Ngân hàng Morgan Stanley và hai ngân hàng đầu tư khác đã điều chỉnh dự báo của họ về mức lãi suất giới hạn của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) – mức lãi suất mà tại đó lãi suất cơ bản sẽ đạt đỉnh – lên 4% do áp lực lạm phát gia tăng.

Dữ liệu trong tuần này cho thấy sự gia tăng bất ngờ về lạm phát cơ bản trên khắp Khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) gồm 20 quốc gia.

Các sửa đổi cũng được đưa ra sau nhận xét của thành viên hội đồng quản trị ECB và thống đốc ngân hàng quốc gia Bỉ Pierre Wunsch vào ngày 3/3 cho rằng ECB có thể xem xét tăng lãi suất cơ bản lên tới 4% nếu lạm phát cơ bản vẫn ở mức cao liên tục.

Ngân hàng BNP Paribas và Barclays cũng đã có những động thái tương tự Morgan Stanley khi đồng loạt nâng mức dự báo về lãi suất giới hạn của ECB.

Morgan Stanley và BNP Paribas trước đây đã dự báo lãi suất này là 3,25%, trong khi Barclays vào ngày 17/2 đã nâng dự báo lên 3,5%. ECB đã tăng lãi suất lên 2,5% từ mức thấp kỷ lục -0,5% vào tháng 7/2022.

Barclays dự kiến ECB sẽ nâng lãi suất thêm 0,5 điểm phần trăm vào tháng 3 và tháng 5/2023, và thêm 0,25 điểm phần trăm vào tháng Sáu và tháng Bảy năm nay. Tập đoàn tài chính JP Morgan trong tuần này đã nâng dự báo lãi suất giới hạn của ECB từ 3,5% lên 3,75%.

Tăng trưởng tín dụng năm nay có thể chỉ đạt 10-12%

Theo thông tin từ NHNN, tăng trưởng tín dụng mục tiêu cho năm 2023 là khoảng 14-15%. Tuy nhiên, MAS đánh giá áp lực lạm phát cao sẽ phần nào kìm hãm tốc độ tăng trưởng tín dụng.

Cụ thể, trong năm 2023, Việt Nam đưa ra mức lạm phát mục tiêu là dưới 4,5%, điều chỉnh tăng 0,5% so với mức lạm phát mục tiêu dài hạn, nhưng NHNN cũng như giới chuyên gia đều nhận định việc kìm chế lạm phát cũng không đơn giản.

Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, trong 1 năm qua, lạm phát cơ bản tăng liên tục từ 0,66% lên 5,21% vào tháng 1/2023. Việc tăng giá các nhóm hàng hóa và dịch vu thiết yếu như ngành như điện, giáo dục và xăng dầu làm tăng áp lực lạm phát.

MAS cho rằng nguồn tín dụng mới sẽ phần nào tăng thanh khoản của thị trường chung. Tuy nhiên, sự suy giảm chất lượng tài sản trong năm 2022 và các rủi ro nợ xấu do thay đổi môi trường lãi suất sẽ khiến các Ngân hàng Thương mại (NHTM) cẩn trọng hơn trong việc gia tăng tỷ trọng cho các phân ngành/doanh nghiệp có rủi ro cao.

Trước bối cảnh chung như vậy, nhóm phân tích của MAS cho rằng tỷ giá tạm thời ổn định nhưng rủi ro giảm giá đồng nội tệ vẫn còn hiệu hữu do các đợt tăng lãi suất của Fed và nền kinh tế Mỹ vẫn tăng trưởng tốt.

Nhìn chung, dựa trên những yếu tố vĩ mô chưa khả quan, các chuyên gia thận trọng dự phóng tín dụng sẽ chỉ tăng trong khoảng từ 10 – 12% trong năm nay, thấp hơn so với mức tăng trưởng mục tiêu của NHNN. 

Ngoại trừ các ngân hàng có danh mục tín dụng tương đối nhỏ so với toàn ngành, các ngân hàng lớn (bao gồm HDB, MBB, VPB và VCB) có mức tăng tín dụng vượt trội nhờ tích cực hỗ trợ NHNN trong quá trình tái cấu trúc các ngân hàng yếu kém. MAS kỳ vọng nhóm ngân hàng này sẽ tiếp tục nhận được ưu đãi từ các cấp điều hành trong phân bổ hạn mức tăng trưởng tín dụng năm 2023.

Lãi suất tiếp tục xu hướng tăng trong năm 2023

Nhìn lại quý IV/2022, báo cáo tài chính của các ngân hàng cho thấy tiền gửi của khách hàng tại 27 ngân hàng niêm yết đã tăng đáng kể do mức lãi suất huy động tăng cao ở giai đoạn này khi các ngân hàng thương mại liên tục tăng lãi suất tiền gửi để cải thiện tình hình thiếu thanh khoản.

Tính riêng quý IV, theo MAS, tiền gửi huy động được của nhóm ngân hàng niêm yết chiếm 62% tổng số tiền gửi của cả năm, nâng tổng huy động từ 4,1% cuối quý III/2022 lên tới 10,7% cuối năm 2022. Trong số các loại tài sản có thu nhập cố định, lãi suất tiền gửi vừa hấp dẫn hơn so với trái phiếu chính phủ, vừa có rủi ro thấp hơn nhiều so với trái phiếu doanh nghiệp.

Sang 2 tháng đầu năm nay, cuộc đua lãi suất huy động có phần chững lại trong 2 tháng đầu năm nay trong bối cảnh NHNN phát tín hiệu kiềm chế đà tăng lãi suất, đặc biệt là các ngân hàng vừa và nhỏ, để ổn định hoạt động của hệ thống ngân hàng.

Ngoài ra, nhu cầu vốn cho sự tăng trưởng tín dụng giai đoạn cuối năm không quá lớn, đi kèm với sự dồi dào thanh khoản của thị trường liên ngân hàng (lãi suất liên ngân hàng hạ nhiệt). Do đó, lãi suất huy động đã giảm đáng kể và không còn các mức lãi suất huy động vượt 10% (kênh huy động chính thức).

Dự báo cho mặt bằng lãi suất cả năm 2023, nhóm phân tích nhận định việc Fed liên tục tăng lãi suất điều hành có thể làm gia tăng áp lực lên lãi suất trong nước. Hiện tại, mức đỉnh lãi suất kỳ vọng đối với thị trường Mỹ đang là 5% – 5,5%, như vậy lãi suất Fed vẫn có khả năng tiếp tục tăng khoảng 50bps đến 75bps trong hai kỳ họp sắp tới diễn ra vào tháng 3 và tháng 5.

Ngoài ra, mức lãi suất cao được dự kiến sẽ kéo dài đến hết năm 2023. So sánh mức tăng lãi suất điều hành, mức tăng của NHNN (+200bps) thấp hơn nhiều so với mức tăng của Fed (+450bps từ đầu 2022). Điều này có thể dẫn đến dòng chảy ngoại tệ ra khỏi thị trường trong nước.

Nhìn chung, MAS đánh giá nhiều khả năng lãi suất tiếp tục xu hướng tăng trong năm 2023.

Nhiều gói vay giảm lãi suất từ 0,5 – 3%/năm

Theo Công ty Chứng khoán Bảo Việt (BVSC), lãi suất huy động gần như đi ngang trong tháng 1/2023 và có dấu hiệu giảm nhiệt từ cuối tháng. “Mặt bằng lãi suất huy động kỳ hạn trên 6 tháng có xu hướng giảm tại một số ngân hàng với mức độ giảm dao động quanh mức 0,5%. Hiện lãi suất huy động của các ngân hàng phổ biến ở mức 8 – 9,5% với tiền gửi thông thường”, nhóm chuyên gia phân tích tại Công ty Chứng khoán SSI cho biết.

“Mức lãi suất dài hạn hơn 10%/ năm, doanh nghiệp ‘không có cửa’ để đầu tư sản xuất, kinh doanh hiệu quả. Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) và các ngân hàng thương mại (NHTM) cần có giải pháp rõ ràng cũng như lộ trình cụ thể trong vòng 6 tháng tới kéo lãi suất dài hạn xuống để kích thích đầu tư”, ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP Hồ Chí Minh (HUBA) chia sẻ.

Để hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME), nhiều ngân hàng đã mạnh tay tung ra các gói tín dụng lớn với lãi suất cho vay ưu đãi, giảm từ 0,5 – 3%/ năm cho khách hàng thuộc nhiều lĩnh vực. Đơn cử, VietinBank công bố dành 10.000 tỷ đồng, với lãi suất ưu đãi chỉ từ 7%/năm, hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) mới phát triển kinh doanh trong 6 tháng đầu năm 2023. MB giảm lãi suất cho vay tới 1%/năm để hỗ trợ khách hàng doanh nghiệp có doanh thu dưới 100 tỷ đồng. BIDV triển khai gói vay ngắn hạn mới với quy mô 30.000 tỷ đồng phục vụ nhu cầu sản xuất, kinh doanh với lãi suất ưu đãi từ 8%/năm đối với các khoản vay kỳ hạn dưới 6 tháng, hoặc từ 9%/năm đối với các khoản vay từ 6 tháng đến 12 tháng…

Với khách hàng có nhu cầu vay mua nhà, mua xe ô tô, tiêu dùng hay sản xuất, kinh doanh của khách hàng cá nhân, BIDV triển khai gói vay vốn trung dài hạn mới với nhiều ưu đãi: Lãi suất cho vay từ 10,3%/năm trong 12 tháng đầu; từ 10,9%/năm trong 18 tháng kể từ thời điểm giải ngân lần đầu (đối với khách hàng cá nhân vay vốn trung dài hạn theo sản phẩm cho vay phục vụ nhu cầu nhà ở). Đặc biệt, khi khách hàng có nhu cầu vay vốn trung dài hạn tại BIDV (thời gian vay hơn 12 tháng) sẽ có cơ hội nhận thêm các ưu đãi như giảm thêm 0,2% cho khách hàng vay mua nhà qua ứng dụng BIDV Home hoặc khách hàng đổ lương qua BIDV.

Trước đó, Vietcombank là NHTM đầu tiên công bố giảm 0,5% lãi suất cho vay đối với khách hàng cá nhân và tổ chức có dư nợ hiện hữu và phát sinh mới tại ngân hàng, trừ nhóm khách hàng hoạt động trong lĩnh vực rủi ro như bất động sản, chứng khoán… Thời gian áp dụng từ ngày 1/1 đến 30/4/2023.

Kỳ vọng lãi suất cho vay giảm xuống dưới 10%/năm

Theo các chuyên gia kinh tế, lãi suất cho vay duy trì ở mức quá cao sẽ cản trở hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Ở mức chi phí vốn quá cao, doanh nghiệp sẽ không có nguồn lực để sản xuất kinh doanh.

Ngày 21/2, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã có công văn số 953/NHNN-TD yêu cầu NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố; các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài (TCTD) tiếp tục đẩy mạnh triển khai chương trình kết nối ngân hàng – doanh nghiệp tại các địa phương; hỗ trợ tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng; triển khai quyết liệt các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm của ngành ngân hàng năm 2023 theo Chỉ thị 01/CT-NHNN ngày 17/01/2023 của NHNN.

Theo đó, Thống đốc NHNN yêu cầu NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố (NHNN chi nhánh) triển khai tổ chức Hội nghị kết nối ngân hàng – doanh nghiệp trên địa bàn trong tháng 2/2023 để đối thoại trực tiếp, nắm bắt các khó khăn vướng mắc liên quan đến việc tiếp cận vốn vay ngân hàng để kịp thời xử lý, tháo gỡ.

Các NHNN chi nhánh phối hợp với Sở Kế hoạch & Đầu tư, các Sở, ban, ngành và hiệp hội có liên quan tại địa phương rà soát tình hình tiếp cận vốn vay của các doanh nghiệp; nắm rõ thông tin về các doanh nghiệp không tiếp cận được vốn vay ở ngân hàng nào (doanh nghiệp không đủ điều kiện hay ngân hàng không cho vay), nguyên nhân không tiếp cận được và thông tin công khai và làm rõ tại Hội nghị.

Thống đốc cũng yêu cầu các NHNN chi nhánh lập đường dây nóng để tiếp nhận phản ánh, kiến nghị của người dân, doanh nghiệp; yêu cầu các NHTM trên địa bàn có trách nhiệm xử lý, trả lời người dân, doanh nghiệp và báo cáo kết quả xử lý.

Các nội dung trên phải được báo cáo về NHNN trước ngày 28/2.

Đối với các TCTD, bên cạnh việc tiếp tục đẩy mạnh triển khai có hiệu quả các nội dung kết nối ngân hàng – doanh nghiệp, tham gia Hội nghị kết nối Ngân hàng – Doanh nghiệp, thống đốc NHNN cũng chỉ đạo các TCTD thành lập đường dây nóng để tiếp nhận phản ánh, kiến nghị (điện thoại, email) của người dân và doanh nghiệp và xử lý, trả lời rõ ràng cho từng trường hợp cụ thể.

Ngoài ra, chủ động, kịp thời xử lý khó khăn, vướng mắc trong hệ thống; báo cáo chính quyền địa phương, NHNN, các bộ, ngành liên quan về các khó khăn, vướng mắc vượt thẩm quyền; đề xuất, kiến nghị trong quá trình triển khai thực hiện.

Chính phủ giao NHNN xem xét giãn nợ cho doanh nghiệp bất động sản khó khăn

Tại Dự thảo Nghị quyết về một số giải pháp tháo gỡ và thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển lành mạnh, bền vững của Chính phủ, các giải pháp quan trọng được đưa ra với mục đích tháo gỡ khó khăn về thể chế, nguồn vốn và nguồn cung cho thị trường, thúc đẩy nhà ở xã hội.

Theo dự thảo Nghị quyết, Chính phủ yêu cầu Ngân hàng nhà nước Việt Nam rà soát việc cho vay tín dụng đối với các doanh nghiệp bất động sản và có giải pháp phù hợp, hiệu quả góp phần tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển thị trường bất động sản an toàn, lành mạnh, hiệu quả, bền vững theo tinh thần Công điện số 1156/CĐ-TTg ngày 12/12/2022 của Thủ tướng Chính phủ.

Đồng thời, xem xét, đề xuất phương án tín dụng phù hợp để hỗ trợ cho nền kinh tế trong năm 2023 và các năm tiếp theo; xem xét chỉ đạo, hướng dẫn giãn nợ gốc, lãi vay cho các doanh nghiệp bất động sản khó khăn (doanh nghiệp, dự án bất động sản phục vụ tiêu dùng, sản xuất, công nghiệp, du lịch, nghỉ dưỡng…); chỉ đạo, hướng dẫn các tổ chức tín dụng tạo điều kiện cho các doanh nghiệp, người mua nhà và nhà đầu tư được tiếp cận nguồn vốn tín dụng.

Dự thảo Nghị quyết cũng đề xuất Quốc hội dành gói tín dụng khoảng 110.000 tỷ đồng (tương đương khoảng 10% nhu cầu vốn của giai đoạn 2022-2030) cấp cho các ngân hàng thương mại để cho các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân vay theo phương thức tái cấp vốn (giống gói 30.000 tỷ đồng đã thực hiện rất tốt trong giai đoạn 2013-2016 trước đây).

Trong đó, dành khoảng 50% gói tín dụng, tương đương 55.000 tỷ đồng cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân vay ưu đãi. Khoảng 50% còn lại sẽ dành cho khách hàng cá nhân là người mua, thuê mua nhà ở xã hội, nhà ở công nhân.

 Tại Hội nghị Tín dụng bất động sản do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tổ chức ngày 8/2, Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (NHNN) Hà Thu Giang cho biết, kể từ năm 2017 tới hết năm 2019 (thời điểm trước khi xảy ra dịch COVID-19), tín dụng đối với lĩnh vực bất động sản tăng trưởng trên 20%/năm; cao hơn mức độ tăng trưởng tín dụng chung của nền kinh tế (từ 13-14%) và giữ tỷ trọng từ 18-19% tổng dư nợ tín dụng nền kinh tế.

Năm 2020 và 2021, dưới tác động của dịch COVID-19, dư nợ tín dụng bất động sản vẫn có sự tăng trưởng tuy nhiên ở mức thấp hơn những năm trước (năm 2020 tăng 12,06%, năm 2021 tăng 15,37%).

Đến cuối năm 2022, tổng dư nợ tín dụng đối với lĩnh vực bất động sản của các TCTD đạt khoảng 2,58 triệu tỷ đồng, tăng khoảng 24% so với 2021, là một trong những lĩnh vực tăng trưởng cao nhất, chiếm tỷ trọng 21,2% tổng dư nợ đối với nền kinh tế (cao nhất trong 5 năm qua), tỷ lệ nợ xấu là 1,81%. Trong đó, dư nợ tín dụng bất động sản tập trung vào mục đích tiêu dùng/tự sử dụng chiếm 68% và dư nợ đối với hoạt động kinh doanh bất động sản chiếm tỷ trọng 32%.

Doanh số bảo lãnh nhà ở hình thành trong tương lai từ năm 2018 tới nay khoảng 110.000 tỷ đồng, bên cạnh đó, các TCTD cũng tích cực triển khai cho vay theo các chương trình về nhà ở.

Kết quả cho vay hỗ trợ nhà ở theo Nghị quyết 02, tính đến thời điểm kết thúc giải ngân tái cấp vốn, doanh số giải ngân của Chương trình là 29.679 tỷ đồng cho hơn 53.000 cá nhân, hộ gia đình, đến cuối năm 2022, dư nợ cho vay của Chương trình là 6.276 tỷ đồng, nợ xấu chiếm 1,55%.

Ngân hàng chính sách xã hội (NHCSXH) cũng triển khai 5 chương trình cho vay liên quan tới bất động sản với tổng doanh số cho vay 21.602 tỷ đồng, tổng dư nợ 15.440 tỷ đồng chiếm 5,4% trên tổng dư nợ các chương trình cho vay của NHCSXH với trên 262.000 khách hàng đang vay vốn.

Trong đó, chương trình cho vay nhà ở xã hội theo Nghị định 100/2015/NĐ-CP có doanh số cho vay đạt 12.248 tỷ đồng, với gần 24.000 căn nhà được xây dựng mới hoặc sửa chữa, cải tạo để ở, trên 7.000 căn hộ nhà ở xã hội được mua, thuê mua; dư nợ hiện nay là 10.573 tỷ đồng với trên 29.000 khách hàng còn dư nợ.

Kiểm soát rủi ro, bảo đảm an toàn hoạt động của TCTD

Cũng tại Hội nghị, bà Hà Thu Giang đánh giá, thị trường bất động sản trong thời gian từ năm 2010 đến nay đã trải qua các giai đoạn từ tăng trưởng nóng, trầm lắng tới phục hồi và phát triển ổn định, NHNN đã linh hoạt sử dụng các công cụ, chính sách để điều hành tăng trưởng tín dụng đối với lĩnh vực bất động sản, thích ứng với diễn biến thực tế của thị trường nhằm tháo gỡ khó khăn và góp phần duy trì sự phát triển ổn định của thị trường

Đại diện Vụ Tín dụng các ngành kinh tế khẳng định, điều hành tín dụng chung cũng như tín dụng đối với lĩnh vực bất động sản đã bám sát chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ và mang tính nhất quán, xuyên suốt trong thời gian qua.

NHNN đã chỉ đạo các TCTD ưu tiên cấp tín dụng đối với các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, dự án nhà ở thương mại giá rẻ; các nhu cầu chính đáng của doanh nghiệp và người dân; đồng thời phải kiểm soát chặt chẽ rủi ro cấp tín dụng với mục đích đầu cơ để bảo đảm an toàn hệ thống…

Tỷ trọng tín dụng bất động sản trên tổng dư nợ tín dụng chung ổn định ở mức 19%-21%. Tín dụng tập trung chủ yếu vào nhu cầu tự sử dụng (chiếm khoảng 68% dư nợ tín dụng). Dư nợ tín dụng về nhà ở luôn chiếm tỷ trọng cao nhất (trên 60%).

Như vậy có thể thấy tín dụng bất động sản đã tập trung vào đáp ứng nhu cầu cải thiện chỗ ở của người dân, các chương trình tín dụng ưu đãi về nhà ở cũng đã được triển khai hiệu quả tại NHCSXH cũng như các ngân hàng thương mại, góp phần vào sự phát triển lành mạnh, an toàn của thị trường.

Về một số vấn đề cần lưu ý, theo bà Hà Thu Giang, đối với cơ cấu kỳ hạn dư nợ, nhu cầu tín dụng bất động sản thường là với thời hạn trung và dài hạn (hiện nay khoảng 94% dư nợ có thời gian từ 10-25 năm), trong khi đó nguồn vốn huy động của ngân hàng chủ yếu là ngắn hạn với mức lãi suất thay đổi theo thị trường (khoảng 80% là tiền gửi ngắn hạn). Do đó, nếu các TCTD không cân đối được kỳ hạn giữa huy động và cho vay phù hợp, có thể đối mặt với rủi ro thanh khoản.

Có hiện tượng tập trung cấp tín dụng đối với lĩnh vực bất động sản tại một số TCTD, với tốc độ tăng trưởng cao; một số TCTD cũng cấp tín dụng lớn với một số nhóm khách hàng, với khách hàng đầu tư dàn trải, có nhiều dự án dở dang.

Bên cạnh đó, lãnh đạo Vụ Tín dụng các ngành kinh tế nhận định, tín dụng bất động sản tập trung chủ yếu ở mục đích tự sử dụng và có sự tăng trưởng rất cao trong thời gian qua…. mặc dù mục đích này theo thống kê là hướng tới nhu cầu thực và được đánh giá rủi ro ít hơn mục đích kinh doanh bất động sản, song tiềm ẩn rủi ro khách hàng kê khai mục đích để phục vụ nhu cầu mua nhà để ở nhưng bản chất là để đầu tư kinh doanh.

Về chất lượng tín dụng, trong năm 2022, tỷ lệ nợ xấu đối với lĩnh vực bất động sản đang có chiều hướng nhích dần lên, đến nay là 1,81% (năm 2021 là 1,67%)…

Qua tổng hợp báo cáo của các ngân hàng; khó khăn, vướng mắc khi cấp tín dụng cho các dự án bất động sản tập trung ở một số vấn đề.

Trước tiên là hệ thống thủ tục pháp lý liên quan đến đất đai, quy hoạch, đầu tư
, đây là vướng mắc rất lớn tồn tại trong thời gian qua.

Về cơ cấu sản phẩm, thị trường đang có sự mất cân đối cung-cầu tại các phân khúc dư thừa nhà ở cao cấp, biệt thự trong khi nhà ở xã hội, nhà ở giá rẻ còn hạn chế; năng lực tài chính của doanh nghiệp còn hạn chế và phụ thuộc chủ yếu vào vốn vay, trái phiếu, huy động của người mua nhà.

Đặc biệt, hiện nay, chưa có nguồn vốn dài hạn có tính ổn định cho thị trường, việc huy động vốn qua kênh trái phiếu doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn và các doanh nghiệp bất động sản thuộc nhóm ngành phát hành trái phiếu lớn nhất.

Gần đây, một số doanh nghiệp bất động sản có những vi phạm trong phát hành trái phiếu gây mất lòng tin của nhà đầu tư, ảnh hưởng tới hoạt động huy động vốn trên thị trường trái phiếu. Ngoài việc phải xử lý các trái phiếu đáo hạn (giá trị trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn của doanh nghiệp bất động sản 2 tháng cuối năm là 21,4.000 tỷ đồng, trong năm 2023 là 119,1.000 tỷ đồng), nhiều doanh nghiệp còn ứng tiền mua lại trái phiếu doanh nghiệp trước hạn; việc này sẽ gây áp lực lên dòng tiền, tình hình tài chính của doanh nghiệp cũng như dòng vốn tín dụng ngân hàng…

Định hướng trong thời gian tới, bà Hà Thu Giang cho biết, NHNN sẽ tiếp tục bám sát chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, điều hành tín dụng theo hướng tập trung đáp ứng nhu cầu vốn của nền kinh tế, đồng thời góp phần kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, điều hành tín dụng bất động sản phù hợp để bảo đảm an toàn hệ thống và hỗ trợ thị trường bất động sản phát triển lành mạnh và bền vững.

NHNN tiếp tục chỉ đạo TCTD tăng trưởng tín dụng an toàn, hiệu quả, đáp ứng vốn cho nền kinh tế trong đó có lĩnh vực bất động sản, nâng cao chất lượng tín dụng, khả năng tiếp cận vốn tín dụng của người dân, doanh nghiệp.

Tiếp tục rà soát, hoàn thiện khung khổ pháp lý về hoạt động ngân hàng, chủ động rà soát, sửa đổi, bổ sung cơ chế chính sách, quy định pháp luật về hoạt động ngân hàng phù hợp với thực tiễn; tăng cường công tác, giám sát; phòng, chống, ngăn ngừa các vi phạm pháp luật trong lĩnh vực ngân hàng; bảo đảm an toàn trong hoạt động của các TCTD.

Phối hợp với các bộ, ngành để hoàn thiện các quy định pháp lý nhằm hỗ trợ thị trường bất động sản phát triển bền vững đồng thời kiểm soát rủi ro, bảo đảm an toàn hoạt động của TCTD.

Tuy nhiên, mức lãi suất cho vay ở nhiều ngân hàng thương mại vẫn còn neo ở mức cao, điều này cũng ảnh hưởng ít nhiều đến hoạt động sản xuất kinh doanh của cộng đồng doanh nghiệp.  

Tín dụng chảy mạnh vào các lĩnh vực sản xuất

Theo ông Trương Tiến Dũng, Tổng Giám đốc Công ty cổ phẩn Kinh doanh Thủy hải sản Sài Gòn, kiêm Phó Chủ tịch Hội Lương thực Thực phẩm Tp. Hồ Chí Minh (FFA), sau khi Ngân hàng Nhà nước công bố nới room tín dụng vào đầu tháng 12/2022, bản thân doanh nghiệp của ông và các doanh nghiệp trong FFA đã được ngân hàng giải ngân các khoản vay đăng ký trước đó.

Đặc biệt, các doanh nghiệp thuộc chương trình bình ổn thị trường của thành phố cũng đã được tiếp cận với chính sách ưu đãi lãi suất, với mức lãi suất thấp hơn mặt bằng chung từ 1-2%. Qua đó, kịp thời giúp doanh nghiệp có thêm dòng vốn lưu động để triển khai kế hoạch sản xuất kinh doanh vào mùa cao điểm cuối năm cũng như trong năm mới.

Sau công bố nới room, ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng Giám đốc Tập đoàn Vina T&T cũng cho biết, Vina T&T đã được phía ngân hàng giải ngân cho vay. Dù khoản vay chỉ đáp ứng khoảng 15% nhu cầu, song cũng đã hỗ trợ thanh khoản cho doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp có thể dự chi thưởng Tết cho nhân viên sắp tới.

Thực tế, không chỉ riêng các doanh nghiệp trên, nhiều doanh nghiệp trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh có nhu cầu và đủ điều kiện vay vốn đều đã tiếp cận được vốn tín dụng cuối năm, đặc biệt là các doanh nghiệp thuộc 5 lĩnh vực ưu tiên.

Theo ông Nguyễn Đức Lệnh, Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Tp. Hồ Chí Minh, sau động thái nới room tín dụng của Ngân hàng Nhà nước, nhiều doanh nghiệp trên địa bàn đã tiếp cận được vốn ngân hàng. Chỉ tính riêng trong tháng 12/2022, tín dụng trên địa bàn thành phố đã tăng thêm 1,4%, tương đương với trên 45.000 tỷ đồng tín dụng đã được cung ứng ra thị trường.

Đại diện Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Tp. Hồ Chí Minh cho biết, trong năm 2022, tổng dư nợ tín dụng của các tổ chức tín dụng trên địa bàn thành phố ước đạt trên 3,23 triệu tỷ đồng, tăng 14% so với cuối năm 2021. Đáng chú ý, dư nợ tín dụng bằng VND chiếm tỷ trọng 94%, tăng tới 15,26% so với cuối năm 2021.

“Tốc độ tăng trưởng tín dụng trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh phù hợp với định hướng điều hành tín dụng của Ngân hàng Nhà nước trong năm 2022. Trong đó, dòng tín dụng đã tập trung hướng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, hỗ trợ cho chương trình phục hồi tăng trưởng tế của thành phố, với khoảng từ 68-70 % dư nợ tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh”, ông Nguyễn Đức Lệnh, Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Tp. Hồ Chí Minh đánh giá.

Đáng chú ý, các chương trình tín dụng của UBND thành phố, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục phát huy hiệu quả như cho vay 5 nhóm lĩnh vực ưu tiên bao gồm xuất khẩu, nông nghiệp nông thôn, công nghiệp hỗ trợ, doanh nghiệp nhỏ và vừa và doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao với dư nợ khoảng 200.000 tỷ đồng. Đặc biệt, lãi suất cho vay 5 nhóm ngành này chỉ ở mức 5,5%/năm, đã tạo hiệu ứng lan tỏa tốt, hỗ trợ và động lực cho tăng trưởng kinh tế thành phố.

Đã đến lúc dừng cuộc đua lãi suất huy động?

Tại một hội nghị mới đây, ông Phan Văn Mãi, Chủ tịch UBND Tp. Hồ Chí Minh cũng đặc biệt nhấn mạnh vai trò, sự đóng góp của dòng tín dụng ngân hàng trong quá trình phục hồi kinh tế thành phố trong năm 2022.

Theo ông Phan Văn Mãi, tăng trưởng tín dụng trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh ước đạt 14% trong năm 2022, cao hơn mức tăng trưởng 12,87% của bình quân chung cả nước. Đây là tín hiệu rất đáng mừng không chỉ cho thấy năng lực đáp ứng tốt của ngành ngân hàng, mà còn phản ánh sự hấp thụ tốt của nền kinh tế và đo lường “sức khỏe” của cộng đồng doanh nghiệp thành phố.  

Tuy nhiên, lãnh đạo UBND Tp. Hồ Chí Minh cũng nhấn mạnh bức tranh kinh tế thành phố có nhiều điểm sáng tích, nhưng hầu hết chỉ diễn ra trong 3 quý đầu năm. Từ quý IV/2022 xuất hiện một số dấu hiệu cần phải kiểm tra “sức khỏe” kinh tế thành phố.

Từ dữ liệu báo cáo kinh tế vĩ mô Tp. Hồ Chí Minh quý IV/2022 do Trường đại học Kinh tế – Luật Tp. Hồ Chí Minh thực hiện, Tiến sĩ Phạm Thị Thanh Xuân, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển công nghệ ngân hàng cho rằng, cuộc đua lãi suất huy động vừa qua giữa các ngân hàng thương mại đã đủ dài để các ngân hàng xác lập thị phần và cũng gần đến lúc hạ nhiệt. Nếu diễn biến theo hướng này, việc nới room tín dụng cho năm 2023 mới thực sự phát huy tác dụng, cung vốn hỗ trợ doanh nghiệp vượt khó trong năm 2023. Ngược lại, càng siết room tín dụng, cuộc đua lãi suất sẽ còn tiếp tục và tạo hiệu ứng tiêu cực cho nền kinh tế.

“Khi đó, quy mô vốn huy động không tăng đột biến. Dòng vốn cơ bản chỉ dịch chuyển giữa các định chế tài chính. Hệ lụy của việc dòng tiền nhàn rỗi “chạy vòng quanh” giữa các ngân hàng là chi phí vốn tăng lên, tác động tới lạm phát và ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp trong bối cảnh khó khăn”, Tiến sĩ Xuân cho biết.

Thực tế, trong bối cảnh nền kinh tế năm 2023 được dự báo còn nhiều khó khăn thách thức, vai trò dẫn dắt của dòng tín dụng ngân hàng đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình phục hồi của cộng đồng doanh nghiệp. Tuy nhiên, trước xu hướng lãi suất còn neo cao như hiện nay, các doanh nghiệp rất khó có được lợi nhuận dương. Do đó, nhiều doanh nghiệp bày tỏ cần sự sẻ chia nhiều hơn từ phía ngành ngân hàng.

Để hỗ trợ nền kinh tế phục hồi, tại hội nghị triển khai nhiệm vụ ngành ngân hàng mới đây, lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước cho biết, trong năm 2023, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục điều hành tăng trưởng tín dụng hợp lý phù hợp với diễn biến kinh tế vĩ mô, góp phần kiểm soát lạm phát, hỗ trợ phục hồi và tăng trưởng kinh tế; tập trung vốn vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, nhất là các lĩnh vực ưu tiên; kiểm soát tín dụng vào lĩnh vực rủi ro, nâng cao chất lượng tín dụng; đẩy mạnh triển khai các nhiệm vụ của ngành ngân hàng tại Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội, các Chương trình mục tiêu quốc gia…

Về phía
Tp. Hồ Chí Minh, ông Nguyễn Đức Lệnh, Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Tp. Hồ Chí Minh cũng cho biết sẽ tổ chức triển khai thực hiện tốt cơ chế chính sách của Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước và UBND thành phố về các chương trình tín dụng hỗ trợ cho doanh nghiệp.

Đặc biệt, là thực hiện tốt chương trình kết nối doanh nghiệp với nội hàm đó là gắn với gói hỗ trợ lãi suất 2% của Chính phủ cho các nhóm ngành, lĩnh vực ưu tiên. Đồng thời, tiếp tục thực hiện tốt các định hướng của Ngân hàng Nhà nước trong năm 2013, đó là tập trung vào sự ổn định vĩ mô, kiềm giữ lạm phát, hỗ trợ phục hồi kinh tế…

Tập trung vốn cho lĩnh vực sản xuất kinh doanh

Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước, đến ngày 21/12, tín dụng toàn nền kinh tế đạt trên 11,78 triệu tỷ đồng, tăng 12,87% so với cuối năm 2021, tăng 13,96% so với cùng kỳ năm 2021.

Bà Hà Thu Giang, Phó Vụ trưởng phụ trách Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (Ngân hàng Nhà nước) cho biết, cơ cấu tín dụng tiếp tục tập trung vốn cho lĩnh vực sản xuất kinh doanh, tín dụng đối với các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro được kiểm soát. Dư nợ tín dụng đối với 23 chương trình tín dụng chính sách của Ngân hàng Chính sách xã hội đến ngày 30/11 đạt khoảng 279.732 tỷ đồng, tăng 12,81% so với năm 2021 với hơn 6,4 triệu khách hàng còn dư nợ.

Theo bà Hà Thu Giang, căn cứ định hướng tăng trưởng tín dụng năm 2022 khoảng 14%, có điều chỉnh phù hợp với diễn biến, tình hình thực tế, Ngân hàng Nhà nước đã thực hiện điều hành tín dụng hỗ trợ phục hồi kinh tế, đáp ứng nhu cầu vốn cho sản xuất kinh doanh nhưng không chủ quan với rủi ro lạm phát; chỉ đạo tổ chức tín dụng tăng trưởng tín dụng an toàn, hiệu quả, hướng tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên theo chủ trương của Chính phủ.

Cùng với đó, Ngân hàng Nhà nước kiểm soát chặt tín dụng đối với lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro, đặc biệt là hoạt động đầu tư trái phiếu doanh nghiệp, đầu tư, kinh doanh chứng khoán, bất động sản nhất là kiểm soát mức độ tập trung tín dụng vào một số khách hàng/nhóm khách hàng lớn, các dự án có quy mô lớn, phân khúc cao cấp…; tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, người dân tiếp cận tín dụng ngân hàng.

Trong điều hành lãi suất, 8 tháng của năm 2022, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục giữ nguyên các mức lãi suất điều hành trong bối cảnh lãi suất thế giới tăng nhanh, tính từ đầu năm 2022 đến nay, có tổng cộng 340 lượt tăng lãi suất trên toàn cầu và áp lực lạm phát trong nước gia tăng, tạo điều kiện cho tổ chức tín dụng tiếp cận nguồn vốn từ Ngân hàng Nhà nước với chi phí thấp.

Tuy nhiên, từ tháng 9/2022, lạm phát toàn cầu vẫn ở mức cao, Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed) đã liên tục điều chỉnh nhanh, mạnh lãi suất điều hành và dự báo còn tiếp tục tăng trong thời gian tới, đồng USD lên giá mạnh, gia tăng áp lực lên mặt bằng lãi suất và tỷ giá trong nước, tạo sức ép lên lạm phát.

Để tiếp tục triển khai đồng bộ các biện pháp, góp phần kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, tiền tệ, đảm bảo an toàn hệ thống ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước đã điều chỉnh tăng các mức lãi suất điều hành hai lần. Cụ thể, các mức lãi suất điều hành với tổng mức tăng 2%/năm và lãi suất tiền gửi tối đa bằng VND  kỳ hạn dưới 6 tháng tại tổ chức tín dụng với tổng mức tăng 0,8-2%/năm (vào các ngày 23/9 và 25/10); tăng 1%/năm lãi suất cho vay tối đa bằng VND đối với một số lĩnh vực ưu tiên (vào ngày 25/10).

Phó Thống đốc Đào Minh Tú cho biết, đây là giải pháp kịp thời, phù hợp với xu hướng chung trên toàn thế giới để ưu tiên kiểm soát lạm phát, giữ ổn định thị trường ngoại tệ, tạo dư địa thích ứng mới với các biến động trên thị trường, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô đảm bảo an toàn hệ thống. Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo tổ chức tín dụng tiết giảm chi phí hoạt động, thủ tục hành chính, các khoản chi không cần thiết để có dư địa phấn đấu giảm lãi suất cho vay nhằm hỗ trợ và đồng hành cùng doanh nghiệp, người dân vượt qua khó khăn.

Thanh toán không dùng tiền mặt trong 11 tháng đầu năm 2022 đạt mức tăng trưởng cao so với cùng kỳ năm 2021. Giao dịch thanh toán không tiền mặt tăng 85,6% về số lượng và 31,39% về giá trị; qua kênh Internet tăng tương ứng 89,36% và 40,55%; qua kênh điện thoại di động tăng tương ứng 116,1% và 92,3%; qua phương thức QR code tăng tương ứng 182,5% và 210,6%; giao dịch qua POS tăng tương ứng 53,57% và 48,78%; giao dịch qua ATM tăng tương ứng 13,28% và 14,04%.

Điều hành tăng trưởng tín dụng hợp lý

Ông Đào Minh Tú cho biết, năm 2023, kinh tế thế giới dự kiến sẽ tiếp tục phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Kinh tế trong nước thời gian tới đối mặt với thuận lợi và thách thức đan xen.

Ngân hàng Nhà nước tiếp tục điều hành tăng trưởng tín dụng hợp lý phù hợp với diễn biến kinh tế vĩ mô, góp phần kiểm soát lạm phát, hỗ trợ phục hồi và tăng trưởng kinh tế; tập trung vốn vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, nhất là các lĩnh vực ưu tiên; kiểm soát tín dụng vào lĩnh vực rủi ro, nâng cao chất lượng tín dụng; đẩy mạnh triển khai các nhiệm vụ của ngành ngân hàng tại Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội, các Chương trình mục tiêu quốc gia.

Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước cũng triển khai quyết liệt Đề án “Cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021-2025”. Trong số đó, đẩy mạnh xử lý nợ xấu; tăng cường thanh tra và nâng cao hiệu quả giám sát an toàn vĩ mô và vi mô; nâng cao năng lực, hiệu quả quản lý đối với các tô chức tín dụng…

Lãnh đao Ngân hàng Nhà nước cho biết sẽ tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung khuôn khổ pháp lý, cơ chế, chính sách về tiền tệ, hoạt động ngân hàng, bảo đảm thị trường tiền tệ, ngân hàng hoạt động an toàn, lành mạnh, thông suốt, bền vững.

Ngoài ra, tiếp tục triển khai các giải pháp thúc đẩy chuyển đổi số hoạt động ngân hàng để áp dụng các mô hình kinh doanh mới và cung ứng các sản phẩm, dịch vụ công nghệ tiện ích, an toàn đáp ứng nhu cầu của người dân, doanh nghiệp; đảm bảo an ninh, an toàn hệ thống công nghệ thông tin trong ngành ngân hàng, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của khách hàng…/.