Báo cáo mới đây về thị trường trái phiếu của Chứng khoán VnDirect, đơn vị này ước tính giá trị đáo hạn trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) năm 2023 vào khoảng 252.000 tỷ đồng, tăng 64% so với 2022. Trong đó giai đoạn quý II-III được đánh giá là khá thử thách với gần 160.000 tỷ trái phiếu đáo hạn.

Riêng quý I/2023 sẽ có khoảng 31.000 tỷ đồng TPDN đáo hạn (giảm 41% so với cùng kỳ), tuy nhiên áp lực đáo hạn sẽ tăng mạnh trong quý II và III với giá trị lần lượt khoảng 76.500 tỷ đồng (tăng 120% so với cùng kỳ) và 83.000 tỷ đồng (tăng 39% so với cùng kỳ).

Sau giai đoạn thách thức này, lượng TPDN đáo hạn sẽ giảm về mức 61.000 tỷ đồng (tăng 14% so với cùng kỳ) trong quý IV/2023. (VnDirect lưu ý chỉ bao gồm các đợt phát hành TPDN riêng lẻ từ năm 2019 tới nay và đã loại trừ khoản TPDN được mua lại trước hạn từ năm 2021).

46 doanh nghiệp chậm trả lãi hoặc gốc

 Theo thông báo của Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX), đến ngày 5/3/2023, có khoảng 46 doanh nghiệp nằm trong danh sách chậm nghĩa vụ thanh toán lãi hoặc nợ gốc TPDN.

VnDirect ước tính, tổng dư nợ TPDN của các doanh nghiệp này vào khoảng 121.100 tỷ đồng, chiếm gần 12% dư nợ TPDN toàn thị trường. Khoảng gần 38.500 tỷ đồng TPDN của các doanh nghiệp trong danh sách sẽ đáo hạn trong năm 2023, chiếm khoảng 15% tổng giá trị đáo hạn toàn thị trường cả năm.

VnDirect cho rằng để thị trường TPDN có thể phục hồi sẽ cần thêm nhiều giải pháp đồng bộ khác. Đầu tiên là cần thêm nhiều giải pháp quyết liệt hơn từ doanh nghiệp để củng cố niềm tin của nhà đầu tư vào TPDN. Các doanh nghiệp bất động sản cũng phải nỗ lực tái cơ cấu, tái cấu trúc sản phẩm để đáp ứng nhu cầu thực của thị trường, đồng thời có biện pháp xử lý hàng tồn kho nhằm thu tiền về để giải quyết những khó khăn hiện tại về dòng tiền.

Tiếp đến là cơ quan quản lý cần có phương án đẩy nhanh giải quyết các thủ tục pháp lý cho các dự án bất động sản.

Cuối cùng là bài học từ việc xử lý khủng hoảng TPDN tại các nước khu vực như Hàn Quốc, Trung Quốc, việc hỗ trợ các doanh nghiệp tiếp cận được nguồn vốn, đặc biệt là nguồn vốn tín dụng, để giải quyết vấn đề thanh khoản ngắn hạn là rất quan trọng. Vì vậy, VnDirect cho rằng thị trường chờ đợi những tín hiệu tích cực hơn từ các nhóm giải pháp này.

Thêm hai doanh nghiệp thông báo hoãn trả nợ trái phiếu cho nhà đầu tư

Mới đây nhất, Công ty CP Dịch vụ Thương mại TP HCM – Công ty Setra và Hưng Thịnh Quy Nhơn vừa thông báo chậm, hoãn trả gốc, lãi trái phiếu cho nhà đầu tư.

Hưng Thịnh Quy Nhơn vừa công bố chậm thanh toán lãi lô trái phiếu HQNCH2124005. Lô trái phiếu này phát hành ngày 26/5/2021 và đáo hạn vào ngày 26/5/2024, tổng giá trị phát hành 1.600 tỷ đồng. Số tiền lãi phải thanh toán đến hạn là 44,7 tỷ đồng tuy nhiên, Hưng Thịnh Quy Nhơn mới trả được 22,3 tỷ đồng. Số còn lại, Hưng Thịnh Quy Nhơn dự kiến ngày thanh toán tiếp theo sẽ là ngày 10/3/2023.

Cụ thể, lô trái phiếu này có kỳ hạn 36 tháng, lãi suất 11% năm đầu đầu tiên, được bảo lãnh thanh toán và được bảo đảm bằng tài sản, có lãi suất kết hợp giữa lại suất cố định và lại suất thả nổi.

Cụ thể, lô trái phiếu được bảo lãnh thanh toán của Tập đoàn Hưng Thịnh. Tài sản bảo đảm gồm 320 triệu cổ phần của Hưng Thịnh Quy Nhơn, động sản, quyền tài sản, các khoản thu phát sinh; quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất đã hình thành hoặc sẽ hình thành trong tương lai liên quan đến dự án thành phần thuộc dự án tại xã Nhơn Hải, TP Quy Nhơn, Khu kinh tế Nhơn Hội, tỉnh Bình Định.

Các bên tham gia thu xếp trái phiếu cho Hưng Thịnh Quy Nhơn bao gồm Công ty chứng khoán Tiên Phong trong vai trò tư vấn phát hành; Công ty Chứng khoán Thủ Đô là tổ chức đại diện cho chủ sở hữu trái phiếu và Ngân hàng Ngoại Thương Việt Nam (Vietcombank) là tổ chức nhận tài sản đảm bảo.

Một doanh nghiệp khác là Công ty CP Dịch vụ Thương mại TP HCM – Công ty Setra. Công ty này vừa thông báo không có tiền thanh toán 20 mã trái phiếu cho nhà đầu tư. Cụ thể, theo Setra 20 lô trái phiếu từ SET.H2025.01 đến SET.H2025.20 ngày thanh toán theo kế hoạch là 28/2/2023. Tổng số tiền phải thanh toán là 104,1 tỷ đồng. Tuy nhiên, do công ty chưa thu xếp được nguồn vốn thanh toán nên chưa trả được cho nhà đầu tư.

Setra cũng không cho biết sẽ thanh toán vào ngày nào. Setra là doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản, được thành lập năm 1999 trụ sở chính đặt tại số 2 Công trường Mê Linh, Phường Bến Nghé, Q1. Tp.HCM. Hiện Tổng giám đốc kiêm người đại diện theo pháp luật là ông Trần Văn Tuấn (SN 1980).

Trước đó, vào năm 2020, Setra công bố đã phát hành 31 lô trái phiếu, huy động tổng cộng 3.750 tỷ đồng. Các trái phiếu này kỳ hạn 36 tháng, đáo hạn 31/7/2023. Đây là trái phiếu không chuyển đổi, không kèm chứng quyền và có tài sản bảo đảm; lãi suất trái phiếu không được tiết lộ.

Ngân hàng Quốc gia Thụy Sĩ (SNB) vừa công bố báo cáo thua lỗ 132,5 tỷ franc Thụy Sỹ (141,54 tỷ USD) trong năm 2022, phù hợp với các dự kiến tạm thời vừa công bố vào tháng 1/2023.

Khoản lỗ lớn nhất trong lịch sử 115 năm của SNB là do giá trị các khoản đầu tư của SNB sụt giảm vì thị trường trái phiếu và chứng khoán đi xuống trong năm 2022.

Việc đồng franc Thụy Sỹ mạnh lên cũng có tác động tiêu cực, làm giảm tỷ lệ nắm giữ vốn của SNB và lợi nhuận thu được từ các khoản đầu tư nước ngoài khi được chuyển thành đồng franc Thụy Sỹ.

SNB dự kiến sẽ đưa ra chính sách tiền tệ tiếp theo vào ngày 23/3.

Nhà kinh tế Alessandro Bee của UBS nhận định rằng ngay cả khi vốn chủ sở hữu bị mất hoàn toàn thì điều này sẽ không thay đổi chính sách tiền tệ của SNB trong ngắn hạn vì SNB có thể hoạt động mà không cần vốn chủ sở hữu.

Có thể thanh toán gốc, lãi trái phiếu đến hạn bằng tài sản khác

Nghị định số 08/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung nhiều điểm mới về trách nhiệm của doanh nghiệp phát hành trái phiếu.

Cụ thể, theo quy định tại khoản 3 Điều 34 Nghị định số 153/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế, thì doanh nghiệp phát hành trái phiếu có trách nhiệm: “Thanh toán đầy đủ, đúng hạn lãi, gốc trái phiếu khi đến hạn và thực hiện các quyền kèm theo (nếu có) cho chủ sở hữu trái phiếu theo điều kiện, điều khoản của trái phiếu”.

Ngoài nội dung quy định như trên, Nghị định số 08/2023/NĐ-CP bổ sung quy định: Đối với trái phiếu chào bán tại thị trường trong nước, trường hợp doanh nghiệp phát hành không thể thanh toán đầy đủ, đúng hạn nợ gốc, lãi trái phiếu bằng đồng Việt Nam theo phương án phát hành đã công bố cho nhà đầu tư theo quy định tại Điều 17 Nghị định này, doanh nghiệp có thể đàm phán với người sở hữu trái phiếu để thanh toán gốc, lãi trái phiếu đến hạn bằng tài sản khác theo các nguyên tắc sau:

Tuân thủ quy định của pháp luật dân sự và pháp luật có liên quan. Đối với ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện thì còn phải tuân thủ quy định của pháp luật về ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện đó; Phải được người sở hữu trái phiếu chấp thuận; Doanh nghiệp phát hành phải công bố thông tin bất thường và chịu hoàn toàn trách nhiệm về tình trạng pháp lý của tài sản sử dụng để thanh toán gốc, lãi trái phiếu theo quy định của pháp luật.

Được kéo dài kỳ hạn trái phiếu tối đa không quá 2 năm

Điểm b khoản 3 Điều 3 Nghị định số 65/2022/NĐ-CP ngày 16/09/2022 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 153/2020/NĐ-CP quy định: Doanh nghiệp không được thay đổi kỳ hạn của trái phiếu đã phát hành.

Quy định trên đã được Nghị định 08/2023/NĐ-CP sửa đổi theo hướng cho phép doanh nghiệp được thay đổi điều kiện, điều khoản của trái phiếu nhưng phải đảm bảo một số nguyên tắc quy định.

Cụ thể, Nghị định số 08/2023/NĐ-CP nêu rõ: việc thay đổi điều kiện, điều khoản của trái phiếu phải đảm bảo các nguyên tắc sau:

Tuân thủ quy định tại khoản 3 Điều 1 Nghị định này.

Trường hợp kéo dài kỳ hạn của trái phiếu thì thời gian tối đa không quá 02 năm so với kỳ hạn tại phương án phát hành trái phiếu đã công bố cho nhà đầu tư.

 Đối với người sở hữu trái phiếu không chấp thuận thay đổi điều kiện, điều khoản của trái phiếu thì doanh nghiệp phát hành có trách nhiệm đàm phán để đảm bảo quyền lợi của nhà đầu tư. Trường hợp có người sở hữu trái phiếu không chấp thuận phương án đàm phán thì doanh nghiệp phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đối với người sở hữu trái phiếu theo phương án phát hành trái phiếu đã công bố cho nhà đầu tư (kể cả trường hợp việc thay đổi điều kiện, điều khoản của trái phiếu đã được người sở hữu trái phiếu đại diện từ 65% tổng số trái phiếu trở lên chấp thuận).”

Tạm ngưng quy định xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân, xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp

Nghị định 08/2023/NĐ-CP nêu rõ, ngưng hiệu lực thi hành đối với các quy định sau đây tại Nghị định số 65/2022/NĐ-CP đến hết ngày 31/12/2023:

Quy định về việc xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân tại điểm d khoản 1 Điều 8 Nghị định số 153/2020/NĐ-CP được sửa đổi tại khoản 6 Điều 1 Nghị định số 65/2022/NĐ-CP.

Quy định về thời gian phân phối trái phiếu của từng đợt phát hành tại khoản 7, khoản 8 Điều 1 Nghị định số 65/2022/NĐ-CP.

 Quy định về kết quả xếp hạng tín nhiệm đối với doanh nghiệp phát hành trái phiếu tại điểm e khoản 2 Điều 12 Nghị định số 153/2020/NĐ-CP được sửa đổi tại khoản 9 Điều 1 Nghị định số 65/2022/NĐ-CP.

Nghị định 08/2023/NĐ-CP có hiệu lực thi hành kể từ ngày ký ban hành (5/3/2023).

Các đợt chào bán trái phiếu đã gửi nội dung công bố thông tin trước đợt chào bán cho Sở giao dịch chứng khoán trước khi Nghị định này có hiệu lực thi hành mà chưa hoàn thành việc phân phối trái phiếu thì tiếp tục thực hiện theo quy định về thời gian phân phối trái phiếu của từng đợt phát hành tại khoản 7, khoản 8 Điều 1 Nghị định số 65/2022/NĐ-CP.

 Chủ động đàm phán giãn nợ…

Công ty cổ phần Tập đoàn Đầu tư Địa ốc NoVa (Novaland, HOSE: NVL) vừa thông báo đã đạt được thỏa thuận với “trái chủ” Dallas Vietnam Gamma Ltd. Đây là một phần trong kế hoạch tái cơ cấu doanh nghiệp. Công ty đã đàm phán và đạt thỏa thuận với nhà đầu tư về việc giảm số lượng trái phiếu và chứng quyền đang lưu hành thông qua một thỏa thuận hoán đổi. Theo đó, nhà đầu tư sẽ nhận một phần vốn góp/cổ phần (phần vốn hoán đổi) trong hai công ty thành viên của Novaland là Công ty TNHH Đầu tư Địa ốc Thành Nhơn và Công ty cổ phần Đầu tư Tổng hợp Mũi Né để đổi lấy việc hủy bỏ một số lượng trái phiếu và chứng quyền tương ứng.

Trước đó, giữa năm 2022, Dallas Vietnam Gamma Ltd đã mua vào 4.435 trái phiếu chuyển đổi và 185 trái phiếu kèm chứng quyền. Báo cáo tài chính hợp nhất quý IV/2022 của Novaland cho thấy, Dallas Vietnam Gamma là “trái chủ” của Novaland với khoản nợ dài hạn là 4.620 tỷ đồng tại ngày 31/12/2022. 

Ông Bùi Thành Nhơn, Chủ tịch HĐQT Novaland cho biết, Novaland đã và đang thực hiện tất cả các biện pháp có thể để thực hiện nghĩa vụ của mình với “trái chủ” của lô trái phiếu phát hành trong nước thời gian qua.

Theo đó, đối với lô trái phiếu NVLH2224005, công ty vẫn đang thu xếp nguồn tiền để thanh toán phần lãi đến hạn. Với lô trái phiếu NVLH2123009, công ty đã thanh toán đầy đủ phần lãi đến hạn và đề xuất các phương án bao gồm giãn thời hạn thanh toán tiền gốc trái phiếu trong thời gian phù hợp, hoặc hoàn đổi tiền gốc trái phiếu với các sản phẩm bất động sản do công ty đang đầu tư và phát triển.

Tại Công ty cổ phần BCG Energy – thành viên của Công ty cổ phần Tập đoàn Bamboo Capital (HOSE: BCG) mới đây cũng cho biết đã đạt thỏa thuận với nhà đầu tư Hanwa Energy Corporation Singapore Pte Ltd về việc thay đổi thời hạn trả gốc trái phiếu. Theo BCG Energy, trong giai đoạn trái phiếu sắp đến hạn, xét đến những thay đổi về điều kiện thị trường, hai bên đã thương thảo việc chuyển đổi một phần khoản trái phiếu thành khoản nợ với kỳ hạn thanh toán cuối cùng được thay đổi đến ngày 30/6/2023, thay vì ngày 4/9/2022.

Đến thời điểm 31/12/2022, BCG Energy đã thanh toán toàn bộ phần lãi phát sinh và 45 tỷ đồng phần gốc cho đối tác trên. Khoản nợ gốc còn lại tương đương 3 triệu USD đã được BCG Energy và Hanwha Energy thống nhất phương án thanh toán phù hợp với nhu cầu cầu hai bên. Trước đó, vào 4/9/2019, BCG Energy đã phát hành riêng lẻ gói trái phiếu chuyển đổi cho Hanwa Energy Corporation Singapore với giá trị 115,75 tỷ đồng.

Bên cạnh việc tích cực đàm phán thỏa thuận với các đối tác cho vay, một số doanh nghiệp cũng chủ động tăng lãi suất cho các lô trái phiếu để ổn định tâm lý nhà đầu tư trong bối cảnh mặt bằng lãi suất huy động đang neo ở mức cao. Ngoài ra, cũng có nhiều doanh nghiệp đẩy mạnh mua lại trước hạn phần trái phiếu đã phát hành.

Theo báo cáo mới đây của Công ty Chứng khoán Vietcombank (VCBS), tới tháng 1/2023, trong 1,19 triệu tỷ đồng dư nợ trái phiếu doanh nghiệp thì khối lượng dư nợ lớn nhất thuộc về ngành bất động sản, chiếm 37%; kế đến là các ngân hàng khi chiếm 32%.

VCBS cũng cho biết thêm, khối lượng trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn trong năm 2023 ước tính có trên 250.000 tỷ đồng, suy giảm đáng kể so với thời điểm quý III/2022 do việc các nhà phát hành chủ động mua lại trước hạn; trong đó, đáng chú ý giá trị mua lại ngành ngân hàng và bất động sản trong quý IV/2022 lần lượt đạt 35.000 tỷ đồng và 24.000 tỷ đồng.

Như vậy, xu hướng chủ động mua lại trước hạn phần nào giúp doanh nghiệp, nhà phát hành chủ động hơn đối với nhu cầu chi trả vốn trái phiếu doanh nghiệp. Động thái này cũng cho thấy những nỗ lực đáng kể nhằm thu xếp vốn, giải tỏa bớt áp lực đáo hạn trong tương lai gần.

Áp lực đáo hạn vẫn rất lớn

Thực tế cho thấy, việc mua lại trái phiếu trước hạn, tích cực đàm phán với các “trái chủ”, tăng lãi suất, đẩy mạnh tái cấu trúc… đang là những giải pháp chính được các doanh nghiệp phát hành thực hiện trong bối cảnh áp lực trái phiếu đáo hạn ngày càng lớn. Tuy nhiên, bối cảnh thị trường tài chính vẫn chưa có nhiều thuận lợi để hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ thanh toán trái phiếu đến hạn. Do đó, áp lực trái phiếu đáo hạn dự báo vẫn tiếp tục đè nặng lên các doanh nghiệp trong thời gian tới.

Mới đây, Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội vừa công bố danh sách 54 doanh nghiệp công bố thông tin bất thường và báo cáo có nội dung chậm thanh toán gốc, lãi trong giai đoạn từ 16/9/2022 đến ngày 31/1/2023; trong đó, đa phần là các doanh nghiệp phát triển bất động sản, doanh nghiệp năng lượng tái tạo…

Số lượng các doanh nghiệp chậm thanh toán gốc, lãi có thể sẽ tiếp tục gia tăng trong thời gian tới nếu không có giải pháp tháo gỡ kịp thời cũng như lấy lại niềm tin thị trường.

Theo đánh giá của Fiingroup, điều kiện kinh doanh không thuận lợi, đòn bẩy tài chính cao, nhất là một số ngành có dư nợ trái phiếu lớn như bất đồng sản đã khiến cho số lượng doanh nghiệp vi phạm nghĩa vụ nợ gia tăng. Cũng có doanh nghiệp gặp tình huống mất cân đối kỳ hạn nợ và nguồn tiền trả nợ trong ngắn hạn, dù lợi nhuận vẫn tốt.

Các chuyên gia của Công ty cổ phần Chứng khoán VNDirect cũng cho rằng, trong bối cảnh chính sách tiền tệ thắt chặt, chi phí tài chính gia tăng và thắt chặt phát hành trái phiếu, một số tổ chức phát hành có ít cơ hội tiếp cận nguồn vốn nhằm tái cơ cấu tài chính và đáp ứng nghĩa vụ nợ ngắn hạn. Rủi ro về khả năng thanh toán tập trung ở một số lĩnh vực có tỷ lệ đòn bẩy cao và hay biến động theo chu kỳ như lĩnh vực bất động sản.

Trước áp lực đáo hạn trái phiếu của các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp bất động sản hiện nay, TS Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính – Tiền tệ Quốc gia đề xuất một số giải pháp quan trọng mà các doanh nghiệp, cơ quan quản lý có thể tập trung thực hiện
để tháo gỡ bớt khó khăn.

Đó là các doanh nghiệp cần đẩy mạnh đàm phán với “trái chủ” để thương lượng, kéo dài thời gian hoãn giãn nợ. Trong thời gian qua, vấn đề này có doanh nghiệp thực hiện thành công, nhưng cũng có nhiều doanh nghiệp chưa thành công do nhiều nhà đầu tư lo ngại không lấy được tiền. Tuy vậy, các nhà phát hành trái phiếu vẫn phải kiên trì đàm phán với các “trái chủ” để giảm bớt áp lực thanh khoản trong giai đoạn khó khăn này.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp phải chấp nhận bán bớt tài sản, kể cả chấp nhận mức chiết khấu cao lên tới 30 – 40% để tạo thanh khoản, bảo đảm thực hiện nghĩa vụ tài chính với “trái chủ”. Như ở Trung Quốc, có doanh nghiệp chấp nhận chiết khấu tài sản lên tới 70% để tồn tại. Giải pháp này cũng là cơ hội để Việt Nam giảm giá bất động sản, khi giá nhà đất đang ở mức tương đối cao so với thu nhập bình quân của người dân.

Về phía cơ quan quản lý, TS Cấn Văn Lực cho rằng, cơ quan quản lý nhà nước cần tạo điều kiện cho các doanh nghiệp được phát hành trái phiếu mới để đáo hạn. Đồng thời, có sự tham gia của hệ thống ngân hàng trong việc cho phép giãn hoãn nợ với doanh nghiệp bất động sản.

Trong các giải pháp trên, có nội dung được đưa vào dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 65/2022/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 153/2020/NĐ-CP quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế. Điểm thay đổi được nhiều bên đánh giá quan trọng là cho phép đàm phán với “trái chủ” gia hạn nợ thêm lên tối đa 2 năm, trả nợ hoặc chuyển đổi trái phiếu thành tài sản khác. Trước đó, Nghị định 65 không cho phép giãn nợ. 

Theo VNDirect, đây là một trong những thay đổi trọng yếu sẽ quyết định sự sống còn của doanh nghiệp. Trong bối cảnh thị trường bất động sản đang gặp khó khăn bởi lãi suất cao, việc giãn nợ sẽ giúp các doanh nghiệp có đủ thời gian hồi phục để thu về lợi nhuận và hoàn thành nghĩa vụ nợ. Ngoài ra, việc trả nợ bằng tài sản cũng giúp các doanh nghiệp tránh vỡ nợ cũng như xoa dịu “trái chủ” nếu giá trị tài sản thỏa đáng.

Ông Lê Hồng Khang, Giám đốc Xếp hạng Tín nhiệm FiinRatings (thuộc FiinGroup) cũng cho rằng, đề xuất giãn nợ sẽ giúp giải quyết vướng mắc lớn nhất của thị trường hiện nay. Đó là giúp doanh nghiệp có thêm thời gian để chuẩn bị, còn lại những quy định khác có tác động nhưng không quá nhiều.

Theo FiinGroup, dự thảo sửa đổi Nghị định 65 có một số nội dung ở góc độ tạo đà cho hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp, hoặc luân chuyển giữa kênh tín dụng ngân hàng và trái phiếu doanh nghiệp sẽ diễn ra theo khuôn khổ quy định mới này. Điểm mấu chốt là các doanh nghiệp thực hiện tái cấu trúc nợ cần minh bạch thông tin về mục đích sử dụng vốn trái phiếu doanh nghiệp cho hoạt động tái cơ cấu nợ ở các chương trình dự án cụ thể theo yêu cầu của Nghị định 65….

Ngày 21/2, HNX vừa phát thông báo về danh sách các tổ chức phát hành công bố thông tin bất thường và báo cáo theo yêu cầu từ ngày 16/9/2022 đến ngày 31/1/2023 có nội dung chậm thanh toán gốc, lãi.

Theo đó, trong danh sách có 54 doanh nghiệp đã công bố thông tin bất thường hoặc báo cáo theo yêu cầu có nội dung chậm trả lãi cho trái chủ. Một số doanh nghiệp được nêu tên như là CTCP Anh ngữ Apax, CTCP BCG Energy, CTCP Chứng khoán Tân Việt, CTCP Điện mặt trời Trung Nam, CTCP Tập đoàn Danh Khôi, CTCP địa ốc Sài Gòn thương tín, CTCP Tập đoàn Đầu tư Địa ốc Nova, CTCP Hưng Thịnh Incons, …

Theo dữ liệu của Hiệp hội Thị trường Trái phiếu Việt Nam (VBMA), năm 2023, sẽ có khoảng 309.000 tỷ đồng trái phiếu đáo hạn. Tính riêng trong tháng 1/2023, có gần 17,5 nghìn tỷ đồng tổng giá trị trái phiếu đến hạn, trong đó 60% tập trung ở nhóm bất động sản với 10,5 nghìn tỷ đồng và 34% ở nhóm xây dựng với 5,9 nghìn tỷ đồng.

Ngay đầu năm 2023, nhiều doanh nghiệp đã phải gia hạn thanh toán trái phiếu đến thời điểm đáo hạn. Đơn cử, Công ty Cổ phần Tập đoàn Đức Long Gia Lai (DLG) đã xin lùi thời gian trả nợ trái phiếu hơn 181 tỷ đồng. Đây là lô trái phiếu mã 30122017-01, phát hành ngày 30/12/2017 và đáo hạn vào ngày 30/12/2022 (kỳ hạn 5 năm).

Công ty cho biết đang đàm phán và thỏa thuận với trái chủ để gia hạn, kéo dài thời gian trả nợ gốc và lãi theo quy định của pháp luật. Về nguyên nhân chậm thanh toán, DLG cho biết, do ảnh hưởng bởi thiên tai, dịch bệnh kéo dài, gây ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình sản xuất, kinh doanh gặp nhiều khó khăn, đồng thời lãi suất tăng cao, tín dụng siết chặt… dẫn đến dòng tiền còn hạn chế, chưa đáp ứng theo kế hoạch thanh toán nợ.

Trong tháng 1/2023, Công ty CP Hưng Thịnh Incons (Mã chứng khoán: HTN) thông báo về việc chậm thanh toán gốc, lãi lô trái phiếu HTNBH2122002 đáo hạn vào ngày 31/12/2022.

Đây là trái phiếu có kỳ hạn một năm và đã đáo hạn vào ngày 31/12/2022 với tổng giá trị phát hành theo mệnh giá là 300 tỷ đồng, thời điểm thanh toán theo kế hoạch vào ngày 3/1.

Hưng Thịnh Incons báo cáo đã hoàn trả toàn bộ tiền lãi hơn 8 tỷ đồng vào ngày 3/1. Tuy nhiên, công ty chỉ mới thanh toán được số tiền gốc 90 tỷ đồng (so với tổng nợ gốc 300 tỷ đồng).

“Tín dụng bị siết chặt, thị trường vốn khác (như chứng khoán, trái phiếu) bị nhiều tác động không tích cực, các chủ đầu tư không thu xếp kịp nguồn vốn để thanh toán cho Hưng Thịnh Incons, dẫn đến nguồn tiền của tổ chức phát hành thanh toán cho trái chủ bị chậm so với kế hoạch”, văn bản giải trình.

Công ty xây dựng cũng đưa ra lộ trình thanh toán mới cho trái chủ. Trong đó, giai đoạn 1/3-10/3 sẽ hoàn trả 105 tỷ đồng tiền gốc và giai đoạn 25/3-31/3 sẽ tất toán khoản còn lại 105 tỷ đồng.

Mới đây, Hoàng Anh Gia Lai cũng thông báo chậm thanh toán gốc, lãi trái phiếu tới hạn đối với mã trái phiếu HAGLBOND16.26 với tổng giá trị cần trả cho trái chủ hơn 1.021 tỷ đồng.

Lô trái phiếu này có lịch trả nợ vào ngày 30/12/2022, số tiền thanh toán gốc là 881 tỷ và tiền lãi hơn 140 tỷ đồng. Tuy nhiên công ty xin dời thời hạn thanh toán sang quý II/2023, với lý do chưa thu hồi được tiền nợ từ HAGL Agrico (đã thỏa thuận lộ trình trả nợ 3 bên với ngân hàng) và thanh lý tài sản.

Công ty cổ phần Nova Final Solution cũng chậm thanh toán cho lô trái phiếu NOVA Final Solution.Bond.2019 với số tiền lãi gần 36 tỷ đồng, với lý do chưa thu xếp kịp nguồn vốn. Ngày thanh toán theo kế hoạch là 13/12/2022 và doanh nghiệp xin dời đến 23/12/2022.

Kế đến là Công ty CP Xuất nhập khẩu An Giang (Angimex) vẫn chưa thể trả nợ cho lô trái phiếu AGMH2223001 do tình hình kinh doanh bị đình trệ kể từ sau sự kiện ông Đỗ Thành Nhân bị bắt. Bộ máy lãnh đạo mới cần thời gian để lập các kế hoạch tài chính, trong đó có nghĩa vụ thanh toán nợ cho trái chủ.

Hiện lô trái phiếu này có tổng giá trị theo mệnh giá là 300 tỷ đồng nhưng đã được mua lại gần 90 tỷ, do đó số dư hiện tại còn hơn 210 tỷ.

Do không đủ khả năng thanh toán lãi đến hạn nên Angimex đang có kế hoạch triệu tập cuộc họp Hội nghị trái chủ vào đầu tháng 2 để xin ý kiến về kế hoạch xử lý trái phiếu, bao gồm lộ trình thanh lý tài sản và các nguồn tiền kinh doanh khác.

Cũng phải kể đến Công ty TNHH Bất động sản Gia Phú (công ty con của Novaland), doanh nghiệp này công bố về việc chậm thanh toán gốc, lãi trái phiếu GPRCH2123001; ngày thanh toán lãi cho lô trái phiếu này theo kế hoạch là 13/2/2023 với số tiền hơn 3 tỷ đồng. Được biết, lô trái phiếu này có giá trị 250 tỷ đồng, kỳ hạn 2 năm, đáo hạn ngày 13/8/2023.

Trước đó, công ty con khác của Novaland là Công ty cổ phần Nova Final Solution cũng chậm thanh toán lãi cho lô trái phiếu với số tiền lãi gần 36 tỷ đồng, lý do chưa thu xếp kịp nguồn vốn; Công ty cổ phần Fuji Nutri Food (FNF) thông báo chậm thanh toán gốc và lãi cho lô trái phiếu có tổng giá trị huy động 1.000 tỷ đồng, phát hành vào tháng 8/2022.

Theo nhận định của các chuyên gia tài chính, khó khăn thanh khoản trái phiếu sẽ tiếp diễn trong năm nay. Áp lực đáo hạn sẽ tăng mạnh trở lại trong quý 2 và quý 3/2023 với giá trị lần lượt đạt 93.139 tỷ đồng và 89.488 tỷ đồng. Trong khi áp lực đáo hạn trái phiếu là rất lớn, các kênh huy động vốn đều đang tắc khiến doanh nghiệp khó tìm nguồn vốn đáo hạn.

Giữa làn sóng khất nợ cũng như trễ hẹn trả lãi trái phiếu, vẫn có nhiều doanh nghiệp bất động sản, xây dựng chi tiền mua lại trái phiếu trước hạn từ đầu năm đến nay.

Đơn cử, từ ngày 30/12/2022 – ngày 16/2, CTCP Bất động sản Đông Dương (chủ dự án La Vida Residences Vũng Tàu) đã chi 400 tỷ đồng mua lại trước hạn một phần 5 lô trái phiếu phát hành vào tháng 3/2020, giá trị còn lại sau khi mua là 800 tỷ đồng.

Theo Bất động sản Đông Dương, 5 lô trái phiếu được mua lại trước hạn đều có kỳ hạn 4 năm và đáo hạn vào tháng 3/2024, tổng giá trị phát hành là 1.200 tỷ đồng.

Ngày 17/2, CTCP Xây dựng Đầu tư và Phát triển Lĩnh Phong – C.O.N.I.C và CTCP Phú Tài cũng công bố kết quả mua lại trái phiếu trước hạn, với tổng số tiền mua lại đạt gần 26 tỷ đồng.

Cụ thể, C.O.N.I.C đã chi 13,8 tỷ đồng mua lại 1 phần của lô trái phiếu phát hành trong tháng 7/2020, giá trị còn lại sau khi mua là hơn 262 tỷ đồng. Lô trái phiếu trên có kỳ hạn là 3 năm và đáo hạn vào tháng 10 năm nay.

Về phía Phú Tài, doanh nghiệp này đã chi 9,4 tỷ đồng mua lại trước hạn 1 phần của lô trái phiếu phát hành năm 2019, kỳ hạn 60 tháng, khối lượng còn lại sau khi mua là 65,4 tỷ đồng. Cùng với đó là chi 2,7 tỷ đồng mua lại lô trái phiếu phát hành năm 2020, kỳ hạn 48 tháng, khối lượng còn lại là 18,6 tỷ đồng. Phú Tài cho biết, hai lô trái phiếu trên đều được đáo hạn vào ngày 12/11/2024.

CTCP Long Thành Riverside cũng mua lại trước hạn toàn bộ lô trái phiếu mã LTRCH2226002, được phát hành vào tháng 5/2022 với khối lượng 55 tỷ đồng, dù thời gian đáo hạn là vào tháng 12/2026.

Ngày 15/2, CTCP Hưng Thịnh Land cũng công bố kết quả mua lại trước hạn một phần của lô trái phiếu phát hành vào tháng 8/2021, giá trị mua lại là 94,5 tỷ đồng, khối lượng còn lại sau khi mua là hơn 405,5 tỷ đồng. Lô trái phiếu trên sẽ đáo hạn vào tháng 8 năm nay.

CTCP Đầu tư Kinh doanh Bất động sản Hà An cũng chi gần 175 tỷ đồng mua lại trước hạn trái phiếu phát hành vào tháng 3/2021, giá trị còn lại sau khi mua là hơn 175 tỷ đồng.

Bất động sản Hà An là một công ty con của Đất Xanh (DXG). Doanh nghiệp này đang đầu tư hai dự án tại Đồng Nai, gồm dự án Gem Sky World có diện tích 92,2 ha, tổng vốn đầu tư 5.725 tỷ đồng, và một dự án khác với quy mô 152 ha, tổng mức đầu tư 12.500 tỷ đồng, được Đất Xanh duyệt chủ trương cho đầu tư vào tháng 3/2022. 

Từ ngày 6/1 – ngày 7/2, CTCP Đầu tư IDJ Việt Nam đã chi hơn 3,8 tỷ đồng mua lại trước hạn 1 phần của 7 lô trái phiếu phát hành trong năm 2020, khối lượng còn lại sau khi mua là gần 45,9 tỷ đồng. Tất cả lô trái phiếu trên đều có thời gian đáo hạn trong năm nay.

Một đơn vị chi số tiền lớn mua lại trước hạn trái phiếu là CTCP Đầu tư và Du lịch Vạn Hương (Vạn Hương Investoco, thành viên nhóm Geleximco) khi chi 1.499,6 tỷ đồng mua lại toàn bộ lô trái phiếu mã DRGCH2123005 trong tháng 1 vừa qua.

Lô trái phiếu trên có khối lượng 14.966 trái phiếu, mệnh giá 100 triệu đồng/trái phiếu, được phát hành ngày 31/12/2021, kỳ hạn 2 năm, đáo hạn vào 31/12/2023.

Ngoài các doanh nghiệp trên còn nhiều doanh nghiệp bất động sản khác cũng mua lại trái phiếu trước hạn như CTCP Khoáng sản và Xây dựng Bình Dương (35 tỷ đồng), CTCP Đầu tư và Du lịch T&M Vân Phong (500 tỷ đồng), CTCP Xây dựng và Quản lý dự án Số 1 (300 tỷ đồng), CTCP Đầu tư Bất động sản Sơn Kim (500 tỷ đồng), CTCP Đầu tư TM Bất động sản An Dương Thảo Điền (80 tỷ đồng),…

Nói thêm về tình hình mua lại trái trước hạn trong đầu năm nay, theo thống kê của FiinRatings, hoạt động mua lại diễn ra theo đúng xu hướng được quan sát trong những năm qua, với lượng mua lại tăng vọt vào cuối các bán niên và giảm mạnh vào đầu năm. 

Tháng 1 ghi nhận quy mô trái phiếu mua lại trước đáo hạn đạt 8.900 tỷ đồng, tương đương 18,8% so với tháng trước và tăng 1,7 lần so với cùng kỳ năm 2022. Xu hướng trên phụ thuộc nhiều vào hoạt động hỗ trợ thanh khoản từ hệ thống tổ chức tín dụng, với quy mô mua lại lẻ tẻ quanh năm và tăng vọt vào tháng 6 và tháng 12,  đây là hai thời điểm chốt báo cáo bán niên và báo cáo tài chính năm của các doanh nghiệp.