Kết quả kinh doanh khởi sắc quý IV không giúp VLB thoát lỗ

Cụ thể, quý IV/2022, VLB ghi nhận khoảng 355 tỷ đồng doanh thu thuần, tăng 35,5%. Lợi nhuận gộp tăng 70,6% lên 116 tỷ đồng. Biên lợi nhuận gộp tăng từ 26% cùng kỳ lên 32,7% quý IV/2022.

Trừ chi phí, lợi nhuận sau thuế quý IV/2022 thu về 101 tỷ đồng, gần gấp đôi cùng kỳ năm trước.

Lũy kế cả năm, doanh thu thuần của VLB đạt 1.275 tỷ đồng, tăng khoảng 35,3% so với năm 2021. Trong đó, doanh thu bán đất, đá đóng góp chủ yếu với mức 867 tỷ đồng, tăng xấp xỉ 33%. Mức tăng doanh thu thuần vượt qua đà tăng 31,5% của giá vốn hàng bán, khiến cho lãi gộp trong năm vẫn tăng gần gấp rưỡi năm 2021 lên 302 tỷ đồng.

Doanh thu tài chính giảm 20% xuống 12 tỷ đồng, do lãi tiền gửi ngân hàng giảm từ hơn 14 tỷ đồng cùng kỳ năm trước xuống 12 tỷ đồng, tương đương 16,6%.

Dù kết quả kinh doanh quý IV khả quan, tình hình ba quý đầu ảm đạm do chi phí tăng vọt vẫn kéo lợi nhuận sau thuế cả năm của VLB xuống âm 32,4 tỷ đồng, ghi nhận mức lãi thấp nhất trong 5 năm qua.

Trước đó, ngay từ giữa năm, ban lãnh đạo VLB đã lên kế hoạch kinh doanh cả năm 2022 với 841 tỷ đồng doanh thu, giảm 13% so với thực hiện năm 2021 và lỗ lên đến 120 tỷ đồng. Theo VLB, quý II và III/2022, Công ty sẽ phải nộp bổ sung tiền cấp quyền khai thác khoáng sản giai đoạn 2014 – 2021 hơn 270 tỷ đồng. Số tiền này sẽ ảnh hưởng đáng kể đến lợi nhuận của VLB. 

Đồng thời, VLB dự báo các yếu tố như chi phí nguyên liệu đầu vào gia tăng, dịch COVID-19, bất ổn trên thế giới sẽ tác động lớn đến hoạt động sản xuất, tiêu thụ đá và hiệu quả kinh doanh của VLB trong năm 2022.

Còn theo nhóm phân tích từ SSI Research, kết quả kinh doanh của VLB năm 2022  nhìn chung khá ảm đạm vì nhu cầu về đá xây dựng năm qua ghi nhận yếu do giải ngân đầu tư công ở mức thấp cùng với nguồn cung hạn chế.

Cụ thể, nhu cầu đá xây dựng để xây dựng cầu, đường và các cơ sở hạ tầng giao thông khác chiếm khoảng 65% – 70% tổng nhu cầu đá xây dựng. Theo Bộ Tài chính, mức giải ngân năm 2022 ước đạt 436 nghìn tỷ đồng, đạt 67,3% kế hoạch.

Còn nguồn cung hạn chế có thể kể đến một số lý do như: (1) Quy hoạch khai thác vật liệu xây dựng giai đoạn 2021 – 2025 do Thủ tướng Chính phủ ban hành chưa được phê duyệt; (2) việc thay đổi các mỏ đá xây dựng cũ gặp phải các thách thức về pháp lý và đánh giá tác động môi trường; (3) các mỏ gần khu vực trung tâm Bình Dương gồm Tân Đông Hiệp và Núi Nhỏ dần cạn kiệt; và (4) khó khăn trong việc đền bù giải phóng mặt bằng trong thời điểm giá đất tăng mạnh.

Triển vọng nào trong năm 2023?

Sở hữu những mỏ đá với trữ lượng khai thác lớn và nằm gần dự án sân bay Long Thành, VLB cũng được kỳ vọng sẽ hưởng lợi lớn khi dự án này được triển khai xây dựng trong năm 2023.

Theo SSI Research, trong năm nay, nhu cầu VLXD dự kiến tăng lên nhờ vào động lực chính đến từ các dự án đầu tư công. Kế hoạch giải ngân đầu tư công năm 2023 dự kiến là 726.000 tỷ đồng (30,5 tỷ USD; so với 27,2 tỷ USD của kế hoạch sửa đổi năm 2022). Các dự án trọng điểm bao gồm: đường cao tốc Bắc Nam; các dự án Đường vành đai khác nhau ở Hà Nội và TP.HCM; sân bay Long Thành…

Các chuyên gia nhận thấy nhu cầu sử dụng đá xây dựng phục vụ cho các dự án đầu tư công là rất lớn. Theo Bộ Giao thông vận tải, nhu cầu về đá xây dựng giai đoạn 2023 – 2025 rơi vào khoảng 21,5 triệu m3. Cụ thể hơn, dự án sân bay Long Thành, đường cao tốc Biên Hòa Vũng Tàu, đường vành đai 3 dự kiến sử dụng lần lượt 2,04 triệu m3, 738 nghìn m3 và 5,2 triệu m3 đá xây dựng. Đây là một trong những yếu tố được dự báo sẽ hỗ trợ kết quả kinh doanh của VLB trong năm 2023.

Trong dự báo của SSI, lãi ròng của các công ty niêm yết ngành đá xây dựng sẽ tăng 16% so với cùng kỳ trong năm 2023. Sản lượng đá dự báo tăng bình quân 15%, giá bán dự kiến tăng khoảng 7%-8% so với cùng kỳ. Trong đó, lãi ròng VLB được dự phóng đạt 165 tỷ đồng.

Trên thị trường, giá cổ phiếu VLB đã giảm hơn một nửa trong vòng 1 năm qua và ghi nhận mức tăng gần 20% từ đầu năm 2023.

Cụ thể, theo báo cáo, trong quý IV/2022, doanh thu thuần của NAV đạt 40,5 tỷ đồng, tăng 15,4% so với cùng kỳ (svck) năm trước. Giá vốn tăng hơn 9% từ khoảng 33,5 tỷ đồng lên 36,9 tỷ đồng. Trừ giá vốn, lợi nhuận gộp đạt 3,6 tỷ đồng, tăng gấp 2,4 lần svck. Biên lợi nhuận gộp đạt 8,8%, tăng từ mức 4,6% cùng kỳ.

Doanh thu hoạt động tài chính giảm gần 26% xuống 7,6 tỷ đồng.

Trừ các chi phí, doanh nghiệp thu về 9 tỷ đồng lãi trước thuế, giảm 6,25% và lãi ròng 8,6 tỷ đồng, giảm 14%.

Lũy kế cả năm, NAV ghi nhận doanh thu thuần 100,5 tỷ đồng, tăng 64% và lãi ròng 23,3 tỷ đồng, tăng 27,7% svck 2021.

Giải trình về sự chênh lệnh doanh thu và lợi nhuận đáng kể svck, công ty cho biết doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ năm vừa qua tăng 39 tỷ đồng đã kéo theo lợi nhuận gộp tăng 5,04 tỷ đồng. Thu nhập khác tăng 2 tỷ đồng, chủ yếu do thu từ khoản tiền bồi thường 1,3 tỷ đồng của công ty Hưng Thịnh và thu thanh lý tài sản cổ định góp phần tăng trưởng lợi nhuận. Ngoài ra, chi phí quản lý, chi phí bán hàng giảm cũng giúp tăng lợi nhuận.

Bức tranh tình hình kinh doanh của công ty cũng được thể hiện phần nào qua báo cáo lưu chuyển tiền tệ, theo đó dòng tiền thuần từ kinh doanh của Nam Việt trong quý IV/2022 đang âm 47 tỷ đồng, dòng tiền tài chính cũng âm 21,5 tỷ đồng. Bù lại, dòng tiền đầu tư tăng mạnh xấp xỉ 12% lên 72 tỷ đồng do công ty thu được tiền cho vay, bán lại các công cụ nợ của đơn vị khác. Lưu chuyển tiền thuần trong kỳ ghi nhận dương 3 tỷ đồng. 

Tính đến 31/12/2022, Nam Việt có tổng tài sản 113,5 tỷ đồng, giảm 37% so với đầu năm. Trong đó, đầu tư tài chính ngắn hạn và dài hạn là 56,5 tỷ đồng, tương đương 50% tổng tài sản; bao gồm: 45 tỷ đồng đầu tư tài chính ngắn hạn, 11,5 tỷ đồng cho dài hạn. 

Các khoản phải thu ngắn hạn đạt 34 tỷ đồng; Hàng tồn kho còn 6,7 tỷ đồng, giảm 42% từ đầu năm. Tài sản cố định chiếm 11,4 tỷ đồng.

Ở bên kia bảng cân đối kế toán, NAV ghi nhận tổng nghĩa vụ nợ 5 tỷ đồng, trong khi vốn chủ sở hữu tính đến hết quý IV/2022 là 102 tỷ đồng. Hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu (D/E) ở mức 0.05 lần vốn chủ sở hữu. Cuối năm 2021, hệ số D/E của Công ty ở mức 0.77.

Cũng theo báo cáo tài chính của Nam Việt, tính đến 31/12/2022, doanh nghiệp có 19 nhân sự, giảm từ mức 25 nhân sự trong báo cáo cùng kỳ năm 2021.

Theo báo cáo triển vọng ngành xây dựng 2023 VCBS công bố ngày 3/1, nhóm phân tích nhận định các doanh nghiệp xây dựng đang đứng trước những cơ hội lớn về hoạt động thi công trong bối cảnh giảm giá vật liệu và thị trường lao động ổn định hơn.

Nhiều yếu tố thuận lợi chờ đón doanh nghiệp xây dựng năm 2023

Thuận lợi đầu tiên, theo VCBS là điều kiện cho hoạt động thi công diễn biến tích cực. Cụ thể, sau thời gian bị gián đoạn mạnh do hệ quả làn sóng trở về địa phương của người lao động phổ thông trong giai đoạn giãn cách (nửa cuối năm 2021), tính đến cuối quý III/2022, lực lượng lao động về cơ bản đã trở về mức ổn định.

Cùng đó, một trong những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình thi công xây dựng là thời tiết. Chu kì thời tiết dự báo chuyển sang trạng thái El Nino với đặc điểm ít mưa từ năm 2023, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động này, đặc biệt tại các dự án hạ tầng giao thông.

Bên cạnh hoạt động thi công thuận lợi, giá nhiều loại vật liệu sụt giảm từ quý III/2022 cũng là một điểm sáng khác trong bức tranh triển vọng ngành xây dựng năm nay. Theo đó, VCBS kỳ vọng giá thép sẽ chưa ghi nhận xu hướng tăng mới nhờ nhu cầu thép trên thế giới vẫn còn thấp do áp lực từ lạm phát, xu hướng thắt chặt tiền tệ và thị trường bất động sản Trung Quốc sẽ cần thêm vài năm để hồi phục sau khủng hoảng; cùng với đó là chuỗi cung ứng được nối lại hậu đại dịch. Giá vật liệu đi xuống kỳ vọng sẽ tác động tích cực đến biên lợi nhuận các doanh nghiệp xây lắp.

Dù vậy, VCBS cho rằng tác động từ việc giảm giá nguyên vật liệu trên đây sẽ có sự phân hóa giữa các nhóm doanh nghiệp.

Cụ thể, các doanh nghiệp xây dựng dân dụng, đặc biệt các dự án cao tầng và xây dựng công nghiệp sẽ hưởng lợi lớn do các nguyên liệu thép/ tôn chiếm tỷ trọng cao trong cơ cấu chi phí. Biên lợi nhuận nhóm doanh nghiệp trên dự kiến sẽ có sự cải thiện khi hợp đồng với các nhà cung cấp được điều chỉnh theo đơn giá mới.

Trong khi đó, đối với nhóm doanh nghiệp xây dựng hạ tầng như các dự án cao tốc, tác động sẽ khá hạn chế do các loại vật liệu chiếm tỷ trọng cao trong tổng chi phí (đất đắp, cát san nền, đá,…) vẫn duy trì xu hướng tăng giá.

Thêm một yếu tố thuận lợi cho triển vọng ngành năm 2023, đặc biệt là lĩnh vực xây dựng hạ tầng, theo VCBS, là tác động lan tỏa từ các dự án đầu tư công. Giai đoạn 2023-2024 dự kiến sẽ là 2 năm trọng điểm giải ngân trong chu kỳ đầu tư với nhiều dự án quy mô lớn được triển khai.

Theo đó, từ cuối năm 2022, nhiều dự án lớn tồn đọng từ chu kỳ đầu tư 2016 – 2020 đã dần hoàn thiện, tạo điều kiện bước đầu triển khai các dự án thuộc chu kỳ đầu tư 2021-2025. Sau kinh nghiệm từ các dự án trước đó, hoạt động giải phóng mặt bằng tại các dự án quan trọng như Sân bay Long Thành, cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2,… được tách ra thành dự án độc lập, từ đó tiến độ khởi công được đẩy nhanh, mở ra nguồn việc lớn cho các doanh nghiệp xây lắp hạ tầng giao thông.

Ngoài ra, rút kinh nghiệm từ các dự án đầu tư trước đó, cơ quan nhà nước trong năm 2022 đã ban hành một số giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn cho các nhà thầu, đặc biệt đối với vấn đề thiếu hụt và trượt giá vật liệu. Chẳng hạn, chấp thuận các dự án thành phần Cao tốc Bắc – Nam giai đoạn 2 áp dụng cơ chế đặc thù để gỡ vướng vấn đề mỏ nguyên liệu, yêu cầu các địa phương có dự án cao tốc đi qua công bố chỉ số giá xây dựng hàng tháng để theo sát hơn biến động giá thị trường các loại vật liệu…

Những yếu tố này được kỳ vọng giúp nhà thầu thi công tại các dự án thuộc chu kì đầu mới tăng cường khả năng đảm bảo nguồn vật liệu và duy trì biên lợi nhuận ngay cả trong môi trường giá vật liệu biến động.

Cuối cùng, một yếu tố tích cực cho động lực tăng trưởng của mảng xây dựng công nghiệp, được dự báo đến từ nhu cầu nhà xưởng tăng cao khi dòng vốn FDI kì vọng duy trì mức tăng trưởng tích cực; sự gia tăng xu hướng các nhà phát triển khu công nghiệp tự đầu tư hệ thống nhà xưởng rồi cho thuê (thay vì chỉ cho thuê đất), cùng đó các vật liệu chủ đạo cho xây dựng nhà xưởng/ nhà máy (thép thanh, thép cuộn, tôn lợp,…) đã ghi nhận mức giảm mạnh và kì vọng cải thiện biên lợi nhuận các doanh nghiệp.  

Thách thức chưa biến mất

Bên cạnh những thuận lợi, báo cáo của VCBS chỉ ra nhiều thách thức cho doanh nghiệp ngành xây dựng trong năm 2023. Trong đó có cả những thách thức kéo dài từ năm 2022 và chưa biến mất.

Đầu tiên, dự báo nhóm doanh nghiệp xây dựng dân dụng có nguy cơ trải qua một năm khó khăn do chịu sự ảnh hưởng từ thị trường bất động sản chưa phục hồi, trong bối cảnh nhu cầu xây dựng thấp và áp lực cạnh tranh tăng cao, thêm vào đó rủi ro trích lập dự phòng phải thu đáng kể – nhất là trong nửa cuối năm 

Theo đó, số dự án được cấp phép trong 9 tháng năm 2022 ghi nhận mức thấp nhất trong 4 năm gần nhất do lo ngại về trách nhiệm sau khi nhiều sai phạm về đất đai bị xử lý mạnh tay trong thời gian gần đây; các cơ quan có xu hướng chờ hệ thống văn bản luật mới như Luật Đất đai, Luật Nhà ở và các nghị định liên quan được ban hành.

Thị trường bất động sản nhìn chung đi vào giai đoạn trầm lắng khi xu hướng thắt tín dụng và lãi suất tăng cao gây khó khăn cho người mua nhà và giá nhà đã khá cao so với nhu cầu và khả năng chi trả của đa số người dân.

Trong khi đó, nguồn vốn phát triển dự án của các chủ đầu tư bị thu hẹp do môi trường tín dụng thắt chặt và việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp khó khăn hơn từ các quy định mới. Theo VCBS, so với phân khúc nhà ở thương mại, hoạt động xây dựng các dự án văn phòng, trung tâm thương mại tương đối bền vững hơn nhờ sự hồi phục các hoạt động kinh tế sau đại dịch. Tuy vậy các dự án văn phòng và thương mại sẽ chỉ bù đắp một phần sự sụt giảm trong khối lượng thi công nhờ quy mô thấp so với mảng nhà ở thương mại cùng thời gian hoàn thiện pháp lý và phát triển dự án thường kéo dài.

Do đó trong năm nay, hoạt động triển khai các dự án nhà ở và khối lượng thi công của các doanh nghiệp xây dựng dân dụng được dự báo vẫn ở mức thấp. 

Đặc biệt, VCBS chỉ ra trong năm 2023, một lượng đáng kể TPDN sẽ bắt đầu đáo hạn và sẽ tạo áp lực lớn cho các doanh nghiệp bất động sản. Nhiều chủ đầu tư có thể thiếu hụt nghiêm trọng về dòng tiền khi áp lực trích dự phòng phải thu dần mạnh mẽ từ giữa năm 2023, ảnh hưởng đến khả năng và tiến độ thanh toán cho các nhà thầu. Áp lực trích dự phòng phải thu tại các doanh nghiệp xây dựng nhiều khả năng sẽ thể hiện mạnh mẽ từ giữa năm, khi các khoản phải thu xây dựng quá hạn thanh toán trên 6 tháng. 

Theo đó,  khó khăn trong thu hồi công nợ được dự báo sẽ ảnh hưởng lớn đến vị thế tài chính và thanh khoản của các doanh nghiệp xây dựng khi phần lớn các nhà thầu phải sử dụng nợ vay để tài trợ cho hoạt động thi công. Áp lực sẽ đặc biệt nghiêm trọng đối với các nhà thầu có tỷ trọng phải thu trong cơ cấu tài sản lớn, đặc biệt khi các khoản phải thu nằm nhiều tại các chủ đầu tư bé hoặc đang gặp rủi ro về sai phạm liên quan đến phát hành trái phiếu sai quy định; cũng như các nhà thầu sử dụng đòn bẩy tài chính cao.

Trong khi đó, doanh nghiệpxây dựng hạ tầng dù hưởng lợi từ đầu tư công nhưng được dự báo đối diện với nguy cơ thiếu hụt vật liệu xây dựng. Theo VCBS, kế hoạch đầu tư hạ tầng giai đoạn 2021-2025 tập trung nhiều tại khu vực phía Nam sau nhiều năm khu vực trên không được cải thiện đáng kể về hệ thống giao thông; tuy nhiên đặc điểm địa lý khu vực đồng bằng sông Cửu Long có trữ lượng cát san lấp đạt chất lượng thi công rất hạn chế, chủ yếu tập trung tại khu vực thượng lưu sông nhưng đặc điểm nền đất yếu, nhiều phù sa yêu cầu khối lượng vật liệu đắp cho các dự án cao tốc cao hơn so với thông thường.

Phần lớn các địa phương trong các năm qua chưa phát triển nhiều trong lĩnh vực xây dựng và hạ tầng, dẫn đến sự thiếu hụt các nguồn cung cấp vật liệu xây dựng tại chỗ và hệ thống các doanh nghiệp, nhà thầu phụ trợ.

Ngoài ra, giá vật liệu đắp tại các dự án cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2 dự báo sẽ cao hơn giai đoạn 1 do thiếu hụt nguồn cung cấp nên khoảng cách vận chuyển vật liệu trung bình cao hơn đáng kể và giá dầu Diesel leo cao cùng chính sách hạn chế tải trọng xe đặt áp lực mạnh lên chi phí vận chuyển.

VCBS cho rằng, việc kiểm soát chi phí và đảm bảo nguồn cung vật liệu sẽ tiếp tục là yếu tố then chốt đối với các nhà thầu trong chu kỳ đầu tư mới. Các nhà thầu không đủ năng lực có thể sẽ gặp những khó khăn nghiêm trọng trong tiến độ và biên lợi nhuận.

Đáng chú ý, VCBS nhận định các gói thầu xây lắp mới trong chu kỳ đầu tư 2021 – 2025 sẽ tập trung nhiều hơn cho các doanh nghiệp có quy mô và tiềm lực tài chính lớn, nhất là sau chủ trương không chia nhỏ các gói thầu để quản lý chất lượng và lọc bỏ các nhà thầu năng lực yếu.

Do đó, báo cáo của VCBS đánh giá cao các doanh nghiệp xây dựng hạ tầng sở hữu dòng tiền tốt và cơ cấu tài chính khỏe mạnh, đảm nhận được các gói thầu lớn và không phụ thuộc quá nhiều vào nguồn vốn vay tài chính cho hoạt động thi công; cũng như có khả năng tận dụng được việc tham gia xây lắp dự án hạ tầng để cải thiện các hoạt động kinh doanh khác.

Về phía doanh nghiệp xây dựng công nghiệp, dù được dự báo triển vọng kinh doanh tích cực trong năm nhờ bùng nổ nhu cầu xây dựng nhà xưởng, hạ tầng KCN cũng như việc các loại vật liệu quan trọng đã ghi nhận mức giảm giá đáng kể; nhưng khó khăn có thể đến từ mức độ cạnh tranh dự kiến tăng lên đáng kể trong giai đoạn tới khi nhiều doanh nghiệp lớn trong lĩnh vực xây dựng dân dụng/ hạ tầng tích cực gia nhập thị trường.

Trong bối cảnh đó, VCBS cho rằng lợi thế trong cạnh tranh sẽ thuộc về các doanh nghiệp quy mô lớn, có khả năng cung cấp dịch vụ xây lắp trọn gói cho KCN trên nhiều hạng mục (hạ tầng nội khu, nhà xưởng, văn phòng & nhà ở công nhân,…); cũng như các nhà thầu có mối quan hệ tốt và thân thuộc văn hóa với các doanh nghiệp nước ngoài sẽ có nhiều lợi thế trong đấu thầu các dự án lớn khi các doanh nghiệp FDI thiết lập chuỗi cung ứng tại Việt Nam.