Sản xuất thuỷ sản trên đà hồi phục

Trong tháng 2, các đơn vị nuôi trồng tiếp tục tăng về diện tích thả nuôi và sản lượng thu hoạch sản phẩm thủy sản trọng điểm. Sản lượng thủy sản nuôi trồng trong tháng ước đạt 332,2 nghìn tấn, tăng 2,1% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó cá đạt 237,2 nghìn tấn, tăng 2,5%; tôm đạt 51,6 nghìn tấn, tăng 0,4%.  

Tính chung 2 tháng đầu năm 2023, sản lượng thủy sản nuôi trồng ước đạt 665,9 nghìn tấn, tăng 2,8% so với cùng kỳ năm trước, bao gồm cá đạt 479,6 nghìn tấn, tăng 3,3%; tôm đạt 100,4 nghìn tấn, tăng 0,7%; thủy sản khác đạt 85,9 nghìn tấn, tăng 2,9%. Xét về một số mặt hàng chủ lực, việc Trung Quốc đã mở cửa thông quan đã tạo cơ hội cho nhiều mặt hàng nông sản xuất khẩu của Việt Nam, trong đó có cá tra. Theo thống kê, sản lượng xuất khẩu và giá mặt hàng này đã tăng so với tháng trước. 

Còn về thuỷ sản khai thác; sản lượng khai thác tháng 2/2023 ước đạt 261,2 nghìn tấn, nâng luỹ kế 2 tháng lên 519,6 nghìn tấn, giảm 0,5% so với cùng kỳ năm trước. 

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản (VASEP), sang nửa đầu tháng 2/2023, kim ngạch xuất khẩu thủy sản bất ngờ tăng rất mạnh. Trước đó, xuất khẩu thủy sản suy giảm mạnh trong những tháng cuối năm 2022 và kéo dài sang tháng 1/2023.

Cụ thể, trong tháng 1/2023, kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt khoảng 600 triệu USD, giảm 31% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, cá tra giảm 50%; tôm giảm 46%; cá ngừ giảm 32%; riêng mực, bạch tuộc vẫn giữ được tăng trưởng dương 4% và các loài cá biển khác tăng 6%…

VASEP dẫn số liệu từ Tổng cục Hải quan cho hay, nửa đầu tháng 2/2023, Việt Nam xuất khẩu thủy sản đạt 286,94 triệu USD, tăng 42% so với cùng kỳ năm 2022.

Tuy nhiên, tính lũy kế từ đầu năm 2023 đến hết ngày 15/2, tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam đạt 742 triệu USD, giảm 30% so với cùng kỳ năm 2022. Như vậy, sự tăng trưởng xuất khẩu thủy sản trong nửa đầu tháng 2 vẫn chưa đủ đề bù đắp sự sụt giảm mạnh trong tháng 1/2023.

Cùng với sự mở cửa ở Trung Quốc và các thị trường khác trên thế giới, VASEP ước tính xuất khẩu thủy sản trong cả tháng 2 năm nay sẽ tăng trưởng khoảng 29% so với tháng 2/2022. 

Trong bối cảnh lạm phát, VASEP cho rằng lợi thế sẽ nghiêng nhiều hơn về các ngành hàng có giá vừa phải, vì phù hợp với tầng lớp người tiêu dùng thu nhập thấp hoặc trung bình.

Diện tích trồng lúa và lâm nghiệp tăng, riêng chăn nuôi chững lại

Về mảngnông nghiệp, tính đến trung tuần tháng Hai, cả nước đã gieo cấy được 2.693,4 nghìn ha lúa đông xuân, bằng 100,5% cùng kỳ năm trước, trong đó các địa phương phía Bắc đạt 823 nghìn ha, bằng 105,3%; các địa phương phía Nam đạt 1.870,4 nghìn ha, bằng 98,5%; riêng các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long gieo cấy được 1.475,1 nghìn ha, bằng 98,2%.

Cùng với việc gieo cấy lúa đông xuân, các địa phương trên cả nước đang tiến hành gieo trồng cây hoa màu. Diện tích khoai lang, đậu tương, lạc giảm so với cùng kỳ năm trước chủ yếu do hiệu quả kinh tế không cao và gặp khó khăn trong khâu tiêu thụ sản phẩm nên người dân có xu hướng chuyển dịch sang trồng ngô và rau đậu các loại.

Về mảng chăn nuôi, tình hình chăn nuôi phát triển ổn định trong tháng 2. Nguồn cung dồi dào khiến giá lợn hơi giảm (trung bình  48.000 – 53.000 đồng/kg) trong khi giá thức ăn chăn nuôi tăng cao liên tục nên chi phí sản xuất tăng tạo áp lực đối với người chăn nuôi lợn. Bên cạnh đó, chính quyền các địa phương và người chăn nuôi vẫn cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng chống dịch do nguy cơ phát sinh dịch tả lợn châu Phi vẫn ở mức cao.  

Trong lâm nghiệp, nhìn chung, diện tích rừng trồng mới trong tháng 2 và 2 tháng đầu năm đều có sự tăng trưởng so với cùng kỳ. 

Diện tích rừng bị thiệt hại trong tháng 2/2023 là 52,5 ha, giảm 22,9% so với cùng kỳ năm trước. Luỹ kế 2 tháng, diện tích rừng bị thiệt hại là 97,7 ha, giảm 29,1% so với cùng kỳ 2022.  

 Nhằm thúc đẩy quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Cộng hòa Séc, thời gian tới cần đẩy mạnh khai thác Uỷ ban liên chính phủ Việt Nam-Cộng hòa Séc về hợp tác kinh tế; Hiệp định thương mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA) và Hiệp định bảo hộ đầu tư Việt Nam-EU (EVIPA).

Nội dung này được Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh tại buổi làm việc với ngài Jozef Sileka – Bộ trưởng Bộ Công Thương Cộng hòa Séc ngày 20/2 tại trụ sở Bộ Công Thương.

Tại buổi làm việc, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên và Bộ trưởng Công Thương Cộng hòa Séc Jozef Sileka đã trao đổi về tình hình chung trong hợp tác kinh tế-thương mại và đầu tư giữa Việt Nam và Cộng hòa Séc, ngày 20/2 tại trụ sở Bộ Công Thương.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, Việt Nam và Cộng hòa Séc có quan hệ hữu nghị truyền thống, gắn bó từ nhiều thập kỷ qua. Năm 2022, hai bên đã tổ chức thành công Khóa họp lần thứ 7 – Uỷ ban liên Chính phủ Việt Nam-Cộng hòa Séc về hợp tác kinh tế tại Prague.

Đây là hoạt động hết sức quan trọng trong thúc đẩy hợp tác giữa hai nước. Tuy nhiên, việc hợp tác kinh tế-thương mại giữa Việt Nam và Séc vẫn còn khiêm tốn, chưa tương xứng với tiềm năng của hai nước. Điều này thể hiện qua kim ngạch thương mại song phương giữa hai nước chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng kim ngạch ngoại thương của cả Việt Nam và Cộng hòa Séc, cơ cấu hàng hóa giữa hai nước còn hẹp, đầu tư trực tiếp trên lãnh thổ của nhau còn thấp.

Trong khi đó, dư địa hợp tác giữa Việt Nam và Cộng hòa Séc vẫn còn lớn, cụ thể mặt hàng xuất khẩu chính của Việt Nam sang Séc vẫn là các mặt hàng xuất khẩu truyền thống như giầy dép, hàng may mặc, thủy hải sản, máy công nghiệp, phụ tùng máy và thiết bị điện… Các mặt hàng nhập khẩu chủ yếu từ Séc là máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng khác, sản phẩm từ sắt thép…

Hơn nữa, môi trường kinh doanh và đầu tư tại Việt Nam đang ngày càng được cải thiện sẽ là tiền đề thuận lợi để hai bên cùng nhau nghiên cứu, tìm giải pháp tăng cường hợp tác đầu tư trong lĩnh vực công nghiệp và năng lượng.

Đặc biệt, Việt Nam và Séc là hai nước đều đang thúc đẩy nhanh tiến trình hội nhập. Đây là cơ sở để hai nước tăng cường thúc đẩy quan hệ kinh tế và thương mại. Hơn nữa, Cộng hòa Séc là đối tác quan trọng của Việt Nam ở Đông và Trung Âu, vì vậy, Bộ trưởng mong muốn Cộng hòa Séc và các nước liên quan thúc đẩy việc sớm phê chuẩn Hiệp định EVIPA về bảo hộ đầu tư.

Tại buổi làm việc, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cũng đề nghị hai bên tăng cường hỗ trợ các doanh nghiệp nắm bắt thông tin thị trường, tham gia các hội chợ triển lãm, tổ chức hoạt động xúc tiến thương mại; nghiên cứu để tiến tới ký kết các biên bản hợp tác trong các lĩnh vực năng lượng và khai khoáng. Cùng đó, đề xuất Cộng hòa Séc thông qua hợp tác đầu tư sẽ hỗ trợ Việt Nam để phát triển các ngành công nghiệp phụ trợ, công nghiệp có tính chất nền tảng như cơ khí, chế biến chế tạo, vật liệu mới, luyện kim, hóa chất…

Trước mắt, hai bên cần tiếp tục đẩy mạnh dự án hợp tác giữa Tập đoàn Thành Công và Skoda trong bối cảnh Việt Nam đang khẩn trương xây dựng Luật Phát triển công nghiệp.

Ngoài ra, cùng với xu thế phát triển xanh và chuyển đổi năng lượng, doanh nghiệp Cộng hòa Séc có thể hợp tác với Việt Nam, đặc biệt là Tập đoàn Điện lực Việt Nam về phát triển năng lượng tái tạo. Cụ thể như thiết bị dự trữ năng lượng, phát triển lưới điện thông minh.

Việt Nam cũng quan tâm đến yếu tố công bằng trong chuyển đổi năng lượng. Đặc biệt, thời gian tới, hai bên cần tích cực tận dụng và tạo mọi điều kiện để cộng đồng người Séc gốc Việt làm ăn, kinh doanh, phát triển ở cả hai nước.

Về phía Cộng hòa Séc, Bộ trưởng Bộ Công Thương Séc Jozef Sileka nhất trí với những đề xuất của Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, đồng thời nhấn mạnh Việt Nam vừa là bạn, vừa là đối tác quan trọng của Cộng hòa Séc. Cộng hòa Séc mong muốn hai nước cần tăng cường hợp tác hơn nữa trong lĩnh vực thương mại, công nghiệp và đầu tư.

Theo đó, Bộ trưởng Jozef Sileka đã nhấn mạnh 5 nội dung hợp tác giữa hai nước như ôtô; năng lượng; công nghiệp khai khoáng, khoáng sản; giao thông vận tải và hóa dầu. Theo Bộ trưởng Jozef Sileka, doanh nghiệp Séc có thể chia sẻ kinh nghiệm với Việt Nam về phát triển năng lượng tái tạo, hiệu quả năng lượng và cải thiện việc truyền tại điện.

Kết thúc buổ
i làm việc, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên trân trọng cảm ơn Ngài Jozef Sileka, Bộ trưởng Bộ Công Thương Cộng hòa Séc đã đến thăm và làm việc với Bộ Công Thương, hoan nghênh thiện chí hợp tác của Cộng hòa Séc.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên tin tưởng rằng sau buổi trao đổi lần này, hai bên sẽ có thêm nhiều sáng kiến nhằm đưa quan hệ hợp tác song phương nói chung và doanh nghiệp hai nước nói riêng phát triển mạnh mẽ, thực chất hơn trong thời gian tới. Đặc biệt, hai Bộ trưởng cũng tin tưởng vào thành công trong chuyến thăm tới Việt Nam dự kiến vào tháng 5/2023 của Thủ tướng Cộng hòa Séc cũng như Khóa họp lần thứ 8 – Ủy ban liên Chính phủ Việt Nam-Cộng hòa Séc về hợp tác kinh tế.

Vasep cho biết, cá tra ngày càng được người tiêu dùng trên thị trường thế giới yêu thích vì cấu trúc và hương vị trung tính, dễ chế biến và giá cả phù hợp với mọi phân khúc tiêu thụ. Với hơn 140 thị trường trên thế giới, cá tra của Việt Nam đã có mặt tại hầu hết các thị trường truyền thống và khắt khe về an toàn thực phẩm và các quy định kỹ thuật như Mỹ, EU và cả những thị trường vốn không ưa chuộng cá nuôi như Nhật Bản.

Thống kê của Vasep cũng cho thấy với kim ngạch xuất khẩu từ 1,5-2,4 tỷ USD/năm, riêng con cá tra đã chiếm 16-26% tổng giá trị xuất khẩu thủy sản của Việt Nam.

Sau nhiều khó khăn để chinh phục thị trường EU, cá tra Việt Nam vẫn mạnh mẽ vươn ra thị trường thế giới. Đến nay, cá tra trở thành loài cá thịt trắng nuôi được yêu thích số 1 ở nhiều thị trường như EU, Mexico, Anh, Trung Quốc, Nhật Bản, các nước Trung Đông… và ngày càng tăng thị phần ở các thị trường lớn khác như Mỹ, Nga…

Do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, năm 2020, xuất khẩu cá tra giảm xuống mức thấp nhất là gần 1,5 tỷ USD, giảm 26% so với năm 2019. Nguyên nhân là do nhu cầu sụt giảm và nghiêm trọng hơn là tình trạng đứt gãy chuỗi logistic thương mại toàn cầu, giá cước vận tải biển tăng mạnh khiến cho doanh nghiệp cá tra không thể trụ được trên những thị trường xa như châu Mỹ, châu Âu.

Năm 2021, thị trường tiêu thụ bắt đầu bình ổn trở lại, nhưng những làn sóng dịch COVID-19 lại liên tục bùng phát tại Việt Nam, với đỉnh điểm là quý III/2021 khiến toàn bộ chuỗi sản xuất thương mại thủy sản bị gián đoạn, trong đó nặng nề nhất là cá tra vì nằm trong trung tâm dịch và bị đình trệ đúng vào thời điểm cần tăng tốc sản xuất xuất khẩu. Do vậy, xuất khẩu cá tra dù đã hồi phục 8% nhưng vẫn chỉ đạt trên 1,6 tỷ USD.

Năm 2022 xuất khẩu cá tra Việt Nam đã bứt phá mạnh mẽ với kỷ lục 2,4 tỷ USD. Sau đỉnh dịch, lượng tồn kho còn nhiều, sản xuất chế biến hồi phục, nhu cầu trên các thị trường đều tăng. Giá xuất khẩu cá tra sang các thị trường tăng từ 20-55%, nhất là tại thị trường Mỹ. Xung đột Nga – Ukraine khiến nguồn cung cá thịt trắng tại nhiều thị trường sụt giảm, tạo cơ hội cho cá tra tăng thị phần.

Lạm phát đang làm sụt giảm nhu cầu thủy sản trên thị trường thế giới, xuất khẩu cá tra cũng phần nào bị ảnh hưởng, nhưng với lợi thế về nguồn cung ổn định và giá cả phù hợp, xuất khẩu cá tra sẽ vẫn duy trì ổn định hơn so với các ngành hàng khác và dự báo sẽ bứt phá mạnh mẽ khi thị trường bình ổn trở lại.

Trong Báo cáo ngành hàng cá tra Việt Nam (2017 – 2022), dự báo đến năm 2025, Vasep dự báo nguồn cung các loại cá thịt trắng vào năm 2023 giảm và xu hướng giá cá thịt trắng tăng mạnh, thì cá tra Việt Nam vẫn nhìn thấy cơ hội lạc quan trong năm 2023. Khi lạm phát ngấm sâu vào các nền kinh tế thế giới, nhất là các thị trường thuộc khối G7, người tiêu dùng đã và sẽ tiếp tục siết chặt chi tiêu đối với các mặt hàng thực phẩm giá cao. Do vậy, dù ít nhiều bị tác động đến nhu cầu tiêu thụ và thực phẩm, nhưng so với các mặt hàng thủy hải sản khác, năm tới tiêu thụ và nhập khẩu cá tra vào các thị trường có thể không bị giảm đáng kể.