúng tôi cao hơn mức bình quân chung của toàn ngành, trong khi lãi suất không nằm trong nhóm top đầu”, ông cho hay

Ở chiều ngược lại, ông cho rằng nhu cầu vay vốn của các doanh nghiệp vẫn còn rất lớn, mặc dù chi phí vốn (lãi suất) ở mức cao. Yếu tố lãi suất sẽ tác động đáng kể lên hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Chia sẻ thêm về mục tiêu kế hoạch của ngân hàng, ông Trung cho biết trong năm 2023, Vietbank sẽ tập trung vào việc nâng cao chuẩn mực hoạt động và hiệu quả quản trị điều hành; nâng cao chất lượng dịch vụ, tối ưu giá trị cho khách hàng và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao gắn với cơ chế đãi ngộ nhân tài.

Cùng với đó, Vietbank sẽ chú trọng phát triển hệ khách hàng truyền thống theo định hướng bán lẻ; đồng thời ưu tiên cung ứng vốn cho các lĩnh vực sản xuất, dịch vụ mà Chính phủ ưu tiên và sẵn sàng đón đầu sự phục hồi của nền kinh tế.

Trong năm 2022, mặc dù bối cảnh khó khăn chung nhưng Vietbank vẫn điều chỉnh tăng lương cho CBNV và chi thưởng theo đánh giá kết quả kinh doanh định kỳ. Có những cán bộ nhân viên của Vietbank trong năm 2022 đã được nhận trên 25 tháng lương thực lãnh. Vietbank cũng có chính sách tri ân CBNV có thâm niên gắn bó với ngân hàng trong 5,10 và 15 năm.

Trước tết Nguyên Đán vừa qua, Vietbank đã chi lương tháng
1/2023 cho toàn thể CBNV trước thời hạn 2 tuần và trong 2 tháng đầu năm 2023, Vietbank tiếp tục triển khai đánh giá để tăng lương đợt mới cho người lao động.